اصول حاکم بر برنامه ی درسی آموزش قرآن
قرآن کریم از آغاز نزول تا کنون، سرچشمه ی بی پایان علوم و معارف اسلامی و محور تعلیم و تربیت دینی بوده است. آموزش آن در دوره های مختلف از اصول گوناگونی پیروی می کرده است. اکنون به اصول 22 گانه حاکم بر برنامه درسی آموزش قرآن می پردازیم.
1- توجه جدی به موضوع انس با قرآن کریم و علاقه به یادگیری آن در تمام موارد اعم از تعیین اهداف، محتوا، روش های تدریس و شیوه های ارزشیابی
اهداف باید به گونه ای باشد که با توانایی های ذهنی و روانی دانش آموزان هم خوانی داشته و دست یافتنی باشد. محتوا جذاب و متنوع در راستای اهداف تنظیم گردد. استفاده ی هرچه بیش تر از روش هایی که منجر به مشارکت خلاق و حضور فعال دانش آموز در فرآیند یاددهی-یادگیری شود. هم چنین ارزش یابی منجر به تقویت حیطه ی عاطفی فراگیر شده و دور از شرایط اضطراب آور انجام پذیرد.
2- تعیین اهداف درس قرآن با توجه به اهداف آموزشی و پرورشی دوره ی ابتدایی مصوب شورای عالی آموزش و پرورش
3- جامعیت آموزش قرآن با تاکید بر روخوانی و روان خوانی قرآن
منظور از جامعیت قرآن آن است که علاوه بر آموزش روخوانی، روان خوانی که هدف اصلی آموزش قرآن در دوره ابتدایی است، به سایر اهداف آموزش قرآن مانند آشنایی با برخی از دستورات اخلاقی، تربیتی قرآن متناسب با سن فراگیران و زیبا خوانی قرآن ... توجه شود.
4- لحاظ کردن اهداف مشترک دوره ی ابتدایی در اهداف درس قرآن و توجه به ارتباط افقی درس قرآن با سایر دروس
5- تاکید بر سهل الوصول بودن اهداف، محتوا، روش های تدریس و شیوه های ارزش یابی، با در نظر گرفتن اصول روان شناسی یادگیری.
به عنوان مثال، در آموزش روخوانی باید به برخی اصول توجه شود، مانند استفاده از دانسته ها و تجربه های قبلی دانش آموزان، توجه و تکرار و تمرین و تجزیه ی اهداف به مراحل مختلف به منظور دست یابی تدریجی اهداف، به ویژه با توجه به استعدادهای فردی دانش آموزان، هم چنین ارزش یابی از توانایی های دانش آموزان باید به احساس موفقیت آن ها و تشویق ایشان به پیشرفت منجر شود.
6- جذاب و دلپذیر بودن محتوا و روش های تدریس، با تاکید بر استفاده از هنر، به منظور دست یابی هرچه بیش تر به پیامد های عاطفی آموزش.
7- تناسب محتوا با نیازها، علایق و توانایی دانش آموزان.
8- تاکید بیش تر بر مهارت های عملی نسبت به دانش نظری به ویژه مهارت های سمعی و بصری
مثلا چگونگی خواندن نماد تنوین اهمیت دارد نه این که مثلا تعریف تنوین چیست؟
9- انعطاف پذیری روش های تدریس با در نظر گرفتن شرایط مختلف
به عنوان مثال، استفاده از لوحه در آموزش قرآن بسیار اهمیت دارد، ولی اگر به هر دلیل لوحه در دسترس معلم نبود معلم تدابیری بیندیشید تا نقش لوحه به شکل دیگری ایفا شود( از طریق نوشتن روی تابلو و ..) یا اگر نوار آموزشی در دسترس نبود، خود معلم و یا دانش آموز دیگری آیات را تلاوت کند.
10- تاکید بر الگوگیری در آموزش قرائت قرآن
در آموزش زیبا خوانی قرآن به جای پرداختن به آموزش نظری تجوید، به طور عملی بر شنیدن قرائت آیات از نوار آموزشی و الگوگیری از آن تاکید شود.
11- مبتنی بودن آموزش روخوانی بر سیر سواد آموزی فارسی و استفاده از رسم الخط نزدیک به خط فارسی
با توجه به آموخته های دانش آموزان در درس فارسی و آن چه که در درس فارسی آموخته اند، بسیاری از کلمات و عبارات قرآنی را بدون هیچ گونه آموزش جدیدی می توانند بخوانند.
12- کلمات و ترکیباتی که از قرآن برای آموزش روخوانی براساس سیر سواد آموزی انتخاب می شود، باید حتی الامکان در کتاب درسی به نحوی ارائه شود که ارتباط آن ها با آیات قرآنی احساس شود.
13- اولیت دادن به روش های فعال تدریس معلم و کارگروهی دانش آموزان
14- استفاده از فناوری آموزشی متناسب با قداست و شان قرآن
15- ضرورت آموزش قرآن توسط معلم پایه
16- ارتقای توانایی آموزگاران با استفاده از شیوه های متنوع و موثر
استفاده از روش هایی که زمینه ی تعلیم و تعلم هم زمان را فراهم نموده موجب ارتقای صلاحیت های حرفه ای می گردد، یعنی روش های آموزش به نحوی است که موجب ارتقای توانایی معلمان و انس و علاقه ی بیش تر آن ها به قرآن کریم می شود.
17- استفاده از زمان و فصاحت مناسب برای دانش آموزان
گاهی به دلایل مختلفی درس قرآن در آخرین ساعات روز آخر هفته تدریس می شود که اصلا زمان مناسبی نیست.
18- ضرورت استمرار در آموزش قرآن و رعایت تعدد و فاصله های جلسات تدریس در طول هفته
19- تخصیص مدت زمان آموزش لازم برای دست یابی به اهداف درس قرآن.
20- نظارت و پشتیبانی از برنامه های آموزش قرآن به منظور تقویت جایگاه این درس در دوره ی ابتدایی.
21- وجود ویژگی های زیر در شیوه های ارزشیابی
اشاعه ی برنامه ی آموزش قرآن از راه های گوناگون، به ویژه بهره گیری از اولیای دانش آموزان و صدا و سیما.
