چند عمل ساده که ارزش روزه را چند برابر می کند!
روزهای ماه رمضان یکی پس از دیگری در گذرند و تا اندک زمانی دیگر پایان خواهد یافت. کاش روز عید فطر حسرت، طعم ِجانمان را تلخ نسازد. حسرت نشناختن، ندیدن و انجام ندادن.
ماه رمضان فرصتی است برای دوباره دیدن، دوباره فکر کردن و از نو به جهان نگریستن. فرصتی که شاید دیگربار پیش نیاید اگر این رمضان آخرمان باشد. بیایید دوباره به اطرافمان نظاره کنیم. بیایید به گونه‌ای دیگر بیاندشیم. به مسائلی عادی، پیش پا افتاده. رویدادهایی که هر روز با آن سر و کار داریم. مسائلی که بارها و بارها شنیده‌ایم اما ... بیایید به ابتدایی‌ترین‌ها بیاندیشیم: به آب، زمین، خوراک، پوشاک. نیازهای اولیه و حیاتی بشر از روز نخست تا واپسین ساعات. بیایید فکر کنیم اگر نباشند چه می‌شود ... .
بحران آب را جدی بگیریم!
این جمله را بارها و بارها شنیده‌ایم آنقدر که شاید اولین بار آن را به خاطر نداریم. اما تا کنون چندبار به کنه معنای آن اندیشیده‌ایم؟! شاید ماه رمضان و تشنگی روزهای بلند تابستان فرصتی باشد برای دوباره فکر کردن. در رمضان امسال بیشترین چیزی که مومن روزه‌دار را اذیت می‌کند تشنگی است. حال فرض کنید روزی را که دیگر آبی نباشد یا مقدار آن به قدری کم باشد که جیره‌بندی شود ... تصور آن نیز وحشتناک است ... زندگی مختل خواهد شد. کولرهای آبی از کار خواهند افتاد، زمین خشک خواهد شد، چرخ صنعت که بستگی مستقیم به آب دارد از کار خواهد افتاد و ... خدا چنین روزی را از زمین ما دور سازد. اما آیا تنها دعا کافی است؟؟!
بیایید در این ماه مبارک اندکی بیشتر درنگ کنیم. بیایید اسراف را از خانه‌هایمان دور سازیم که شاید اگر تدبیری نیاندیشیم دیر نباشد بی‌آبی و ...
یکی از مقوله‌هایی که در روایات ما بسیار بدان توجه شده است اسراف در آب است. در روایتی زیبا از صادق آل محمد (علیهم السلام) چنین می‌خوانیم: "كسى كه آبى را از نهر فرات [مقصود آب گواراست] براى خوردن بردارد و بعد از نوشیدن، زیادى آن را بیرون بریزد اسراف كرده است".
در حدیثی دیگر از آن بزرگوار گزارش شده است:
پائین ترین مرتبه اسراف عبارتست از:
1ـ دور ریختن آبی كه از آشامیدن اضافه آمده است.
2ـ اینكه لباس كار و لباس بیرونى، یكى باشد.
3ـ دور انداختن هسته خرما پس از خوردن خرما. [از هسته خرما به عنوان غذای گوسفندان استفاده می‌شد و یا از آن نوعی غذا تهیه می‌کردند]
بیایید باور کنیم بحران آب جدی است آن وقت شاید هنگام ظرف شستن، مسواک زدن، حمام نمودن و ... شیر آب را یکسره باز نگذاریم. شاید حواسمان را جمع و به قدر کفایت آب در لیوان بریزیم. شاید صدای چکه چکه کردن آب برایمان آزاردهنده شده و به سرعت برای رفع مشکل اقدام کنیم. شاید برای سرگرم کردن کودکان شیر آب را باز نگذاشته تا با آن بازی کنند.
شاید هنگام شستن ماشین، فرش، لباس و ... بیشتر دقت کنیم و شایدهای بی‌شمار دیگری که ممکن است روزی به افسوسی عظیم برای ما و فرزندانمان تبدیل شود. بیایید در این ماه مبارک از نو شروع کنیم و درست زندگی کردن را تمرین کنیم.
بیایید دوباره برای خود مشق کنیم که خدا اسرافکاران را دوست ندارد. بیایید به فکر فردای خود و فرزندانمان باشیم.
مادر من گرسنه‌ام!
بچه که بودیم وقتی می‌دیدیم کودکی لباس پاره بر تن دارد یا با حسرت به بستنی ما نگاه می‌کند بغض گلویمان را می‌گرفت. جشن نیکوکاری و عاطفه‌ها که می‌رسید تمام تلاشمان را می‌کردیم تا هدیه‌ای در حد بضاعت تقدیم نیازمندان کنیم. برای انداختن پول در صندوق‌های صدقات با خواهر و برادرهایمان دعوا می‌کردیم. اگر کودکی درخواست کمک می‌کرد یا کنار ماشینمان گل می‌فروخت با اصرار از والدین خود می‌خواستیم به او کمک کنند. اما اکنون این صحنه‌ها برایمان عادی شده‌اند. دیگر گریه‌های کودکان آزارمان نمی‌دهد. دیگر از گرسنگی کودک همسایه پریشان‌خاطر نمی‌شویم. دیگر حواسمان به اطرافمان نیست.
کاش تنها کمک کردن به هم‌نوع را از یاد برده بودیم نه آنکه اسراف و زیاده‌خواهی و بی‌توجهی به نعمات الهی زندگیمان را پرکرده باشد. روزی امام صادق (علیه السلام) مشاهده كرد سیبى را نیم‌خورده از خانه بیرون انداخته‌اند، خشمگین شده و فرمودند: "اگر شما سیر هستید خیلى از مردم گرسنه‌اند خوب بود آن را به نیازمندش مى‌دادید".
ماه رمضان است. بارها و بارها در هنگام افطار دست بلند کرده و گفته‌ایم: "اللهم اشبع کل جائع". اما فردای آن روز افطاری مجملی گرفته و تمام اقوام را دعوت کرده‌ایم. اولویت نیز با کسانی است که داراترند تا مبادا پشت سرمان حرفی زده و بگویند فلانی فامیل درست و حسابی ندارد. همه رقم غذا به مقدار بسیار بر سر سفره افطار نهاده و باقیمانده غذاها را نیز دور ریخته‌ایم!!! این منظره برای خیلی از ما آشناست.
بارها شده در مجالس عروسی و مهمانی حاضر شده‌ایم. هنگام خوردن شام که می‌رسد بدون هیچ فکری غذا می‌کشیم تا مبادا از دیگران جا بمانیم. تا مبادا غذایی باشد که نخورده باشیم. اما هنگام میل کردن که می‌رسد به نیمه که می‌رسیم دیگر جایی برای خوردن نیست و غذا باقی می‌ماند و طبق قانون مهمانی‌های ما، نیم‌خورده غذاها دور ریخته می‌شود. در حالی که می‌توانستیم به فرمایش امام صادق (علیه السلام) عمل کرده و با گرفتن ظرفی یکبار مصرف باقیمانده آن را با خود برده و اگر خود میل نداریم به نیازمندی در طول مسیر بدهیم. باور کنید این کار بی‌کلاسی محسوب نمی‌شود. فقط نیازمند فرهنگ‌سازی است.
امامان ما (علیهم السلام) تا اندازه‌ای به این مسأله حساس بودند که از امام صادق (علیه السلام) گزارش شده است: "هرگاه چیز كمى هم از سفره مى‌افتد آنرا برمى‌دارم و این كار باعث تعجب خادم مى‌شود و خادم مى‌خندد".
پیامبر گرامى اسلام نیز برای تشویق یاران خویش به این عمل می‌فرمودند: "كسى كه جستجو كند و آنچه از سفره افتاده بردارد و بخورد، فقر و تنگدستى از خودش و اولادش تا هفت پشت رخت برمى‌بندد".
بیایید در رمضان امسال که طعم گرسنگی را بیش از رمضان‌های قبل چشیده‌ایم اندکی بیشتر به اعمالمان بیاندیشیم. از اسراف و تجمل گرایی دوری کنیم. آن هنگام خواهیم دید که روابط نزدیک و زندگی‌ها شیرین‌تر خواهد شد.
بیایید بیش از حد لباس خریدن، فراتر از نیاز خوردن، دور ریختن و ... را کنار گذاریم تا فقر و تنگدستی از جامعه‌یمان رخت بربندد که امام صادق علیه السلام به عبید فرمودند: "اسراف و زیاده‌روى باعث فقر و تنگدستى مى‌گردد و میانه‌روى موجب ثروت و بى‌نیازى مى‌شود".
نتیجه
اسراف یکی از بزرگترین آفاتی است که زندگی‌های ما را پرکرده است. در حالی که بارها و بارها در قرآن و روایات خوانده‌ایم خداوند اسرافکاران را دوست ندارد. اسراف در آب، خوراک، پوشاک و ... جزئی از زندگی‌هایمان شده است. بیش از حد نیاز خریدن امری مورد پسند در بین مردمان ما تلقی می‌شود. در حالی که همگان می‌دانیم در اطراف ما کسانی زندگی می‌کنند که شب‌ها سر گرسنه بر بالین می‌گذارند و در مهمانی‌ها به دلیل نداشتن لباسی مناسب شرکت نمی‌کنند. امید است در این ماه درنگی دوباره در زندگیمان داشته باشیم و شیوه درست زندگی کردن را از اولیایمان بیاموزیم.
زینب مجلسی راد
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
مطالب مرتبط:
