چگونه چیز نجس پاک می شود؟
به چیزهایی که نجس را پاک می کند « مطهرات » (پاک کننده ها) می گویند. همه ی اشیاء نجس پاک می شود و عمده پاک کننده ها عبارتند از: 1- آب 2- زمین 3- آفتاب 4- استحاله 5- انتقال 6- کم شدن دو سوم آب انگور 7- انتقال 8- اسلام 9- تبعیت 10- بر طرف شدن عین نجاست 11- غایب شدن مسلمان 12- استبراء حیوان نجاستخوار
1- آب
اقسام آبها 1- مضاف 2- مطلق 1- آب چاه 2- آب جاری 3- آب باران 4- آب راکد 1- کد 2- قلیل
معنای آب مضاف:
آب مضاف آبی است که اطلاق کلمه ی آب بر آن به تنهایی و بدون قید و اضافه صحیح نباشد. خواه از چیزی گرفته شود مانند آب هندوانه، گلاب و ... یا با چیزی مخلوط شود به طوری که دیگر به آن آب نگویند مانند شربت، آب نمک، ...
احکام آب مضاف:
1- آب مضاف، چیز نجس را پاک نمی کند (از مطهرات نیست)
2- با برخورد به نجاست نجس می شود ( هر چند نجاست کم باشد و بو یا رنگ یا مزه ی آن عوض نشود.)
3- وضو و غسل با آب مضاف باطل است.
آب مطلق:
آب مطلق آبی است که اطلاق کلمه ی آب بر آن به تنهایی و بدون هیچ قید و شرطی صحیح باشد مانند آب باران و آب چشمه و مانند آن.
اقسام آب مطلق:
آب مطلق 1- از آسمان می بارد (باران) 2- از زمین می جوشد (جاری) 3- نه می بارد و نه می جوشد (راکد) 1- تقریباً 384 لیتر است (کر) 2- کمتر از این مقدار است (قلیل)
مقدار کر: 1- حجم : مقدار ابی که اگر در ظرفی که درازا و پهنا و گودی آن هر یک حداقل 5/3 وجب باشد بریزند پر شود به مقدار کر است (875/42 وجب) 2- وزن: 419/377 کیلوگرم.
احکام آب مطلق:
1- آب مطلق چیز نجس را پاک می کند ( از مطهرات است)
2- آب مطلق به جز آب قلیل تا زمانی که بر اثر برخورد با نجاست رنگ یا بو یا فره ی نجاست نگرفته باشد پاک است.
3- وضو و غسل با آب مطلق صحیح است.
نکته: برای تربت آثار شرعی آب مطلق صدق عنوان آن در نظر عرف کافی است بنابراین از آن جا که صرف غلظت آب به سبب وجود املاح، مانع از صدق عنوان آب مطلق بر آن نمی شود از این رو می توان با آب دریایی که بر اثر وجود املاح فراوان غلیط شده است مثل دریاچه ارومیه چیزهای نجس را شست و وضو گرفت و غسل کرد.
مقدار آب قلیل:
آبی که از کر کمتر باشد قلیل است.
تنها آب مطلق نجاسات را پاک می کند گر چه ممکن است آب مضاف چیز کثیفی را تمیز کند ولی هرگز نجس را پاک نمی کند.
آب باران:
آب باران اگر به چیزی که نجس شده است ببارد آن را پاک می کند.
برخی از خصوصیات آب باران:
1- اگر بر چیز نجسی که عین نجس در آن نیست یک بار ببارد پاک می شود.
2- اگر بر زمین نجس ببارد پاک می شود.
3- هر گاه باران در جایی جمع شود اگر چه کمتر از کر باشد تا زمانی که باران می بارد اگر چیز نجسی را در آن بشویند نجس نمی شود مگر آنکه بو یا رنگ یا فره ی نجاست بگیرد و...
آب کر و جاری:
1- تمام اقسام آب های مطلق به جز آب قلیل تا زمانی که بو یا رنگ یا فره نجاست نگرفته باشد پاک است و هر گاه بر اثر برخورد با نجاست بو یا رنگ یا فره نجاست گیرد نجس می شود (بنابراین آب جاری، چاه، کر، و حتی باران در این حکم مشترکند.)
آب قلیل:
1- اگر چیز نجسی در آب قلیل فرو برده شود نجس می شود و چیزی را که نجس شده پاک نمی کند.
2- اگر آب قلیل را بر روی چیزهایی که نجس شده است بریزند آنها را پاک می کند ولی آن مقدار آبی که پس از ریخته شدن بر روی نجس از آن سرازیر می شود نجس است.
چگونگی تطهیر اشیاء نجس با آب:
آب پاک کننده ی بیشترین نجاسات است و از جمله مطهراتی است که همه روزه تمام افراد با آن سرو کار دارند.
تطهیر اشیاء نجس:
الف) ظرف:
1- با آب کر: یک مرتبه 2- با آب قلیل: سه مرتبه
ب) غیر ظرف:
1- به بول نجس شده 1- با آب کر: یک مرتبه 2- با آب قلیل: دو مرتبه
2- به غیر بول نجس شده (مثل خون) 1- با آب کر: یک مرتبه 2- با آب قلیل: یک مرتبه
2- زمین:
کسی که بر اثر راه رفتن بر روی زمین کف پا یا کفش او نجس شده است هر گاه تقریباً به قدر ده قدم روی زمین خشک و پاک راه برود کف پا و کفش او پاک می شود مشروط به اینکه عین نجاست زایل شود.
توجه: زمین های آسفالت و یا آغشته به قیر پاک کننده ی پایانه کفش نیستند.
3- آفتاب:
آفتاب، زمین و همه ی اشیاء غیر منقول از قبیل ساختمان و چیزهایی که در آن به کار رفته مانند در و پنجره و دیوار ستون و امثال آن و درخت و گیاه را پاک می کند.
شرایط پاک کنندگی آفتاب:
1- چیز نجس تر باشد.
2- عین نجاست در آن نباشد. (اگر عین نجاست هست قبل از تابش آفتاب بر طرف شود.)
3- آفتاب به آن بتابد. (چیزی مانند ابر یا پرده مانع تابش آفتاب نباشد.)
4- به وسیله ی آفتاب خشک شود. (اگر مرطوب بماند پاک نشده است.)
4- استحاله:
چیز نجس اگر به طوری تغییر یابد که جنس دیگری شود مانند چوبی که با سوختن خاکستر شود یا شرابی که به سرکه تبدیل شود یا سگی که در نمکزار بیافتد و تبدیل به نمک شود پاک می شود ولی اگر جنس آن تغییر نیابد بلکه فقط صورت آن عوض شود مانند گندم که آرد می شود یا شکر که در آب حل می شود پاک نمی شود.
5- انتقال:
اگر خون بدن انسان یا خون حیوانی كه خون جهنده دارد یعنی حیوانی كه وقتی رگ آن ببرند خون از آن جستن می كند به بدن حیوانی كه خون جهنده ندارد برود و خون آن حیوان حساب شود این را انتقال می گویند.
خونی که پشه و دیگر حشرات از بدن انسان مکیده اند تا وقتی خون انسان به حساب می آید نجس است (مانند خونی که زالو از بدن انسان مکیده است) ولی پس از آن که بر اثر گذشت مدتی خون آن حشره محسوب شد پاک می شود.
6- اسلام:
اگر کافر شهادتین را بگوید، مسلمان می شود و با اسلام، تمام بدن او پاک می گردد، یعنی بگوید: «اشهدان لا اله الا الله، و اشهدان محمّد رسول الله.»
اگر ترجمه شهادتین را به هر زبانی بگوید مسلمان می شود، مثلاً بگوید: گواهی می دهم که خدایی به جز الله نیست و گواهی می دهم که محمد فرستاده خداوند است.
7- بر طرف شدن عین نجاست:
اگر بدن حیوان به چیز نجسی آلوده شد، همین که آن چیز بر طرف شد بدن آن حیوان پاک می شود و احتیاج به آب کشیدن نیست. همین طور است داخل بدن انسان مانند داخل دهان یا بینی مشروط بر این که نجاست از بیرون به آن نرسیده باشد، پس خونی که از دندان می آید اگر عین آن در آب دهان از بین برود پاک است.
غایب شدن مسلمان:
هر گاه یقین داشته که بدن یا لباس یا یکی از چیزهای شخصی مسلمانی نجس است و آن مسلمان را مدتی نبیند و سپس ببیند که او با آن چیزی که نجس بوده است رفتار چیز پاک را می کند آن چیز محکوم به پاکی است مشروط بر آن که صاحب آن چیز از نجاست قبلی و از احکام طهارت و نجاست با خبر باشد.
راه های ثابت شدن طهارت
پاک شدن چیزی از سه راه ثابت می شود:
1- خود انسان یقین کند چیزی که نجس بوده پاک شده است.
2- ذوالید یعنی کسی که چیزی را در اختیار دارد مانند صاحب خانه و فروشنده و خدمت کار بگوید، پاک شده است.
2- دو شخص عادل خبر بدهد.
اصل طهارت: به طور کلی در مورد طهارت و نجاست اصل بر طهارت اشیا است یعنی هر چیزی که یقین به نجاست آن نباشد از نظر شرعی محکوم به طهارت است و سوال و تحقیق لازم نیست.
سمیه فیض آبادی
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
1- احکام آموزشی (عبادات)، محمدرضا مشفقی پور، ناشر: قرارگاه مهندسی خاتم، 1385.
2- آموزش احکام، محمد حسین فلاح زاده، دفتر نشر الهادی.
مطالب مرتبط:
