نادانی انسان عامل انحرافات جنسی
از زمینه های پرورش اخلاق بالا بردن سطح علم و معرفت افراد است، چرا که هم با دلیل منطقی و هم با تجربه های فراوان به ثبوت رسیده است که هر قدر سطح معرفت و دانش الهی انسان بالاتر برود فضائل اخلاقی در او شکوفاتر می شود؛ و بعکس، جهل و فقدان معارف الهی ضربه شدید بر پایه ملکات فضیله وارد می سازد و سطح اخلاق را تنزل می دهد.
در آیه 55 سوره نمل می خوانیم که لوط پیامبر برگ خدا به قوم منحرفش فرمود: «انکم لتاتون الرجال شهوة من دون النساء بل انتم قوم تجهلون؛ آیا شما به جای زنان از روی شهوت به سراغ مردان می روید؟! شما قومی نادانید! »
در اینجا، جهل و نادانی قرین با انحراف جنسی و فساد اخلاقی شمرده شده. ( اخلاق در قران، آیه الله مکارم شیرازی، ص 176)
رشد و بالندگی انسان‌ها در کنار عوامل دیگر و رفتار ارادی و آگاهانه امکان‌پذیر است و بدیهی است تا علم و معرفت نباشد میل و اراده به کمال مطلوب حاصل نمی‌شود، پس باید آموخت و علم و معرفت لازم را کسب کنیم، و از روی آگاهی گام در مسیر زندگی و حرکت تکاملی در جهت رشد توان‌مندی ها را آغاز کنیم؛ چرا که حرکت بدون علم و بصیرت حرکت در ظلمت و تاریکی است و حرکت در تاریکی رو به گمراهی و بیراهگی است. چنان‌که آمده است:
«الْعَامِلُ عَلَى غَیْرِ بَصِیرَةٍ كَالسَّائِرِ عَلَى غَیْرِ الطَّرِیقِ لَا یَزِیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ إِلَّا بُعْدا»(منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج 9، ص 243)
ترجمه: عمل کننده بدون آگاهی ماند مسافری است که بیراهه می‌رود و شتاب حرکتش جز دوری از راه سودی ندهد.
در قرآن کریم در این‌باره که دانش و معرفت، آدمی را به مقامهای والا می‌رساند، آمده است:
(یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات)
مجادله/ 11؛ ترجمه: خداوند کسانی را که ایمان آورده اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می بخشد.
تأثیر علم و دانش در بالندی و پرورش قابلیت‌های انسان تا به جایی است که قرآن علم و آگاهی را عاملی در برتری انسان بر فرشتگان دانسته است و در قرآن آمده است:
(وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِكُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ،وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِكَةِ فَقالَ أَنْبِئُونی بِأَسْماءِ هۆُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقینَ،قالُوا سُبْحانَكَ لا عِلْمَ لَنا إِلاَّ ما عَلَّمْتَنا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلیمُ الْحَكیمُ،قالَ یا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمائِهِمْ قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّی أَعْلَمُ غَیْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ ما تُبْدُونَ وَ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ).
بقره/ 30 ـ 33؛ ترجمه: و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: «من در زمین جانشینى خواهم گماشت»، [فرشتگان] گفتند: «آیا در آن كسى را می‌گمارى كه در آن فساد انگیزد، و خونها بریزد؟ و حال آنكه ما با ستایش تو، [تو را] تنزیه می‌كنیم؛ و به تقدیست می‌پردازیم .» فرمود: «من چیزى می‌دانم كه شما نمی‌دانید.» * و [خدا] همه [معانى] نامها را به آدم آموخت؛ سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود: «اگر راست می‌گویید، از اسامى اینها به من خبر دهید.» * گفتند: «منزّهى تو! ما را جز آنچه [خود] به ما آموختهاى، هیچ دانشى نیست؛ تویى داناى حكیم.» * فرمود: «اى آدم، ایشان را از اسامى آنان خبر دِه.» و چون [آدم] ایشان را از اسماءشان خبر داد، فرمود: «آیا به شما نگفتم كه من نهفته آسمانها و زمین را می‌دانم؛ و آنچه را آشكار می‌كنید، و آنچه را پنهان می‌داشتید می‌دانم؟».
همچنان که در روایات نیز بر این تأکید شده است. امام علی (علیه السلام) می‌فرماید:
«اَلعِلمُ یَرْفَعُ الْوَضِیعَ و ترکُهُ یَضَعُ الرَّفِیعَ»
(ینابیع الموده لذوی القربی، ج 2، ص 415)
ترجمه: دانش آدم پست را بلند مرتبه می‌کند و فروگذاشتن آن بلند مرتبه را پست می‌گرداند.
به تجربه روزمره خود نیز این مساله را بسیار دیده ایم که افراد جاهل و ناآگاه، مرتکب اعمال زشتی می شوند و دارای صفات رذیله ای هستند، و هنگامی که آگاهی کافی درباره قبح آن اعمال و مفاسد و زیانهای آن صفات پیدا می کنند یا سطح و معارف آنها درباره مبدا و معاد بالاتر می رود، بکلی آن اعمال و صفات را رها کرده، یا لااقل به مقدار زیادی از آن می کاهند.
دلیل منطقی این مساله نیز روشن است؛ زیرا حرکت به سوی صفات والا و اعمال صالحه احتیاج به انگیزه ای دارد؛ بدون شک یکی از بهترین انگیزه ها، آگاهی از مصالح اعمال و صفات نیک و مفاسد اعمال و صفات رذیله است، و نیز آگاهی بر مبدا و معاد، و آشنائی با برنامه های مکتب انبیاء و اولیاء، انسان را به سوی آنها سوق می دهد و بازتاب وسیعی در اصلاح مفاسد اخلاقی دارد.( اخلاق در قران، آیه الله مکارم شیرازی، ص 180)
ناگفته پیدا است که منظور از علم و آگاهی در اینجا، آگاهی بر فنون صنایع و مسائل مادی نیست؛ چرا که بسیارند کسانی که از این مسائل آگاهند و از همه آلودگان آلوده ترند؛ بلکه منظور علم و آگاهی به ارزشهای والای انسانی و تعلیمات الهی و مصالح و مفاسد معنوی و معارف الهیه است.
فرآوری: فاطمه زین الدینی
بخش نهج البلاغه تبیان
منابع:
قرآن کریم
نهج البلاغه
اخلاق در قرآن آیت الله مکارم شیرازی
ینابیع الموده لذوی القربی
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة
مطالب مرتبط:
