تبیان، دستیار زندگی
نگاهى به سازندگی‌هاى اخلاقى و عرفانى رمضان شاید هیچ فرصتى براى یك محاسبه همه جانبه و خانه‏تكانى اساسى و بازنگرى در خود و جامعه، مناسبتر از «ماه رمضان» نباشد. در شب‌ها و روزهاى این ماه خدایى، هم مجالى براى بازپرورى روح و جان ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عید فطر؛ جشن عبودیّت

نگاهى به سازندگی‌هاى اخلاقى و عرفانى رمضان

شاید هیچ فرصتى براى یك محاسبه همه جانبه و خانه‏تكانى اساسى و بازنگرى در خود و جامعه، مناسبتر از «ماه رمضان» نباشد.

در شب‌ها و روزهاى این ماه خدایى، هم مجالى براى بازپرورى روح و جان است، هم فرصتى براى رسیدگى به محرومان و مستمندان و همدردى با دردمندان، هم موقعیّتى براى تقرّب به خدا و تقویت روحیّه معنوى و از خود رها شدن و به خدا پیوستن.

از رمضان چه انتظارى است؟!

و از روزه‏داران چه انتظارى؟

یكى از تكالیفمان در این ماه، رسیدگى به «خود» است، گشودن حسابى براى «محاسبه نفس»، رسیدگى به نیك و بدها، خیر و شرّها، ثواب‌ها و عصیان‌ها و حسنات و سیّئات خویش.

«توبه»، راهى است، گشوده پیش پاى خاكیانِ گناه‏آلود، تا جان خویش را به پاكى برسانند و افلاكى شوند و رضاى خداى توبه‏پذیر را فراهم آورند، پنجره‏اى است باز شده به رویمان، جهت نگاه كردن به آستان مغفرتِ خداى غفّار.

راستى ... از كجا مى‏توان میزان «خلوص» و «بندگى» را شناخت؟

عبادت‌ها و تهذیب‌هاى این ماه، وسیله‏اى براى «خودشناسى» و «خداخواهى» است. شب‌هاى «قدر»، اوجِ این معرفت متعالى و فیض سرشار الهى است، تا چه كس بهره گیرد، و چه كس تهیدست از این ضیافتخانه باز گردد!

بانوى بزرگوار اسلام، حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود: «یك روزه‏دار، از روزه‏اش چه بهره‏اى مى‏برد و به چه كارش مى‏آید، اگر زبان و گوش و چشم و اندامش را «نگهبان» نباشد؟»

جلوه دیگر رمضان، در ارتباط با «مردم» است.

كسى غمخوارى رنجدیدگان محروم را دارد كه رنج و حرمان را بشناسد و گرسنگى و نیاز را لمس كرده باشد. در روایات، از جمله حكمت‌هاى روزه، این به شمار آمده كه با چشیدن رنج گرسنگى و تشنگى، به یاد گرسنگان بیفتیم، تا ثروتمندان به مستمندان ترّحم كنند و مرّفهان برخوردار، به یاد محرومان نیازمند بیفتند.

روزه‏دار، زكات بدنش را مى‏پردازد،

درد گرسنگان را حس مى‏كند،

با نیازمندان همدردى و همدلى دارد،

اگر در طول سال، معناى «گرسنگى» را نمى‏داند، به بركت روزه، این مفهوم برایش عینیّت مى‏یابد و اگر توفیق یابد و شیطان بگذارد وحرص و آز امان دهد، به فقرا و بینوایان اطعام و افطارى مى‏دهد، غذاى گرم به خانواده‏هاى بى‏بضاعت، اما آبرومند مى‏فرستد و لبخند شادى بر چهره كودكان چشم‏انتظار تفقّد و دلجویى مى‏نشاند ... كه اگر توفیق الهى نباشد، از این خدمت به همنوع، محروم مى‏ماند.

رمضان به خانه‏ها «بهار» مى‏آورد ... بهار معنویت و صفا.

سحرخیزى براى سحرى‏ خوردن و مناجات و نیّت روزه و نماز صبح اول وقت، از بركات این ماه است.

