مسمومیت های گناه برای روح!
پیامبر اسلام فرمود: شخصی گناهی را مرتكب میشود سپس میگوید خوشا به حال من اگر غیر از این گناهی نداشته باشم
یکی از مهمترین دغدغه های بشر در زندگی دستیابی به سلامتی جسمانی است. بسیاری از هزینههایی که بشر در طول زندگی متحمل میشود، هزینههایی است که در جهت سلامتی جسم افراد صورت میگیرد. در بسیاری از موارد نه تنها ثروت بلکه علم نیز در خدمت سلامتی جسم قرار می گیرد. هر چند سلامتی جسم و روان و تعقل افراد در موارد زیادی ارتباط مستقیمی با هم دارند ولی به طور خاص و ویژه می طلبد به هر اندازه که افراد برای سلامتی جسم خود هزینه میکنند برای بهداشت و سلامتی عقل و روان نیز اهمیت قائل شوند.
ولی سوالی که در این خصوص مطرح میشود این است که چه عواملی در خصوص بهداشت و سلامتی عقل و روان تأثیر گذار است و چه عاملی باعث ضعف و بیماری عقل و روان میشود؟ یقیناً با علم و معرفت پیدا کردن به این عوامل میتوان در جهت سلامتی این جز از انسان قدمی برداشت.
مستی گناه و رذایل اخلاقی
همان طوری که غذای مسموم و آلوده جسم را تحت تأثیر خود قرار میدهد و جسم را نابود و مریض میکند، در خصوص روح و نیروی تفکر و تعقل نیز در منابع روایی این چنین استفاده میشود، مبادرت به انجام گناه سایه جهل و غبار بی خردی را بر روی قدرت تعقل افراد میگستراند.
«یَنبَغِی للعاقِلِ أن یَحتَرِسَ مِن سُكرِ المالِ، و سُكرِ القُدرَةِ، و سُكرِ العِلمِ، و سُكرِ المَدحِ، و سُكرِ الشَّبابِ، فإنَّ لِكُلِّ ذلكَ رِیاحا خَبیثةً تَسلُبُ العَقلَ و تَستَخِفُّ الوَقارَ[1] سزاوار است كه خردمند از مستى ثروت و مستى قدرت و مستى دانش و مستى ستایش و مستى جوانى پرهیز كند؛ زیرا هر یك از این مستی ها بادهاى پلیدى دارد كه عقل را مى رباید و وقار را از بین مى برد».
شاید زیباترین آیهای که گویای تاثیر گناه بر روان و تعقل افراد است آیه 10 سوره مبارکه روم باشد چرا که در این آیه شریف بیان شده است ارتکاب گناه موجب میشود زیباترین آیات الهی را که عقلهای سالم به آن اعتراف دارند را انکار نمایند:
«ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاۆُوا السُّوأَى أَن كَذَّبُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا یَسْتَهْزِۆُون[روم/10] آن گاه فرجام كسانى كه بدى كردند [بسى] بدتر بود، [چرا] كه آیات خدا را تكذیب كردند و آنها را به ریشخند مىگرفتند.»
قال رسول الله (صلی الله علیه وآله) اتقو المحقرات من الذنوب فانها لا تغفر قیل: ما المحقرات؟ قال: الرجل یذنب فیقول: طوبی لی لو لم یكن غیر ذلك رسول خدا فرمود: بترسید از گناهانی كه آنها را كوچک شمارید كه آن قابل آمرزش نیست سوال شد: كوچک شمردن گناه چیست؟ پیامبر اسلام فرمود: شخصی گناهی را مرتكب میشود سپس میگوید خوشا به حال من اگر غیر از این گناهی نداشته باشم .(اصول كافی، جلد 2، ص 287 )
همراهی و همنشینی با نادان
یکی از آموزه های فرهنگ اسلام و توصیههای مۆکد روایت اسلامی انتخاب دوستان اصلح و همنشینی با بهترین افراد است؛ از این رو کوتاهی در این خصوص و همراهی و مصاحبت با افرادی که هیچگونه دغدغه دینی و علمی ندارند انسان را به همان سمت و سو میکشاند و از طرفی همراهی با کسانی که خود، اهل علم و تعقل و اندیشه هستند، این انگیزه را در وجود افراد تقویت میکند که در مسیر علم و آگاهی قدم بردارند در روایتی نقل شده است:
«مَن صَحِبَ جاهِلاً نَقَصَ مِن عَقلِهِ[2]هر كه با نادان همنشینى كند، از خردش كاسته شود».
بی توجهی به نصایح و راهنمایی خردمندان
یکی از موضوعاتی که نوعاً باعث بالندگی و تقویت روح و قوه تعقل افراد میشود بهره مندی از نصایح و راهنماییهای اهل خرد و دانشمندان صالح است. یقیناً همنشینی و همراهی با این دسته افراد و قبول راهنمایی و نصایح این افراد در واقع بهره مندی از قدرت تعقل و استفاده از تجربه و آگاهی ایشان است.
«مَن تَرَكَ الاستِماعَ مِن ذَوی العُقولِ ماتَ عَقلُهُ .[3] هر كه به خردمندان گوش نسپارد، خردش بمیرد».
کبر و خود برتر بینی
«ما دَخَلَ قَلبَ امرِئٍ شَیءٌ مِنَ الكِبرِ إلاّ نَقَصَ مِن عَقلِهِ[4] در دل آدمى چیزى از كِبر وارد نشد، مگر این كه از خرد او كاسته شد.»
اثرات گناه روی گناه
1- خطر ناامیدی: گناه روی گناه باعث میشود كه گناهكار در گناه جرات و جسارت بیشتری پیدا كند و از ارتكاب هر عمل ناروایی باک نداشته باشد.
2- اتهام به بی گناهان: گنهكار ناامید به علت ناراحتی های وجدانی برای تبرئه خویش بی گناهان را متهم میکند و جرائم خود را به آنها نسبت میدهد.
3- فشار شدید وجدان اخلاقی: در مواردی كه گناه خیلی مهم باشد و گناهكار امیدی به آمرزش و عفو الهی نداشته باشد فشار شدید وجدان اخلاقی میتواند او را دیوانه كند و به بزرگترین جرائم خطرناكش وا دارد.
سخن آخر
در متون روایی سخن از عوامل مهمی شده است که ارتباط مستقیمی در تضعیف و سستی قوه تعقل و اندیشه دارند. این چنین به نظر میرسد آلودگی انجام گناه و غبار معصیت با توجه به تاثیر شومی که دارد؛ بیشترین تاثیر را بر روی قدرت درایت و تدبیر و تعقل افراد دارد.
پی نوشت ها:
[1].میزان الحکمه ج،5ص335،ح8861
[2].همان ج 7ص545ح13686
[3].همان ح13689
[4].همان ح 13690
فرآوری: محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
سایت رهروان ولایت
سایت منتظر
مطالب مرتبط:
5 گناهی که پرده عصمت را می درند!