تبیان، دستیار زندگی
در میان نه سیاره موجود در منظومه شمسی، زمین رتبه پنجم از لحاظ اندازه را به خود اختصاص می‌دهد. گردش زمین به دور خورشید ۳۶۵ روز و ۶ ساعت و ۹ دقیقه و ۵۴/۹ ثانیه به طول می انجامد و...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زمین، سیاره ما

در میان نه سیاره موجود در منظومه شمسی، زمین سیاره ما رتبه پنجم از لحاظ اندازه را به خود اختصاص می‌دهد. قطر آن حدود 13.000 کیلومتر است. مشتری، بزرگ‌ ترین سیاره منظومه شمسی قطری 11 برابر قطر زمین را دارد و پلوتو به عنوان کوچک‌ترین سیاره دارای قطری کمتر از یک پنجم زمین می‌باشد.

زمین نیز مانند بقیه سیاره‌ها در مداری با فاصله 150 میلیون کیلومتر به دور خورشید در گردش است و هر دور خود را در مدت 365 روز تکمیل می‌کند. فاصله پلوتون، دورترین سیاره از خورشید 40 برابر فاصله زمین از خورشید است و در هر 248 روز زمینی یک‌ بار دور خود را تکمیل می‌نماید.

حرکت زمین

زمین دارای سه نوع حرکت است:

1) حرکت وضعی حول محوری فرضی که از دو قطب شمال و جنوب آن عبور می‌کند.

2) حرکت انتقالی در مداری به دور خورشید.

3) حرکت در راه شیری به همراه خورشید و دیگر اجرام منظومه شمسی.

24 ساعت زمان لازم است تا زمین یک دور وضعی خود را تکمیل کند. این زمان را روز خورشیدی می‌گویند. در طی یک روز خورشیدی، زمین مقداری نیز در مدار خود حرکت می‌کند بنابر این مکان ستارگان در آسمان هر شب دچار اندکی تغییر می‌شود. مدت زمان واقعی یک دور حرکت وضعی زمین معادل 23 ساعت و 56 دقیقه و 09/4 ثانیه می‌باشد. این زمان را روز نجومی زمین می‌نامند. روز نجومی از روز خورشیدی کوتاه‌ تر است بنابراین ستارگان هر روز 4 دقیقه زودتر در آسمان دیده می‌شوند.

گردش زمین به دور خورشید 365 روز و 6 ساعت و 9 دقیقه و 54/9  ثانیه به طول می انجامد. این دوره زمانی سال نجومی خوانده می‌شود. از آنجایی که حرکت وضعی زمین در انتهای هر سال به یک عدد کامل نمی‌رسد، ترتیب تقویم در هر سال معادل 6 ساعت نسبت به ترتیب فصول متفاوت می‌شود. برای هماهنگی تقویم و فصول، هر چهار سال یک‌ بار 1 روز به تقویم اضافه می‌شود تا عدم تناسب برطرف گردد. سال‌هایی که یک روز اضافی دارند سال کبیسه نامیده می‌شوند. در تقویم میلادی یک روز اضافه در آخر دومین ماه سال یعنی فوریه قرار می‌گیرد و در تقویم خورشیدی یک روز به آخر اسفند ماه اضافه می‌گردد.

مسافت مدار زمین به دور خورشید 940میلیون کیلومتر است و زمین این مسافت را با سرعت 107.000 کیلومتر در ساعت و یا 30 کیلومتر در ثانیه طی می‌کند.

محور طولی زمین به شکل عمودی، صفحه مداری را قطع نمی‌کند بلکه نسبت به آن زاویه‌ای حدود5/23    درجه دارد. این شیب و حرکت زمین به دور خورشید باعث پدیدار گشتن فصول می‌شوند. در دی ماه، نیمکره‌ شمالی زمین، به دلیل شیب محور طولی، دورتر از خورشید قرار می‌گیرد. نور خورشید با شدت کمتری به نیمکره‌ شمالی می‌رسد و در این هنگام این بخش از زمین، زمستان را پشت سر می‌گذراند.

در خرداد ماه وضعیت شیب زمین تغییر می‌کند و این بار نیمکره‌ جنوبی در قسمتی از شیب قرار می‌گیرد که از خورشید دورتر است در نتیجه نوبت به این نیمکره‌ می‌رسد که زمستان را تجربه نماید.

مدار زمین دایره کامل نیست. در اوایل دی ماه زمین به خورشید نزدیکتر و در خرداد ماه کمی دورتر است. فاصله زمین از خورشید در ماه دی 1/147 میلیون کیلومتر و در ماه خرداد 1/152 میلیون کیلومتر می‌باشد. تأثیر این پدیده در سرما یا گرمای زمین بسیار کمتر از پدیده شیب زمین است.

زمین و منظومه شمسی عضو یک صفحه ستاره‌ای وسیع به نام کهکشان راه شیری می‌باشند. درست همان ‌گونه که ماه به دور زمین و سیارات به گرد خورشید در چرخشند، خورشید و دیگر ستارگان به دور مرکز راه شیری در گردش می‌باشند. منظومه شمسی حدوداً در فاصله دو پنجم از مرکز راه شیری قرار گرفته و با سرعت 249 کیلومتر در ثانیه حول مرکز آن در گردش است. منظومه شمسی در هر 220 میلیون سال یک ‌بار حول مرکز کهکشان گردش می‌کند.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: مرتضی عرفانیان

تنظیم: مریم فروزان کیا