نگاهی به برنامه‌های گفتگویی تلویزیون در رمضان
مجموعه برنامه هایی که به صورت گفتگوی مجری و مهمان از تلویزیون پخش می شوند و از جنبه های سرگرم کنندگی و مفهومی برخوردارند باید توامان به جذابیت پرسشهای مجری و مطالب بیان شده از سوی مهمان توجه داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری مهر، برپایی میزگرد و گفتگوی میان مهمان و مجری رایج ترین شکل برنامه سازی در شبکه های تمامی کشورهای جهان است. در این زمینه شبکه های مختلف تلویزیونی ما از سالها پیش استفاده بسیار گسترده ای از برنامه های گفتگویی کرده اند به نحوی که طی سالهای گذشته تبدیل به شکل اجرایی متداول و حتی تا اندازه ای کلیشه ای شده است. از حدود اواخر دهه 70 تلویزیون نسبت به این نوع برنامه ها نگاه دیگری پیدا کرد و مساله جذب مخاطب را به عنوان یکی از اولویتهای اصلی مد نظر قرار داد. بنابراین شکل برنامه های گفتگویی از اطلاع رسانی صرف یا بحثهای تخصصی بیرون آمد و توجه به مخاطب عام را اولویت دانست.
طی سالهای گذشته برنامه هایی همانند "صندلی داغ"، "کوله پشتی"، "جزر و مد" به مساله جلب نگاه بینندگان توجه بیشتری از خود نشان دادند. این برنامه ها به مساله ایجاد جذابیت و سرگرمی در کنار ارایه مفاهیم یا مطالب مشخصی توجه می کنند. در این میان برنامه های گفتگویی دوره ای همانند "دوستانه" یا "پرسمان" که به مسایل سیاسی روز جامعه می پردازند نیز برای مدت زمانی محدود و با بهره گیری از مضمونی مشخص تولید و پخش شدند. حتی این برنامه ها نیز به مساله جذابیت توجه ویژه ای نشان می دهند و انتقال مفهوم را در جذب توامان مخاطب جستجو می کردند.
اما به نظر می رسد این نوع برنامه ها جای اینکه رفته رفته جایگاه تعریف شده و مشخصی برای بینندگان تلویزیون پیدا کنند، آرام آرام جذابیت خود را از دست می دهند و در میان انبوه برنامه های ترکیبی و سرگرم کننده تلویزیون به آسانی فراموش می شوند و جای خود در برنامه ریزیهای بینندگان برای تماشای این گونه آثار را از دست می دهند. زمانی "صندلی داغ" از چنان جذابیت و محبوبیتی برخوردار بود که در نظر سنجی های تلویزیون رتبه های نخست را در میان انبوه آثار تلویزیونی به خود اختصاص داد یا برنامه "دوستانه" در خرداد 84 طرفداران زیادی پیدا کرد و به خوبی توانست جای خود را در مدت کوتاهی میان بینندگان تلویزیون باز کند.
برنامه های گفتگویی باید به برقراری ارتباطی 3 سویه توجه نشان بدهند. نخست اینکه باید مجری از توانایی های ارایه چنین برنامه ای بر بیاید. دوم اینکه مهمان برنامه مطالب جذاب و تازه ای برای گفتن داشته باشد. در آخر هم بیننده از تعامل برقرار شده میان مهمان و مجری لذت کافی را ببرد. حال هر کدام از این ارتباطات دچار مشکل شود، روی جذابیت و نتیجه کار تاثیر مستقیم می گذارد. برای نمونه نگاهی بیاندازیم به آخرین برنامه "صندلی داغ" که تکرار بخش دوم گفتگو با بیژن نوباوه بود.
در این برنامه نوباوه با پرسشهایی که از سوی احمد نجفی مطرح می شد به مسایلی درباره جنگ و جبهه به خصوص در زمینه ضبط تصاویر دفاع مقدس اشاره کرد که در کمتر برنامه ای از آنها یاد شده بود. در این قسمت برای اینکه برنامه تنوع بصری بیشتری پیدا کند، علاوه بر اینکه گوشه ای از گزارشهای دوره دفاع مقدس نوباوه از تلویزیون پخش شد، گفتگویی کوتاه از کارگردان برنامه و نوباوه ارایه گردید که در آن گزارش تصویری پخش نشده ای از این خبرنگار تلویزیونی روی آنتن رفت. در ادامه نیز به مشکلات جابجایی وسایل و امکانات فیلمبرداری در آن زمان اشاره شد که با حرارت خاصی از سوی نوباوه بیان می شد.
