جایگاه تربیت بدنی دوره ی ابتدایی در جهان معاصر
حرکت، امری غریزی است و برای رشد کودک نقش محوری دارد. این نقش در زمینه های مختلف رشد همچون رشد شناختی، رشد عاطفی و نیز رشد حرکتی او حیاتی است. اگر برنامه ی خوبی طراحی شود و به شکل صحیح در ساعت درس تربیت بدنی تدریس گردد، مسلماٌ سهم مهمی در رشد همه جانبه کودکان خواهد داشت.
یک برنامه ی مناسب تربیت بدنی ریشه در نیازها، علایق و سطح رشد کودکان دارد. شاید رشد همه جانبه یا کامل برای افراد عادی معنای چندانی نداشته باشد، ولی کسانی که با علم رشد کودک آشنا هستند و افرادی که از تعلیم و تربیت شناخت دارند، هنگام حضور در کلاس تربیت بدنی این واقعیت را درک خواهند کرد.
حرکت برای کودکان امکان تعامل با محیط و پاسخ گویی به محرک های اطراف خود را فراهم می آورد. با استفاده از حرکت، آن ها به جست و جو می پردازند، تجربه می کنند و عجایب بی شمار زندگی را کشف می نمایند. حرکت، حکم وسیله ی اولیه ی جمع آوری اطلاعات را برای کودک دارد. وسیله ای که به آن ها کمک می کند تا دائماٌ با اطلاعات پیچیده تری آشنا شوند؛ به عبارت دیگر، کودک به کمک حرکت تصورات خود را از خود و دنیای پیرامون، توسعه می بخشد. بزرگ سالان مفاهیم و مقاصد خود را به راحتی از طریق کلمات بیان می کنند، در حالی که کودکان از طریق حرکت بهتر می توانند منظور مفهوم خود را عرضه کنند. معمولاٌ والدین تلاش می نمایند که کودکانشان به سرعت دوره ی کودکی را پشت سر بگذارند و برای رسیدن به چنین هدفی، حاضرند تمامی ابزارهای آن را تامین کنند. آن ها می خواهند کودکان را به دنیای رفتاری بزرگ سالان، دنیای منطق و مفاهیمی که هنوز از جهت تکاملی و رشد آمادگی پذیرش آن را ندارند، وارد کنند.
باید از این تلاش دست برداریم و اجازه دهیم که کودکانمان کودکی را به طور کامل درک کنند. مفهوم و معنای حیات، حرکت است. حرکت به معنای زندگی و زنده بودن است. بسیاری از رفتار های آشکار و پنهان ما، ولو بسیار نامحسوس، به شکل حرکت متجلی می شوند.
شهید بزرگورا رجایی در این باره می گوید:
(آن قدری که شما معلمان ورزش می توانید در میان ورزش بچه ها را تربیت کنید، در کلاس واقعاٌ نمی شود آن ها را تربیت کرد؛ برای اینکه در کلاس- من بارها گفته ام- بچه ها خودشان را جمع و جور می کنند و آدم نمی فهمد که ذات آن ها چیست.)
پذیرش این مسئله که حرکت در رشد همه جانبه ی انسان ها، به عنوان افرادی با عملکرد کامل و جامع، سهم مهمی دارد، ما را در بررسی کیفیت برنامه ی تربیت بدنی به عنوان وسیله ی سودمند تربیتی یاری می کند. این وسیله از دو طریق می تواند در رسیدن به اهداف وسیع تربیتی کمک عمده ای کند:
برنامه ی تربیت بدنی در مدارس ابتدایی باید به عنوان قسمت حیاتی از برنامه ی کامل درسی مدرسه مورد نظر قرار گیرد. نیابد تصور کرد که تربیت بدنی، درسی حاشیه ای یا ضمیمه است که به راحتی می توان آن را از برنامه ی مدرسه حذف نمود.
باید دانست که تربیت بدنی در مدارس ابتدایی مفهوم بازی به شکل آزاد یا حکم ساعت تنفس بین دو کلاس را ندارد. کلاس درس تربیت بدنی حکم آزمایشگاهی را دارد که در طی آن، کودک با وظیفه مهم فراگیری حرکت و یادگیری از طریق حرکت درگیر می شود. هدف اصلی برنامه تربیت بدنی سرگرمی و شادی نیست. ممکن است هدف کودک شادی و سرگرمی باشد ولی معلم نباید چنین هدفی داشته باشد. شادی، تفریح و سرگرمی محصول فرعی یک برنامه ی خوب تربیت بدنی است. درست مانند تمامی برنامه های خوب تربیتی که هدف فرعی آن ها شادی و نشاط کودک است. معنای واژه ی تعلیم و تربیت هدایت به جلو است. تربیت بدنی آن جنبه از فرایند تعلیم و تربیت است که در آن، هم تربیت بدن و هم تربیت از طریق بدن، مطرح است.
در مقاله بعدی با اهداف تربیت بدنی در دوره ابتدایی آشنا خواهیم شد.
