سیاتیک؛ از کمردرد تا ناله پاها
اگر از دوستان و اطرافیان خود پرس‌وجو کنید، متوجه می‌شوید کمتر کسی است که در طول زندگی خود به کمردرد مبتلا نشده باشد. در واقع، کمردرد آشنای دیرینه انسان‌ها بوده و بسیاری از آنها تا آخر عمر با این مشکل زندگی می‌کنند. یکی از شایع‌ترین ناراحتی‌های ناحیه کمر، تحریک عصب سیاتیک است که گاه حتی مبتلایان را از انجام ساده‌ترین کارهای روزمره نیز بازمی‌دارد.
سیاتیک، عصب گسترده‌ای است که از ناحیه تحتانی کمر آغاز و تا پشت پاها ادامه می‌یابد. اعمال هر گونه فشار روی این ناحیه باعث تحریک عصب سیاتیک شده و درد از قسمت تحتانی کمر به پشت یکی از پاها، باسن و پایین‌تر انتشار می‌یابد.
کمردردهای مربوط به عصب سیاتیک معمولا یک پا را درگیر کرده و با نشستن، سرفه یا عطسه کردن تشدید می‌شود. در چنین حالتی، ممکن است در پای خود بی‌حسی، ضعف یا سوزن‌سوزن شدن احساس کنید. علائم بیماری معمولا ناگهانی بروز می‌کنند و چند روز تا چند هفته ادامه می‌یابند.
مشخصه‌ای که دردهای سیاتیک را از سایر انواع کمردرد مجزا می‌کند، دردهایی است که از کمر به‌سمت پاها انتشار می‌یابد. این دردها همانند گرفتگی پاها تا چند روز شما را درگیر می‌کند.
مراقب خودتان باشید
در زنان باردار، به دلیل فشاری که در طولانی‌مدت بر اثر رشد جنین به عصب سیاتیک وارد می‌شود، این مشکل بیشتر است.
بیرون زدگی دیسک کمر از جمله شایع‌ترین علل بروز دردهای سیاتیک به شمار می‌رود. دیسک‌ها همانند بالشتک‌هایی بین استخوان‌های ستون مهره عمل می‌کنند. با افزایش سن و قرار گیری در معرض آسیب‌های احتمالی، دیسک‌های میان‌مهره‌ای نیز ضعیف‌تر می‌شوند. گاه مواد ژله‌مانند بین مهره‌ها که همان دیسک‌ها هستند، از پوشش خارجی بیرون می‌زنند و به ریشه‌های عصب سیاتیک فشار وارد می‌کنند.
تنگی کانال نخاع از دیگر دلایل بروز دردهای سیاتیک محسوب می‌شود.
در موارد نادر، سیاتیک در اثر رشد تومور در داخل یا امتداد نخاع یا عصب سیاتیک ایجاد می‌شود. مثلا رشد تومور، روی عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند.
بسیاری از افراد عادت دارند کیف پول خود را در جیب پشت شلوار خود قرار دهند. این کار در طولانی‌مدت فشار مزمنی روی ماهیچه‌های این ناحیه وارد و دردهای عصب سیاتیک را در طول زمان تشدید می‌کند. پزشکان معتقدند افراد از قرار دادن کیف پول در جیب عقبی شلوار باید جدا خودداری کنند.
از دیگر دلایل بروز سیاتیک می‌توان به التهاب، عفونت یا آسیب‌هایی مانند شکستگی اشاره کرد.
راه‌های رهایی از سیاتیک
راه‌هایی برای کاهش کمردردهای سیاتیکی وجود دارد که بدون هیچ دردسری و در منزل می‌توانید انجام دهید تا درد به مقدار زیادی کاهش یابد.
استفاده از کیسه آب گرم یا کیسه یخ هر دو ساعت یک بار و هر بار به مدت 20 دقیقه می‌تواند از شدت درد شما بکاهد.
ورزش و سیاتیک
ورزش و انجام نرمش‌های کششی از جمله موثرترین راه‌های درمانی به شمار می‌رود. یکی از نکات کلیدی که باید به خاطر داشته باشید داشتن فعالیت‌های مفید بدون اعمال فشار به ناحیه کمر است؛ به طوری که در طول فرآیند درمان نباید بی‌تحرک بود.
حرکت به‌طور قابل‌توجهی التهاب و درد را کاهش می‌دهد. با مراجعه به متخصص فیزیوتراپی می‌توانید نحوه انجام نرمش و کشش آرام ماهیچه‌های همسترینگ (پشت ران) و ناحیه تحتانی کمر را یاد بگیرید.
از سوی دیگر، ممکن است برخی حرکات ورزشی برای شما مفید نباشد. بهتر است با پزشک در این باره مشورت کنید.
پیاده‌روی‌های کوتاه مدت از مۆثرترین روش‌های درمانی به شمار می‌رود.
در مواردی که سیاتیک در اثر بیرون‌زدگی دیسک کمر ایجاد شده و دردهای شدیدی پس از چهار تا شش هفته ایجاد می‌کند، عمل جراحی به‌عنوان روش نهایی درمان به کمک پزشکان می‌آید. پزشک در این عمل، بخشی از دیسک بیرون‌زده را خارج می‌کند و از این طریق، فشار وارد به عصب سیاتیک را از بین می‌برد.
اگر به دردهای سیاتیک مبتلا هستید، بهتر است بعد از عمل و به مدت یک ماه از انجام برخی کارها مانند رانندگی، وزنه‌برداری یا خم‌شدن به جلو خودداری کنید.
همچنین انجام فیزیوتراپی نیز ممکن است ماهیچه‌های ناحیه کمر را تقویت کند.
مدارکی دال بر این موضوع وجود دارد که برخی درمان‌های مکمل، اثربخشی بسیار خوبی روی کمردردهای سیاتیکی دارند. طب سوزنی، ماساژدرمانی و حرکات کایروپرکتیک ممکن است دردهای تحتانی موضعی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
ابتلا به سیاتیک، افراد را در معرض ابتلای دوباره به این بیماری و عود این مشکل قرار می‌دهد. ولی انجام برخی راهکارها خطر عود بیماری را بشدت کاهش می‌دهد. انجام ورزش‌های منظم و همیشگی، حفظ حالت صحیح نشستن و ایستادن، خم‌شدن روی زانوها برای برداشتن اشیای سنگین از روش‌های پیشگیرانه به شمار می‌روند که علاوه بر جلوگیری از آسیب‌های احتمالی وارده، از احتمال عود سیاتیک نیز می‌کاهد.
در میان روش‌هایی که گفتیم، برخی راهکارها جزو مۆثرترین راه‌های درمان سیاتیک به شمار می‌روند و کیفیت زندگی در مبتلایان به کمردردهای سیاتیکی بهبود می‌یابد:
- برقراری دوباره تعادل میان ماهیچه‌ها: متخصصان بر این باورند که کشش و انجام حرکات نرمشی، شیوه مناسب و آسانی است که دردهای سیاتیک را تا حد قابل‌ملاحظه‌ای بهبود می‌بخشد؛ به طوری که بیش از 80 درصد مبتلایان با انجام صحیح حرکات کششی، از این دردها خلاص می‌شوند و علائم بیماری در آنها به‌مرور از بین می‌رود. از سوی دیگر، انجام نادرست حرکات نه فقط کمکی به بهبود دردهایتان نمی‌کند، بلکه بر شدت آن نیز می‌افزاید.
- درمان میوفاسیال (Myofascial): این نوع درمان، نوعی روش سنتی به شمار می‌رود که در واقع درمان بافت نرم ماهیچه‌ای است که درد و بی‌تحرکی ماهیچه‌های اسکلتی را درمان می‌کند. از این روش برای درمان دردهای سیاتیک و سردرد استفاده می‌شود.
این درمان، گرفتگی‌ها و انقباض‌های عضلانی را برطرف می‌کند، گردش خون و غدد لنفاوی را بهبود می‌دهد و رفلکس‌های کششی را در ماهیچه‌ها تحریک می‌کند. این روش همانند ماساژدرمانی است و حرکات آن روی بدن با فشار دست‌ها صورت می‌گیرد.
دارو و درمان
استفاده از داروهای مسکن معمول مانند استامینوفن، داروهای غیراستروییدی ضدالتهابی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن در کاهش دردهای سیاتیک بسیار موثرند.
پزشک ممکن است تزریق کورتون ها را به‌عنوان کاهش التهاب برای برخی بیماران تجویز کند.
در موارد شدید بیماری، پزشک برای کاهش التهاب، تزریق کورتون ها را به داخل نخاع توصیه می‌کند. این تزریق دقیقا در اطراف عصب سیاتیک انجام می‌شود.
راه رفتن در آب؛ موثر در درمان سیاتیک
نوید طاهری متخصص فیزیوتراپی می گوید:
«شایع‌ترین عاملی که موجب فشار یا تحریک عصب سیاتیک می‌شود، بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای است که تحت عنوان فتق دیسک از آن یاد می‌شود.
سیاتیک، اسم یک عصب است و اسم یک بیماری نیست، زمانی که این عصب تحت فشار قرار گیرد یا تحریک شود، یکسری از علامت ها برای فرد ایجاد می شود.
درمان سیاتیک باید بر اساس عامل به وجود آورنده آن انجام شود. برای درمان سیاتیک باید ابتدا علت تحریک سیاتیک را جستجو کرد و درمان باید دقیقا بر اساس منشا علت انجام شود.
یکی دیگر از علل بروز سیاتیک، فشار عضلات پشت مانند کمر و اندام تحتانی بر عصب های سیاتیک است و این عضلات عصب های سیاتیک را می پوشاند و موجب فشار آمدن روی عصب سیاتیک می شود.
ورزش و نرمش های افراد مبتلا به سیاتیک باید از یک سری قواعد خاص پیروی کند.
ورزش این بیماران باید بر اساس عامل به وجود آورنده سیاتیک باشد.
پیاده روی و راه رفتن در آب از ورزش های موثر و مفید برای درمان است.»
فرآوری : نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
جام جم – ندا اظهری
ایسنا
مطالب مرتبط:
خیلی‌ها از درد سیاتیک می‌نالند
