تبیان، دستیار زندگی
مستحب است شهادتین و ولایت ائمه معصومین علیه السلام و سایر عقاید حقه را به محتضر تلقین کنند و مستحب است مریض هم با زبان خود یا حداقل با قلب خود سخنان تلقین کننده را تکرار کند و همچنین مستحب است کلمات فرج و سایر جملات مذکور در روایات ائمه معصومین علیه السلا
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

برخی احکام اموات

مرده

اگر جان دادن برای محتضر دشوار شد او را به محلی که در آنجا نماز می خواند انتقال دهند تا دشواری جان دادن بر او آسان شود و همچنین سوره ی صافات و سوره ی سین و آیة الکرسی تلاوت گردد.


احتضار

میت بر زندگان حق دارد که آنچه را که شرع دستور داده است درباره ی او انجام دهند مانند: رو به قبله کردن، غسل کردن، نماز بر او خواندن، کفن و دفن کردن و اگر همگی در انجام امور فوق کوتاهی کنند، گناه کرده اند و اگر بعضی انجام دهند از د یگران ساقط نمی شود.

ولی میّت در انجام دادن امور فوق بر دیگران اولویت دارد و بر دیگران لازم است که از ولی میّت اجازه بگیرند و اگر او به تدفین میّت اقدام نکرد و به دیگران هم اجازه نداد حق او ساقط می شود و بنابر احتیاط- در این صورت- از نزدیکترین کسی که بعد از او بر میّت ولایت دارد، اجازه گرفته شود و بهتر این است که از حاکم شرع هم اجازه بگیرند.

مستحب است شهادتین و ولایت ائمه معصومین علیه السلام و سایر عقاید حقه را به محتضر تلقین کنند و مستحب است مریض هم با زبان خود یا حداقل با قلب خود سخنان تلقین کننده را تکرار کند و همچنین مستحب است کلمات فرج و سایر جملات مذکور در روایات ائمه معصومین علیه السلام را نیز به او تلقین نمایند.

و اگر جان دادن برای محتضر دشوار شد او را به محلی که در آنجا نماز می خواند انتقال دهند تا دشواری جان دادن بر او آسان شود و همچنین سوره ی صافات و سوره ی سین و آیه الکرسی تلاوت گردد.

پس از قبض روح چشمان او را بسته و دهن او هم گذاشته شود و چانه اش بسته گردد و دستها و پاهایش را دراز کنند و جامه ای بر او کشیده شود و شایسته است خبر فوت او به مومنین اعلام شود تا در ثواب تشییع شرکت نمایند.

غسل میت

حکم غسل میت:

بر همه ی مسلمین واجب است که مردگان خود را غسل بدهند و بین پیروان مذاهب مختلف اسلامی هیچ فرقی وجود ندارد و اطفال مسلمان هم در حکم خود آنان است حتی آن طفلی که با شبهه یا زنا از مسلمان پدید آمده باشد. دیوانه ی مسلمان نیز حکم مسلمان را دارد.

شرایط غسل:

- نیت غسل به قصد قربت باشد.

- آب پاک، مطلق و مباح باشد.

- ظرف آب و محل غسل غصبی نباشد.

- محل اعضاء پاک باشد.

- مانعی در اعضاء نباشد (رساندن آب به اعضاء)

حنوط کردن میت یعنی مالیدن کافور بر مواضع هفتگانه ی سجده (پیشانی، هر دو کف دست، زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها واجب است و احتیاط این است که سر بینی نیز اضافه شود و فرقی ندارد که کافور را بر مواضع یاد شده با دست بمالد و یا با پارچه بمالد، بلکه پاشیدن کافور در آن مواضع هم جایز است و مستحب است که بر مفاصل، سر، ریش، سینه، فرج، گردن، شانه ها، آرنج ها، و پشت دستان نیز مالیده شود

مستحبات و آداب پیش از غسل

وضو دادن میّت قبل از غسل

قرار دادن میّـت رو به قبله مانند محتضر

بیرون آوردن پیراهن از طرف پاهایش (اگر موجب پاره شدن است بنابر احتیاط با اجازه ورثه باشد.)

قرار دادن او زیر سایه

پوشاندن عورت میت

نرم کردن انگشتان و مفصلهای او به آرامی

شستن دستهای میت قبل از غسل تا نصف ذراع

شستن سر او با کف سدر یا خطمی

شستن عورتین او با سدر یا اشنان

کشیدن دست بر روی شکم او به آرامی در دو غسل اول

شرایط غسل دادن میت:

1- یقین به مرگ قطعی میّت: اگر به مرگ او یقین حاصل نشده باشد، باید انتظار بکشند تا فوت او ثابت شود و اگر در تأخیر تدفین او مصلحتی وجود داشته باشد، در حدود همان مصلحت به تأخیر انداخته شود.

2- میت مسلمان (از جنین 4 ماهه به بالا): بچه سقط شده اگر خلقت او کامل باشد به چهار ماه رسیده باشد، در غسل و کفن و دفن، حکم بزرگسال را دارد ولی نماز خواندن بر او واجب نیست و اگر کمتر از چهار ماه باشد در پارچه ای پیچیده شده و دفن می گردد.

