نکات اجرایی تشکیل نمایشگاه در مدارس
مشارکت دادن دانش آموزان در تهیه ی مواد نمایشگاهی و برگزاری آن
مشارکت دادن دانش آموزان در برگزاری نمایشگاه ها، تاثیر های تربیتی بسیار زیادی دارد و بهتر است این کار حتما با همکاری آن ها انجام شود. اولین نکته در این همکاری بهره گیری از آثار هنری دانش آموزان در نمایشگاه است. این امر مزایای فراوانی دارد که از جمله می توان به برخی از آن ها اشاره کرد:
برخورداری از خلاقیت فراوان موجود در کودکان و نوجوانان به دلیل صداقت و فطری بودن آن ها
ایجاد زمینه ی اثرگذاری غیرمستقیم تربیتی در مراحل مختلف آفرینش و ارائه ی آثار هنری
ایجاد ذوق و شوق و فعالیت از طریق کار گروهی در دانش آموزان
راحت و ارزان بودن انجام کار به لحاظ هزینه های نمایشگاهی
آن چه ذکر شد مزیت های عمده و اساسی در زمینه ی کار نمایشگاهی و تربیتی در مدارس است. البته نباید ناگفته گذاشت که به کار گیری درست دانش آموزان و بهره گیری از آثار آن ها نیازمند طراحی، اجرای صحیح و برنامه ریزی دقیق است. در حقیقت سادگی کار با بچه ها هرگز دلیل بر آسانی کار با آن ها و ایجاد زمینه برای آفرینش های هنری در آنان نیست.
فعالیت جدی در این زمینه نیازمند آشنایی با مسائل هنری و تربیتی است. برخی از مربیان با ساده انگاری به کارها و فعالیت های ویژه ی کودکان و نوجوانان نگاه می کنند و استنباط نادرست و عامیانه ای از موضوع دارند برای مثال می توان به برخی از نمایشگاه هایی اشاره کرد که در حال حاضر به مناسبت های مختلف و تحت عناوین گوناگون مسابقات هنری و نمایشگاهی در برخی مدارس و کانون های پرورشی برگزار می شود.
چگونه آثار مناسب را برای نمایشگاه جمع آوری کنیم؟
ممکن است سوال شود که چگونه می توان آثار مناسب برای نمایشگاه جمع آوری کرد؟ در این زمینه چند راه حل معمول وجود دارد که به آن ها اشاره می کنیم:
فضا سازی در نمایشگاه
برای ارائه ی آثار در نمایشگاه های گوناگونی که در طول سال تحصیلی در مدرسه برگزار می شود، علاوه بر لزوم در نظر گرفتن جای مناسب، نیازمند فضاساز و تزیین محیط نیز هستیم. فضاسازی به معنای ایجاد زمینه و شرایط مناسب جهت عرضه ی آثار تهیه شده به منظور خوب دیدن آن ها و نیز دریافت پیام ها و ابلاغ تربیتی از سوی دانش آموزان است. رعایت این موضوع، زمینه های آفرینش هنری و فرهنگی تازه را نیز در بچه ها ایجاد می کند.
متاسفانه در اغلب مدارس به رغم آن که تلاش های بسیار زیادی برای گردآوری آثار می شود، هنگام عرضه ی آن ها، کمترین اقدام های مطلوب صورت می گیرد. گویی پس از گردآوری آثار، وظیفه ی مربیان پرورشی خاتمه می یابد و تنها چیدن وسایل برای رسیدن به هدف تربیتی کافی است. در حالی که اگر فضای نمایشگاه مناسب نباشد، زحمات قبلی به هدر خواهد رفت و بیننده رغبت لازم را برای دیدن پیدا نخواهد کرد.
نکاتی چند پیرامون فضاسازی نمایشگاهی
فضاهای نمایشگاهی مورد نظر در مدارس با فضاهای رایج برای بزرگسالان در موزه ها، گالری ها یا تالارهای کاملا متفاوت اند. این تفاوت به ویژه زمانی بیش تر می شود که ما انتظار تربیت در این مکان ها را داشته باشیم. معمولا در این فضاها به دلیل علاقه مندی و گرایش دانش آموزان کارگاه هایی برای کار هنری و بروز خلاقیت هایی مانند کارگاه نقاشی، شکل سازی، خوشنویسی، کاردستی و ... باید در نظر گرفته شود. بدیهی است که بازدید کنندگان تحت تاثیر این فضاها و امکانات فراهم شده قرار می گیرند و با تشویق مربیان به کار عملی در این کارگاه ها ترغیب خواهند شد. فضاسازی و خلاقیت در محیط های نمایشگاهی تحت تاثیر عوامل مختلفی است که در این جا به صورت خلاصه به برخی از آنان اشاره می کنیم.
نقش عوامل انسانی
وجود انسان و به طور کلی عوامل انسانی در صدر همه عوامل برای فضاسازی قرار دارد. این حضور در فضاهای تربیتی و آموزشی ممکن است با حالات مختلف صورت پذیرد. برای مثال وقتی مربی یا معلم خوشحال و با نشاط وارد کلاس درس شود یا خسته و عبوس، دو فضای مختلف در کلاس ایجاد خواهد کرد. به عبارتی حالات و روحیه افراد در ایجاد فضاهای مختلف تاثیر جدی دارد. در مورد فضاسازی عوامل بسیاری تاثیرگذار است اما بیش از هر چیز خلاقیت مربی و دانش آموزان اثر دارد.
نقش عوامل هنری
عوامل هنری نیز مانند طراحی و نقاشی فضا، تصویر سازی اجسام و موسیقی، حرکت و ... در ایجاد فضاهای نمایشگاهی بسیار موثرند. برنامه ریزی و بهره گیری مناسب از توانمندی ها و کارایی هنر ها نقش مهم و موثری در ایجاد فضا و خلاقیت های محیط های نمایشگاهی دارد. این عوامل به اندازه ای اهمیت دارند که می توانند از یک محیط بسته و محدود فضایی باز بسازند. برعکس یک محیط گسترده را جمع و جور نشان دهند. امروزه آثار عاطفی رنگ و نور و صوت و شکل و حجم به عنوان اصول علمی و مسلم در ایجاد فضا شناخته شده اند.
عوامل فیزیکی، فنی و محیطی
عوامل فیزیکی، فنی و محیطی ویژه مانند صدا گرما سرما زاویه دید، اندازه سالن ها، طول، عرض، عمق و ارتفاع نیز در ایجاد فضا موثرند. نورهای مستقیم یا غیرمستقیم در القای حالات، احساسات و عواطف گوناگون موثرند. برای مثال احساسی که از تابش یک نور تند و مستقیم به ما دست می دهد قطعا با احساسی که از دیدن یک نور ملایم و غیرمستقیم عارض می شود، متفاوت است. به همین گونه رنگ ها نیز در ایحاد حالات مختلف اثر دارند. رنگ های فضای نمایشگاهی یعنی رنگ محیط، دیوارها، بدنه ها، سقف، زمینه ها، رنگ اشیا، قاب ها و ...گاهی با تغییر نور یا تاباندن نورهای مختلف سفید و رنگی دگرگون می شوند. در حقیقت نور و رنگ اثرات مستقیم و متقابلی بر یک دیگر دارند. رنگ ها در فرهنگ بصری علاوه بر آثار فیزیکی مفاهیم و معنی سمبلیک یا نشانه ای دارند.
همین طور زاویه دید اندازه سالن، طول و عرض، عمق و ارتفاع، در ایجاد فضا برای محیط های نمایشگاهی موثرند. طبعا عبور از یک سالن پر پیچ و خم با عبور از فضایی گسترده و عریض تفاوت دارد و زاویه دید بیننده را متفاوت می سازد. کوتاهی یا بلندی سقف سالن ها و ... نیز در نوع نگاه بیننده و فضای نمایشگاهی دخالت دارد.