گرم شدن كانون مساجد و محافل دینى و اتصال قوی‌تر «خانه ـ مسجد» و انس بیشتر كودكان و جوانان با خانه خدا و نماز جماعت، بركت دیگرى است.

آهنگ قرآن و دعا، خانه‏ها را نورانى مى‏كند.

رابطه عاطفى میان اعضاى خانواده، بر محور «بندگى خدا» تقویت مى‏شود.

«صله رحم»، افزایش مى‏یابد و دل‌ها به هم نزدیك‌تر مى‏گردد.

راستى كه شب‌ها «دعاى افتتاح»، سحرها «دعاى ابوحمزه»، در مساجد دعاهاى هر روزه ماه، در شب‌هاى قدر، مراسم احیاء و غلغله جمعیت در مساجد و حرم‌ها و مصلاها، اینها همه موجى از رحمت و ابرى از كرامت را بر سر مؤمنان، سایه‏افكن مى‏سازد.

چه دل‌هایى كه از ریب و ریا پاك مى‏شود،

چه دست‌هایى كه به جیب فتوت مى‏رود، تا گرهى از كار دردمندى بگشاید و غمى از چهره خانواده‏اى بزداید،

چه حنجره‏هاى داودى، كه به تلاوت وحى خدا مترنّم مى‏شوند،

چه وارستگی‌ها و توبه‏ها و پاك ‏شدن‌هایى كه محصول سبز و ماندگار «موسم رمضان» است،

چه اخلاق‌هایى كه در سایه مواعظ گویندگان، به صلاح مى‏گراید.

چرا رمضان را «آینه»اى نسازیم، براى تماشاى سیماى اخلاق و چهره باطن خویش؟

و كلاسى كه درس آن «خودسازى» است،

متن آن «دعا» و «نماز»،

و قبولى آن «توبه» و توفیق ترك گناه و بهسازى اخلاق در خانه و مدرسه و اداره و بازار و محل كار!

اگر چنین شد، مى‏توان روز فطر را «عید» گرفت.

«عید فطر»، نمره قبولى در دوره آموزشى «شهراللّه‏» است.

عید فطر، عید توفیق در عبودیت و معرفت و تهذیب نفس و دور شدن از رذائل و نزدیك شدن به فضایل است.

عید «ذكر خدا» و «یاد نیازمندان»،

عید «كفّ نفس» و كنترل خواسته‏ها و مهار تمنیّات،

كیست كه راضى شود میوه‏اى از باغ رمضان نچیده، گام از این بوستان بیرون نهد؟

وقتى سپاهى بر دشمن پیروز مى‏شود، شیپور پیروزى مى‏زنند.

غلبه بر «خصم درون» نیز، شادى دارد.

عید فطر، جشن عبودیّت است.

خوشا آنان كه اعمالشان مرضىّ نظر «مولا» مى‏شود و به تفرّجى در دامنه‏هاى روح‏پرور ملكوتى كه در این ماه، به زمینیان هدیه مى‏شود پرداخته، دامن دامن مغفرت و رحمت گرد مى‏آورند.

رمضان نیز مى‏گذرد و با همه خجستگى و مباركى‏اش به پایان مى‏رسد.

گروهى به شب‏زنده‏دارى و تهجّد و «یارب یارب» شب‌ها و سحرگاهان انس مى‏گیرند، عده‏اى با دست‌هایى گشوده از نیاز و دل‌هایى لرزان از خوف و خشیت الهى، چشم امید به غفرانِ خداى غفار مى‏دوزند،

جمعى هم در كاستن از لغزش‌ها و سبك كردن بار گناهان مى‏پردازند،

كسانى از این یك ماه، براى یازده ماه دیگر توشه سلوك و نیروى عمل صالح برمى‏گیرند.

راستى ... ما از كدام گروهیم؟!

"جواد محدثى"


لینك مطالب مرتبط :

پاداش عابدان

عید فطر و نقش آن در تحولات فردى و اجتماعى

- ره توشه‏ هایى از عید فطر

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.