شرایط غسال

1- همجنس باشد (الا بچه زیر سه سال و زن و شوهر)

2- مسلمان باشد.

3- مومن باشد.

4- بالغ باشد.

5- اذن از ولی میت داشته باشد و ...

نیت غسل دهنده

غسل دهنده در غسل میت قصد قربت می کند و اگر قبل از شروع به غسل نیت کرده باشد برای همه ی غسلها کفایت می کند ولی اگر در هر غسل تجدید نیت کند به احتیاط نزدیکتر است و اگر غسل دهنده بیش از یک نفر باشد بر همگی واجب است نیت کنند مگر اینکه برخی از آنها غسل دهنده و برخی دیگر کمک کننده باشند که در این صورت بر کمک کننده نیت واجب نیست اگرچه که بهتر است نیت کند.

کیفیت غسل میت

غسل میت شامل سه غسل می شود که پس از ازاله نجاست از بدن و تطهیر آن، غسل با تمام شروط آن به ترتیب ذیل انجام می گیرد:

غسل اول: با آب سدر (سدر به قدری که آب مضاف نشود.)

غسل دوم: با آب کافور (کافور به مقداری که آب مضاف نشود.)

غسل سوم: با آب خالص

رعایت ترتیب مذکور لازم است.

غسل میت مانند غسل جنابت است از سر شروع می شود و بعد طرف راست و بعد هم طرف چپ شسته می شود و احوط آن است که به صورت ارتماسی غسل داده نشود و احتیاط مستحب آن است که همه ی بدن میت قبل از شروع غسل دادن تطهیر شود، ولی تطهیر هر عضو بدن میت قبل از غسل دادن آن واجب است.

در هر سه غسل آب به اندازه ای که همه ی اعضای بدن را فرا گیرد کفایت می کند و روایت شده که پیامبر اسلام (ص) به حضرت علی علیه السلام وصیت کرده بود که حضرت را با شش مشک آب غسل بدهند.

اگر دستیابی به سدر یا کافور مقدور نباشد بنابراحتیاط به جای آن دو با آب خالص (بدون هیچ گونه اضافه) غسل داده شود و اگر بطور کلی در دسترس نباشد، غسل به تیمم بدل می شود و یکبار تیمم کفایت می کند و احوط سه بار است.

اگر جان دادن برای محتضر دشوار شد او را به محلی که در آنجا نماز می خواند انتقال دهند تا دشواری جان دادن بر او آسان شود و همچنین سوره ی صافات و سوره ی سین و آیه الکرسی تلاوت گردد

کسانی که از غسل دادن استثناء شده اند

1- شهید در میدان نبرد غسل ندارد بلکه در لباسش کفن می شود و سپس بر او نماز خوانده شده و به خاک سپرده می شود و تنها در صورتی که لباس از تن او بیرون آورده شده باشد کفن می شود. جامه ی شهید از بدنش بیرون آورده نمی شود مگر کلاه، کفش، کمربند در صورتیکه چرم باشد.

2- متلاشی شدن میت

3- قطعه جدا شده و بدون استخوان از میت

قسمتی از بدن میت اگر قلب جزء آن باشد مانند میت حساب می شود و غسل و کفن و نماز دارد و بعد هم به خاک سپرده می شود و از کفن، پیراهن و سرتاسری کفایت می کند و احتیاط این است که لنگ هم اضافه شود.

4- کسی که سنگسار یا قصاص شده است.

حنوط میت

حکم: واجب است.

کیفیت حنوط: حنوط کردن میت یعنی مالیدن کافور بر مواضع هفتگانه ی سجده (پیشانی، هر دو کف دست، زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها واجب است و احتیاط این است که سر بینی نیز اضافه شود و فرقی ندارد که کافور را بر مواضع یاد شده با دست بمالد و یا با پارچه بمالد، بلکه پاشیدن کافور در آن مواضع هم جایز است و مستحب است که بر مفاصل، سر، ریش، سینه، فرج، گردن، شانه ها، آرنج ها، و پشت دستان نیز مالیده شود.

زمان حنوط: وقت حنوط کردن بعد از غسل (یا تیمم) است چه پیش از کفن کردن باشد یا بعد و یا در هنگام آن، و بهتر این است که پیش از کفن کردن حنوط شود و احتیاط این است که کافور طاهر و مباح و ساییده شده و خوشبو باشد.

پروردگارا! جسم و روح ما را طاهر و پاک و آمرزیده شده به محضرت حاضر گردان.

سمیه فیض آبادی       

بخش احکام اسلامی تبیان


منبع: آداب بیماری و احکام وفات، محمد تقی مدرسی، مترجم سرور دانش، تهران، انتشارات محبان الحسین علیه السلام.

مطالب مرتبط:

حنوط کردن میت یعنی چه؟

حکم تدفین شهدای گمنام در مکانهای عمومی

آیا ذمه میت ادا می شود؟

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.