پدیدار شناسی تشكیل تپه های شنی- جلسه ی هفتم

اهداف:
آموزش مبانی تفكر انتقادی به بچه ها و ارزیابی كلی مراحل پروژه توسط خودشان
تهیه ی گزارش كتبی از مراحل كار به عنوان پیش نویس مقاله ی علمی

وسایل مورد نیاز:
قلم
كاغذ
دست رسی به اینترنت

1-  در دوره ی آموزش پروژه محور یاد گرفته ایم كه اهداف آموزش جست و جو گری و آموزش از طریق پروژه چیست. این فرم كه بر مبنای همین مطالب طراحی شده، به شما كمك می كند تا مراحل مختلف كار پژوهشی را تفكیك و هر مرحله را جداگانه ارزیابی كنید.

کار علمی، تحقیقی، آزمایشی:

2- (زمان تخمینی: 10 دقیقه) از بچه ها بخواهید به شكل فردی هر كدام در یك برگه بنویسند كه از ابتدای پروژه تا به حال چه كرده اند. به شان بگویید سعی كنند گزارش كارشان را مرحله به مرحله بنویسند و حتی این مرحله ها را با شماره از هم جدا كنند. این توضیح باید حدود یك برگه ی A₄ شود. بعد از این جلسه،‌ برگه ی یكی از بچه ها را برای مشاور پروژه بفرستید. می توانید این برگه را اسكن كنید و فایل را در بخش تكالیف این جلسه آپلود كنید.

3- (زمان تخمینی: 10 دقیقه) اجازه بدهید هر كدام از بچه ها نوشته اش را بلند برای بقیه بخواند. هرجا كسی نكته ی كامل تری نوشته بود، اشاره كنید و در نهایت یك متن جامع با كمك بچه ها تهیه كنید.

4- (زمان تخمینی: 50 دقیقه) مراحل مختلف كار پژوهشی را با مراحلی كه بچه ها در كار خودشان تشخیص داده اند انطباق دهید. ممكن است بچه ها بعضی مراحل مثل طرح سوال پژوهشی را در گزارش شان قید نكرده باشند،‌ راهنمایی شان كنید تا همه ی كارها را از ابتدا به خاطر بیاورند، اما تنها متكلم جمع نباشید. از بچه ها كمك بخواهید تا مرحله ها را تفكیك كنند و تشخیص دهند. سعی كنید در بحث، این مرحله ها را به كمك بچه ها تفكیك كنید:

1-4 مشاهده ؛ اولین كاری كه انجام دادیم، مشاهده ی دقیق ریختن شن در ساعت شنی بود. بعد از آن آزمایش كیفی ای طراحی كردیم كه در آن نحوه ی ریختن دانه های ریزی مثل شكر یا ماسه بادی را بر روی سطح مشاهده كردیم.

2-4  طراحی سوال پژوهشی؛ با مشاهده ی دقیق پدیده ی ریختن دانه ها بر روی سطح، یك سوال اساسی درباره ی این مشاهده مطرح كردیم «چه عواملی بر شكل تپه ی تشكیل شده روی سطح تاثیر می گذارند؟»

3-4 فرضیه سازی ؛ بعد از طرح سوال پژوهشی،‌ از بچه ها خواسته شد عوامل موثر بر شكل تپه را حدس بزنند. هر كدام عاملی را حدس زدند. این عوامل به كمك همه بررسی شدند. و در نهایت این فرضیه ساخته شد«جنس سطح و ارتفاع ریختن دانه ها بر روی سطح، بر شكل تپه اثر دارد و ارتفاع و قطر تپه ی تشكیل شده را تغییر می دهد» در این مرحله به بچه ها یادآوری كنید كه در این فرضیه كمیت ها دو دسته شده اند:‌ كمیت ها ی مستقل و كمیت ها ی وابسته.
كمیت های وابسته،‌ آن هایی هستند كه تغییراتشان وابسته به تغییر یك كمیت دیگر است. در این جا شكل تپه (یعنی قطر و ارتفاع تپه) متغیر وابسته است.

كمیت ها ی مستقل، ‌آن هایی هستند كه می توانیم به شكل مستقل و به خواست خودمان در آزمایش تغییرشان بدهیم و تغییردادن آن ها باعث تغییر كمیت های وابسته و نهایتا نتیجه ی آزمایش می شود. در این جا ارتفاع ریختن دانه ها و جنس سطح كمیت های مستقل هستند كه خودمان انتخابشان می كنیم و تغییراتشان مستقل از تغییر شكل تپه ولی بر آن اثرگذار است.

4-4  آزمایش فرضیه و جمع آوری داده ؛ با توجه به فرضیه ی ساخته شده،‌ آزمایش ها را طوری طراحی كردیم كه بتوانیم اثر هر كدام از عوامل را جداگانه بر شكل تپه بررسی كنیم. مفهوم آزمایش شاهد را به بچه ها یادآوری كنید (آزمایشی كه در آن تنها یكی از عوامل موثر را تغییر داده و بقیه ی عوامل را ثابت نگه می داریم تا اثر عامل متغیر مستقل را بر متغیر وابسته و نتیجه ی آزمایش بررسی كنیم).

بر همین اساس،‌جدول هایی طراحی شد كه بچه ها داده های حاصل از آزمایش را در آن ها یادداشت كنند. باز به بچه ها یادآوری كنید كه جمع آوری دقیق داده های آزمایش خیلی اهمیت دارد و یك ركن مهم در كار علمی،‌ ثبت داده های تجربی برای نتیجه گیری نهایی است.

5-4  نتیجه گیری نهایی از داده ها و اثبات یا رد فرضیه؛ بعد از انجام آزمایش و ثبت داده های آن، به دنبال روش هایی برای نتیجه گیری از داده ها می گردیم. باید داده ها را به خوبی و با توجه به فرضیه ی ساخته شده مرتب كرد. در این مرحله استفاده از جدول و نمودار به نتیجه گیری درست كمك می كند. با توجه به داده های آزمایش، باید كمیتی كه از ابتدا تعریف كرده بودیم (نوك تیزی تپه) را محاسبه كنیم. برای آسان تر شدن نتیجه گیری می توان نمودارهایی رسم كرد كه با استفاده از داده های آزمایش، نحوه ی تغییرات ارتفاع تپه ها را با تغییر جنس سطح و ارتفاع ریختن دانه ها نشان داد. به بچه ها بگویید این كار را در جلسه ی آینده انجام خواهیم داد و نتیجه گیری نهایی آزمایش را مشخص خواهیم كرد. این نكته را هم تذكر بدهید كه هدف كار پژوهشی اثبات فرضیه ی ساخته شده نیست بلكه بررسی درستی آن با معیارهای تجربی است.

6-4  تهیه ی گزارش از كار پژوهشی ؛ آخرین مرحله، تهیه ی یك گزارش كامل از كار پژوهشی است. بخش های مختلف این گزارش یا مقاله تقریبا منطبق بر بخش های كار پژوهشی اند كه در بالا گفتیم. اما تهیه گزارش را به طور دقیق تر در جلسه ی آینده به بچه ها آموزش خواهیم داد و زمان لازم برای تهیه ی مقاله را در اختیارشان خواهیم گذاشت.

تکلیف:

• در پایان این جلسه،‌ از بچه ها بخواهید با توجه به آن چه امروز آموخته اند پیش نویس مقاله شان را تهیه كنند و جلسه ی آینده با خودشان بیاورند.
• بعد از پایان جلسه، فرم ارزیابی میزان اثر بخشی پروژه را كه به شكل فایل اكسل دانلود كرده بودید، پركنید و فایل را در بخش تكالیف این جلسه آپلود كنید.
• گزارش کار مرحله به مرحله یکی از دانش آموزان را اسکن کنید و آن را در این ابخش آپلود کنید.

محل بازدید، اردو، خرید: --------------------------------------

منابع مطالعه: ------------------------------------

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تنظیم: یگانه داودی