تبیان، دستیار زندگی
در این جلسه با نحوه جمع آوری پروانه ها آشنا می شویم که لازمه آن حضور در یک محیط طبیعی است...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جمع آوری پروانه ها - جلسه چهارم

اهداف:

آشنایی با ابزار جمع آوری پروانه

آموزش نحوه جمع آوری پروانه ها

وسایل مورد نیاز:

تور جمع آوری حشره

جعبه هایی در اندازه های مختلف

مقداری کاغذ

پنس ظریف

قلم

دفترچه یادداشت

4-1 ابزار جمع آوری پروانه
در این جلسه با نحوه جمع آوری پروانه ها آشنا می شویم که لازمه آن حضور در یک محیط طبیعی است.
مهم‌ترین ابزار جمع آوری پروانه طبیعتاً تور جمع آوری حشره است. این تورها به شکل ها و اندازه های مختلف در بازار موجود است، اما مهم‌ترین بخش های تشکیل دهنده آنها شامل دسته تور و حلقه متصل به آن است. این حلقه دارای یک تور بسیار ظریف و نرم است که چشمه ها یا سوراخ های آن بسیار ریز می باشد.

هر چه این چشمه ها ریزتر و بافت تور نرم تر باشد کیفیت آن بهتر بوده و کار با آن راحت تر است. رنگ تور بهتر است روشن باشد تا هر چه در آن گیر افتاد به راحتی دیده شود. توجه داشته باشید که پروانه ها بال های بسیار ظریف و شکننده ای دارند و به سرعت آسیب می بینند.


تور جمع آوری حشره

هر چند بعضی از انواع تورها نسبتاً گران هستند، اما می توان نمونه های ارزان قیمت تری نیز پیدا نمود. حتی می توان از تورهای ماهی گیری – به شرطی که ظریف بوده و زیاد بزرگ نباشند- نیز استفاده نمود. اگر از این تورها استفاده می کنید، فقط دسته و حلقه آن به درد شما می خورد و حتماً باید تور آن را عوض کرده و آن را با توری نرم جایگزین نمایید.

علاوه بر جنس و بافت تور، اندازه آن نیز مهم است که این نکته را هنگام تعویض تور، حتما رعایت کنید. عمق تور باید 1/5 برابر قطر حلقه باشد. به همین ترتیب می توانید خودتان هم برای ساختن تور صید حشره دست به کار شوید.

4-2 نحوه جمع آوری پروانه ها

کار با تورهای صید پروانه بسیار راحت است اما معمولاً افراد مبتدی نیاز به کمی تمرین دارند. در این میان ذکر چند نکته ضروری است:

نحوه جمع آوری حشرات


- هنگام کار با تور صید حشره، نباید وسایل زیادی همراه برد تا دستان آزادانه فقط مشغول تور شوند. در غیر این صورت کنترل تور دشوار است.

- هنگام صید یک پروانه، تور باید از روبروی انداخته شود – نه از پشت سر حشره- چرا که پروانه ها هنگام بلند شدن، به سمت جلو پرواز می کنند و اگر از پشت سر آنها تور انداخته شود، حشره از دست می رود.

- هنگامی که تور انداخته شد، همیشه باید تصور شود که پروانه در تور  افتاده است. هم چنین نباید بلافاصله در تور به دنبال پروانه گشت زیرا با این عمل پروانه خواهد گریخت.

- پس از تور زدن، بلافاصله باید تور به اندازه 90 درجه بچرخد. به طوری که دهانه حلقه آن توسط تور بسته شده و راه فراری برای حشره نماند.

بعد از این که یک پروانه را صید شد، بلافاصله باید آن را کشت، چرا که بال زدن پروانه برای گریز باعث می شود تعداد زیادی از فلس های روی بال‌هایش بریزد و صفاتی که بعضاً برای شناسایی آنها بسیار ضروری هستند نیز از دست برود.

2-3 برای کشتن پروانه ها چه باید کرد؟

روش کشتن پروانه ها بسته به اندازه آنها و نوع آنها متفاوت است، اما دو روش زیر عمومیت بیشتری دارند.

برای کشتن پروانه های بزرگ – معمولاً روز پرک ها- روش بسیار ساده ای وجود دارد، به این ترتیب که پس از گرفتن پروانه در تور، گوشه هر دو بالش را با هم می گیریم تا بال نزند، سپس قفسه سینه اش را بین انگشت های شصت و اشاره گرفته و فشار می دهیم، با این کار پروانه سریعاً می میرد و دیگر بال نمی زند. حال پروانه را در یک پاکت کاغذی که درست کرده ایم، قرار می دهیم. روش درست کردن این پاکت ها در همین جلسه شرح داده شده است.

روش دیگر برای کشتن پروانه ها، استفاده از شیشه سیانور است. این روش بیشتر برای کشتن شب پره ها به کار می رود، چرا که اندازه های کوچکی دارند و اگر از روش اول استفاده شود، آسیبی جدی خواهند دید. با توجه به این که استفاده از شیشه سیانور ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد، لذا از روش اول استفاده می کنیم.

پروانه ها را پس از کشتن باید طوری حمل نمود تا کم‌ترین آسیبی نبینند. به این منظور می توان از پاکت های کاغذی دست ساز استفاده نمود. برای ساختن این پاکت ها به ترتیب زیر عمل می کنیم:


نحوه ساخت پاکت


بهتر است همیشه قبل از ورود به محیط طبیعی، تعداد زیادی کاغذ تا بزنید تا مجبور نشوید در طبیعت برای هر پروانه که صید نمودید، این کار را انجام دهید.

بعد از صید پروانه، پاکتی را که قبلاً درست کرده اید- و به صورت مثلث درآمده است- بین انگشتان اشاره و شصت نگه داشته و پروانه را با نوک پنس گرفته و داخل پاکت، طوری قرار دهید که سر آن به سمت پایین قرار گرفته و بال هایش به سمت درب پاکت قرار گیرند.

نحوه قرار دادن پروانه در پاکت

پس از گذاشتن پروانه در پاکت، باید درب آن به آرامی بسته شود. سپس بر روی پاکت شماره ای برای نمونه نوشته شود و در دفتر یادداشت نیز مشخصات نمونه حتماً قید شود. این مشخصات شامل:
- کد نمونه (کد فرضی که برای نمونه ها در نظر گرفته می شود)
- تاریخ نمونه برداری
- آدرس محل نمونه برداری(دقیق)
- ارتفاع محل
- خصوصیت های اکولوژیکی و جغرافیایی منطقه( مثل کوه، دریاچه، نوع گیاهان و...)

در پایان، پاکت ها باید در جعبه ای قرار گیرد تا هنگام حمل و نقل به آنها فشار نیاید و خرد نشوند.

تکلیف: پس از تهیه وسایل اولیه و تعیین محل جمع آوری پروانه، مطابق روش آموزش داده شده چند نمونه پروانه جمع آوری نمایید. عکس هایی از  پروانه های جمع شده برای ما ارسال نمایید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: برای این جلسه و برای تهیهء پروانه، اگر در شهر زندگی می کنید باید به فضاهای سبز و دشت های اطراف شهرتان سفر کوتاهی داشته باشید. پروانه را در فصل های بهار و تابستان هنگام رویش و پرورش گل ها و گیاهان و زمانی که تنوع گیاهی بیشتر است، بهتر می توان یافت. پروانه های کوچک تر را می‌توان در مناطق گل کاری شده فضاهای سبز و پارک ها جستجو کرد.

منابع مطالعه: برای اطلاع بیشتر در مورد نحوه جمع آوری حشرات، منبع  معرفی شده را مطالعه نمایید.

کتاب حشرات ( راهنمای جمع آوری و شناسایی) - نگارش و ترجمه سید حسین حجت - انتشارات امیر کبیر، منبع بسیار مناسبی برای آشنایی بیشتر با خصوصیات و شکل ظاهری حشرات، رده بندی حشرات، جمع آوری و بررسی حشرات به همراه آلبوم رنگی نمونه ای از هر راسته است.

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی

جمع آوری پروانه ها - جلسه اول
جمع آوری پروانه ها - جلسه دوم
جمع آوری پروانه ها - جلسه سوم
جمع آوری پروانه ها - جلسه چهارم
جمع آوری پروانه ها – جلسه پنجم
جمع آوری پروانه ها – جلسه ششم
جمع آوری پروانه ها – جلسه هفتم
جمع آوری پروانه ها – جلسه هشتم