این برنامه از جذابیت خاصی برخوردار بود. چون مطالبی از سوی برنامه ارایه می شد که پیش از آن کمتر دیده شده بود و برای بیننده ای که آن دوران را از نزدیک تجربه نکرده بود می توانست تا اندازه ای آموزنده باشد. در عین حال مجری برنامه علاوه بر اینکه فضای ارایه مطالب را به همین سمت هدایت می کرد، فضای تاثیرگذاری به وجود آورده بود که می توانست هر بیننده ای را منقلب کند و در عین حال به مظلومیت و مقاومت جانبازان و رزمندگان عرصه دفاع مقدس پی ببرد. "صندلی داغ" در طول هفته دفاع مقدس گفتگوهای دیگری نیز با رزمندگان جنگ در عرصه های مختلف انجام داده بود، اما هیچکدام از این گفتگوها تا این اندازه جذاب از آب در نیامد. این مساله را باید در برقراری ارتباط میان مجری و مهمان و در عین حال توجه به بیان مطالب جدید و جذاب جستجو کرد.
مجموعه برنامه "جزر و مد" که از ابتدای ماه مبارک رمضان پخش خود را آغاز کرده، جزو برنامه های گفتگویی است. اما با آنکه در زمان بسیار مناسبی پخش می شود و اصولا" مخاطبان تلویزیون این روزها توجه بیشتری به برنامه های رسانه ملی دارند، اما هنوز نتوانسته جایگاه خود را در میان مخاطبان به شکلی گسترده و فراگیر باز کند. یکی از دلایل این امر را باید در سطح کیفی برنامه جستجو کرد. حقیقت اینجاست که برنامه به صورت متوسط عوام مخاطبان را به عنوان سطح متوسط بینندگان خود در نظر گرفته است. همین مساله باعث می شود تا بسیاری از مخاطبان جوان در برقراری ارتباط با برنامه دچار مشکل شوند. به خصوص جوانانی که امکان دستیابی به برنامه های مختلف جهانی را در اختیار دارند.
نکته دیگر در این زمینه مهمانانی است که به برنامه دعوت می شوند. این مهمانان در بیشتر موارد حرف چندانی برای گفتن ندارند. به هیچ وجه رسانه را نمی شناسند و با آنکه حضور دوربین آنها را دستپاچه نمی کند، اما از آمادگی ذهنی لازم برای ایجاد جذابیت برخوردار نیستند. البته چون برنامه به صورت زنده پخش می شود، هیچ چیز قابل پیش بینی نیست. اما نبود مطالعه و دقت کافی در انتخاب مهمان به برنامه لطمه زده است. نگاهی به بخش گفتگو با سهیلا آرین در برنامه "کوله پشتی" به عنوان مصداق مقایسه ای می تواند به خوبی این مساله را روشن کند. هر چند که آرین برای نخستین بار جلوی دوربین قرار می گرفت، اما تسلطی که بر بیان خود داشت و آمادگی ذهنی او که در سخنرانیهای مختلف به دست آورده بود در عین حال تحت تاثیر قرار گرفتن مجری، برنامه را به سمتی هدایت کرد که مخاطبان بسیار زیادی پیدا کند.
دستاندرکاران تولید برنامه های گفتگویی باید پیش از دعوت مهمان به برنامه علاوه بر اینکه به تنوع مهمانان و پرسشهای برنامه توجه ویژه ای نشان می دهند، نباید این مساله را از نظر دور کنند که میزان تسلط بیانی و مطالبی که مهمان قصد بیان آنها را دارد باید از نگاه بینندگان شیرین و جذاب باشد. نه آنکه دستاندرکاران توجه به اهداف مضمونی و محتوایی برنامه را به اندازه ای در اولویت قرار بدهند که برنامه جذابیت خود را از دست بدهد. توجه به جذابیت مهمانان برنامه های گفتگویی حلقه گمشده ارتقا سطح کیفی این نوع آثار است.
