10 درمان خانگی درد فک صورت
مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)، اتصال‌دهنده فک پایین صورت به استخوان سر است و باعث می‌شود استخوان فک پایین حرکت کند. جفت نشدن دندان‌ها روی هم، ساییدن دندان‌ها که به مفصل فشار زیاد وارد می‌کند، استرس، آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت مفصلی و سایر بیماری‌های خودایمنی باعث درد این مفصل می شوند.
مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، جایی است که فک پایین به جمجمه متصل می‌شود و وجود همین مفصل است که باعث می‌شود ما بتوانیم غذا بخوریم، حرف بزنیم و خمیازه بکشیم.
این مفصل مثل تمام مفاصل از یک سر استخوانی تشکیل شده که داخل حفره مفصلی قرار دارد (این حفره مفصلی داخل جمجمه است) و روی آن هم یک دیسک غضروفی قرار دارد که مانع ساییدگی سر مفصل و حفره مفصلی می‌شود.
بیشتر مشکلات مفصل گیجگاهی فکی زمانی آغاز می‌شود که این دیسک غضروفی در محل صحیح خود قرار نگیرد.
سندرم TMJ ، بیماری عضلات و اعصاب ناحیه مفصلی است که به علت آسیب مفصل گیجگاهی فکی ایجاد می‌شود.
جفت نشدن دندان‌ها روی هم، ساییدن دندان‌ها (دندان قروچه) که به مفصل فشار زیاد وارد می‌کند، استرس، آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت مفصلی و سایر بیماری‌های خودایمنی، جویدن زیاد آدامس و کشیدگی لیگامان‌های مفصل باعث درد آن می شوند.
از علائم سندرم TMJ می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- درد شعاعی در ناحیه گردن و عضلات شانه
- درد در اطراف گوش که با صحبت کردن، جویدن یا باز کردن دهان تشدید می‌شود
- سفتی عضلات فک
- محدودیت باز کردن دهان یا قفل شدن فک
- شنیدن صدا هنگام باز و بسته کردن فک
- تغییر در مسیری که دندان‌های فک بالا و پایین روی هم جفت می‌شوند.
همچنین در مواردی، احساس دندان درد، سر درد، گردن درد، درد در ناحیه فوقانی شانه، گوش درد، مشکلات شنوایی، احساس صدای زنگ در گوش و گیجی از دیگر علائم این سندرم هستند.
نکته : اگر موقع باز یا بسته کردن فک، مفصل شما صدای کلیک می‌دهد، اما درد یا محدودیت در بازکردن فک وجود ندارد، احتمالا مشکلی در مفصل گیجگاهی فکی وجود ندارد.
عوامل ایجادکننده مشکلات مفصل فک
اختلالات مفصل گیجگاهی فکی معمولا به این دلایل اتفاق می‌افتد:
- خوردگی دیسک یا تغییر محل آن
- آرتریت غضروف مفصل
- آسیب دیدگی مفصل به دلیل ضربه‌های شدید، یا نیروهای با شدت کم اما مداوم و مستمر که معمولا به دلیل اعمال نیروی بیش از حد عضلات جونده یا روابط نادرست میان دندان‌ها ایجاد می‌شود.
- عضلات مسوول در حرکات مفصل و جویدن (عضلات جونده) به واسطه فعالیت شدید دچار خستگی و ضعف می‌شوند. علت معمولا فشردن شدید دندان‌ها روی هم یا دندان قروچه موقع خواب یا سایش دندان‌ها هنگام بیداری است.
شیوه تشخیص و درمان
دندانپزشک می‌تواند با اطلاعات پزشکی که به او می‌‌دهید و معاینه دهان، سر، صورت، گردن و فک و یا گاهی اوقات با استفاده از رادیوگرافی‌های خاص به شما کمک کند.
در صورت حاد بودن مشکل، گاهی از روش‌های تشخیصی پیشرفته‌تر مثل سی تی اسکن یا ام آر آی نیز استفاده می‌شود.
علت‌های دیگر ایجادکننده درد مثل عفونت‌های سینوس، عفونت‌های گوش، انواع سردردها و مشکلات دندانی و لثه‌ای نیز باید بررسی شود.
لازم به ذکر است که برای این مشکل طیفی از درمان وجود دارد. پیشنهاد می‌شود از آسان‌ترین، کم‌هزینه‌‌ترین و کم‌خطرترین درمان شروع کنید.
درمان‌های خانگی
1ـ غذاهای نرم بخورید.
2ـ از باز کردن زیاد فک خودداری کنید، مثل خودداری از جویدن آدامس و آواز خواندن با صدای بلند، هنگام خمیازه کشیدن زیر فک خود را بگیرید تا زیاد باز نشود، سیب، هویج و خوراکی‌های سفت را گاز نزنید و آنها را به تکه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید.
3ـ ورزش هایی را انجام دهید که مفصل و عضلات فک را در حالت آرامش قرار می‌دهند. دندانپزشک متخصص می‌تواند آنها را به شما یاد دهد.
4ـ انجام نیم ساعت ورزش هوازی، سه تا چهار بار در هفته می‌تواند استرس را کاهش دهد و اندورفین در بدن ترشح کند که باعث کاهش درد می‌شود.
5ـ روش‌های کاهش استرس را یاد بگیرید. حواستان باشد در شرایط استرس، دندان‌ها را به هم فشار ندهید.
6ـ به پشت و یا به یک طرف بدن بخوابید. اگر روی شکم بخوابید و یک سمت صورتتان را روی بالش بگذارید، مشکلات فکی شما بدتر می‌شود.
7ـ صاف راه بروید، عضلات پشت گردن باید تکیه گاه خوبی داشته باشد.
8ـ اگر طولانی مدت از تلفن استفاده می‌کنید، گذاشتن تلفن بین شانه و عضلات گونه، فشار زیادی بر گردن و مفصل فکی وارد می‌کند. بنابراین از هندزفری استفاده کنید.
9ـ اگر احساس درد تیزی دارید، تکه‌های یخ را در حوله ای نازک قرار دهید و حدود ده دقیقه (بیش از 20 دقیقه نشود) در ناحیه مفصل فکی قرار دهید. اگر نیاز است هر دو ساعت یکبار این کار را تکرار کنید.
10ـ اگر درد گنگ و مبهمی احساس می‌کنید، استفاده از گرما بهتر است. با این کار خونرسانی در عضلات مفصل زیاد می‌شود. حوله‌ای را در آب گرم خیس کنید و روی عضلات ناحیه مفصل به مدت 20 دقیقه قرار دهید.
درمان های پزشکی
1ـ دارو درمانی: گاهی ممکن است بنا به صلاحدید دندانپزشک متخصص، از داروهای ضدالتهاب، شل‌کننده‌های عضلانی یا ضد افسردگی ها استفاده کنید.
2ـ تثبیت با Splint : ممکن است نیاز باشد از گارد دهانی استفاده کنید (به‌صورت کوتاه‌مدت و تحت نظر پزشک).
3ـ درمان‌های فیزیوتراپی: استفاده از لیزر سرد (اولتراسوند)، گرما و سرما درمانی و...
4ـ تزریق بوتاکس: تزریق بوتاکس برای سه تا هشت ماه درد را کم می کند که نتایج آن هنوز در حال تحقیق و بررسی است.
5ـ درمان های گسترده: اگر تغییرات مفصلی غیرقابل بازگشت و علائم پایداری در مفصل مشاهده شود، درمان‌های گسترده‌تر مانند جراحی مفصل و یا استفاده از پروتز مفصلی ممکن است نیاز باشد.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
جام جم - دکتر پریسا پیروزمند، رزیدنت تخصصی بیماری‌های دهان، فک و صورت
سیب سبز - دکتر علیرضا آشوری
مطالب مرتبط:
