فرد عقرب زده را تکان ندهید
با توجه به سفرهای متعدد در فصل تابستان و استراحت افراد در فضای باز، خطر گزیده شدن توسط مار، عقرب، زنبور و ... در کمین افراد است. بنابراین انجام اقدامات درمانی بموقع پس از وقوع گزش الزامی است.
مار یا عقرب
مرتضی ایزدی ، متخصص بیماری های عفونی و طب سفر با اشاره به امکان گزیدگی مسافران در طول سفر گفت:
«فرد گزیده‌شده را باید تا حد امکان از حرکت بدنی بازداشت و بالای محل گزیدگی را با کش یا چیزی شبیه آن بست تا جریان خون را کاهش دهد، ولی قطع نکند.
بسیاری از نیش‌زدگی عقرب‌ها خطر جانی ندارد، اما باید افراد عقرب گزیده را به اولین مرکز اورژانس که دارای پروتکل درمان عقرب‌گزیدگی است رساند تا اقدامات لازم در این زمینه انجام شود.
این اورژانس در صورت لزوم به بیمار آنتی توکسین مار یا عقرب مورد نظر را تزریق می‌کند و در غیر این صورت، اقدامات درمانی و پزشکی لازم را انجام خواهد داد.
از اجرای توصیه‌های غیرکارشناسانه افراد ناآگاه پرهیز کنید و تنها توصیه‌های فردی را اجرا کنید که پزشک باشد یا به اقدامات لازم پزشکی احاطه کامل داشته باشد.
در خصوص گزیدگی عقرب و مار توصیه می شود که قسمت بالای محل گزیدگی را با کش یا چیزی شبیه این ببندید تا از گردش خون در بدن و در نتیجه انتشار سم جلوگیری شود، ولی نباید محل مورد نظر را به حدی محکم بست که خون‌رسانی به اندام مورد نظر قطع شود.
پس از بستن منطقه بالای محل گزیدگی، محل گزیدگی را باید با نشتر زخم کرد و خون داخل را مکش کرد تا سموم به حداقل برسد تا احتمال عوارض ناشی از سم را در بدن به حداقل برساند. هر چند که در سال‌های اخیر تاثیر این اقدام مورد تردید واقع شده است و از طرف دیگر ممکن است نشتر مورد استفاده به میکروب بیماری کزاز آلوده باشد و فرد را به این بیماری مبتلا کند.
فرد را نباید حرکت داد، زیرا در صورت حرکت فرد، جریان خون در بدن شدت یافته و سم منتقل می‌شود. بنابراین برای جابجا کردن فرد گزیده شده باید از برانکارد استفاده کرد.»
دکتر داوود یادگاری فوق تخصص بیماری‌های عفونی در خصوص گزیده شدن با مار یا عقرب می‌گوید:
«بهترین اقدام به هنگام گزیده شدن توسط مار و عقرب شستشوی محل گزیده شده با آب و صابون و جلوگیری از فعالیت بدنی و راه رفتن فرد گزیده شده است، چرا که این حالت موجب گردش سریع‌تر سم در جریان خون او می‌شود.
همچنین بستن منطقه بالای گزش نیز می‌تواند در جلوگیری از انتشار سم مفید باشد، البته به صورتی که فقط جریان ورید بسته شود و سبب بسته شدن شریان نشود.
بهتر است پس از بستن ورید، منطقه بسته شده هر بیست دقیقه یک بار، باز شود.»
زنبور
علائمی که زنبور گزیدگی ایجاد می کند، درد و ورم ناگهانی در محل گزش و قرمزی در مرکز تورم است.
البته بعضی از افراد به هر نوع سمی حساسیت دارند و واکنش آلرژیک بسیار شدیدی می‌توانند به سم زنبور نشان دهند که اصطلاحا آن را شوک آنافیلاکسی می گویند که در این موارد به اقدامات سریع و فوری نیاز داریم.
اگر هیچ یک از این علائم برای فرد زنبور گزیده ایجاد نشد تنها کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم، این است که ابتدا از نزدیک، محل گزیدگی را بررسی کنیم.
اگر نیش هنوز در سطح پوست باقی است، می‌توانیم آن را با یک موچین از سطح پوست بیرون بکشیم. باید مراقب باشیم که کیسه زهر زنبور را فشار ندهیم، زیرا ممکن است باقی سم وارد بدن شود.
بعد از آن می‌توانیم محل گزش را با آب سرد همراه با بیکربنات سدیم کمپرس کنیم.
ممکن است گزیدگی در داخل دهان یا گلو صورت گیرد و این مساله خطرناک است، چون بافت‌های گلو و دهان بافت‌های شلی هستند و خیلی تند ورم می‌کنند و ممکن است باعث اختلال تنفسی شوند.
برای این کار سریعا داخل دهان را با آب سرد و بیکربنات سدیم شستشو می‌دهیم و بیمار را به پزشک ارجاع دهیم.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
جام جم
فارس
مطالب مرتبط:
چگونه به فرد دچار مارگزیدگی کمک کنیم؟
