سقوطِ کتاب!
صنعت نشر کشور نابود میشود؟
مهرداد کاظمزاده - مدیر انتشارات مازیار - علت پایین آمدن تیراژ کتاب را گرانی قیمت کاغذ دانست و گفت: با وجود اینکه در ایران قیمت کتاب از همه جای دنیا ارزانتر است، اما چون مردم ایران علاقهای به کتاب خواندن ندارند و افراد کتابخوان هم معمولا آدمهای بیپولی هستند بالا رفتن قیمت کتاب خیلی به چشم میآید.
او اضافه کرد: گران شدن قیمت کتاب در ایران در حالی است که در طول چند سال اخیر قیمت همه کالاها چندین برابر شده و به نسبت آنها قیمت کتاب بالا نرفته، اما با این حال به دلایل مختلف تیراژ کتاب در ایران پایین آمده است.
این ناشر اینترنتبازی جوانان را که باعث شده است همه آنها دریایی از اطلاعات اما به عمق یک سانتیمتر داشته باشند، از دیگر عوامل کتاب نخریدن ایرانیان بخصوص جوانان دانست و گفت: مخاطبان کتابها معمولا آدمهای معمولی نیستند و البته در همه جای دنیا همینگونه است و مردم معمولی کتاب نمیخرند، اما با توجه به اینکه در ایران حدود چهار میلیون و نیم دانشجو و دهها هزار استاد دانشگاه وجود دارد رسیدن تیراژ کتابها به 200-300 نسخه اتفاق عجیبی است. همین است که خیل عظیمی از فارغالتحصیلان دانشگاههای ما بیسواد هستند.
او اضافه کرد: بسیاری از افراد جامعه که ماشینهای میلیاردی سوار میشوند و خانههای چندین میلیاردی هم دارند حاضر نیستند یک ده شاهی بابت کتاب پول بدهند. کتاب هم فقط ادبیات نیست حتی در حوزه کتابهای علمی دانشگاهی هم به همین شکل است و با روند فعلی باید نگران عاقبت و آینده کشور در حوزه علم و فناوری هم بود.
کاظمزاده در ادامه اظهار کرد: با توجه به روند فعلی صنعت چاپ که باعث شده ناشران به سمت چاپ دیجیتالی کتاب بروند این صنعت به شدت در خطر قرار گرفته و باعث شده که بسیاری از کارگردان فنی چاپخانهها نیز بیکار شوند و برای امرار معاش به فعالیت در پیک موتوریها بپردازند که نشان میدهد صنعت چاپ کشور در خطر نابودی است.
او با بیان اینکه در حال حاضر ناشران از سوی دولت هیچگونه حمایتی نمیشوند، افزود: وقتی ما کتابی منتشر میکنیم پس از پشت سر گذاشتن معضل پخش، پول کتابهایمان به صورت چکهای چندماهه و حتی دوساله پرداخت میشود، در صورتی که هیچ کالای دیگری اینگونه نیست. با این حال دولت میتواند با خرید کتابهای مختلف از ناشران، کتابخانهها را تجهیز کند که اگر مردم قدرت خرید کتاب ندارند حداقل بتوانند آنها را در کتابخانهها بخوانند که این کار هم با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور شدنی نیست. در مجموع جمیع دلایل نشان میدهد که جامعه ما خواندن را به طور کلی کنار گذاشته است و این کار حتی در حوزه روزنامهها هم رخ داده و مردم دیگر روزنامه هم نمیخوانند.
چرا تیراژ کتاب پایین آمده است؟
شعله راجی کرمانی - مدیر انتشارات قصیدهسرا - ، دلیل اصلی پایین آمدن تیراژ کتابها را فقر فرهنگی خواند و گفت: پایین آمدن تیراژ کتابها دلیل اقتصادی و مالی دارد، چون قیمت کتابها مدام در حال نوسان است، تا جایی که در حال حاضر تیراژ کتابهای خود ما هم به 700 نسخه رسیده است.
او گفت: به نظر من مردم برای این کتاب نمیخوانند چون وقت کتابخوانی ندارند و بیشتر درگیر مسائل مختلف هستند. البته در این زمینه فرهنگسازی هم نشده و به همین خاطر است که میبینیم روز به روز تعداد کتابخوانها در جامعه در حال کاهش است.
این ناشر با بیان اینکه در چند سال اخیر اینترنت جایگزین کتاب شده است و دیگر کتاب در فرم کاغذی مورد استفاده قرار نمیگیرد اضافه کرد: با این حال پایین آمدن تیراژ کتابها دلیل فرهنگی دارد و به فقر فرهنگی ما برمیگردد؛ چون درست است که قیمت کتاب نسبت به گذشته بالا رفته است اما میبینیم که آدمها حاضرند برای خرید یک کفش هزینههای زیادی بپردازند ولی حاضر نیستند یک کتاب با قیمت 15 هزار تومان بخرند.
راجی کرمانی اظهار کرد: به نظر میرسد وزارت ارشاد باید به ناشران کمک کند زیرا به شدت تیراژ کتابها پایین آمده است و در شرایطی که حمایت مالی از این بخش برداشته شده ادامه این روند به ورشکستگی ناشران میانجامد.
مردم اعتمادشان را به کتابها از دست دادهاند
وحدت رهروان - مدیر انتشارات میترا - ، اظهار کرد: مردم اعتماد خود را به کتابها از دست دادهاند، چون در طول سالها اعمال ممیزی سلیقهیی و بدون ضابطه از سوی ممیزان وزارت ارشاد باعث حذف و اضافه شدن متن و به هم خوردن ساختار نوشتههای کتابها شده که به هیچ وجه با جامعهای که کتاب در آن نوشته شده همخوانی نداشته است، به همین خاطر مردم به این کتابها اعتماد ندارند، بنابراین دلیلی نمیبینند که این گونه کتابها را تهیه کنند.
او ادامه داد: مردم گمان می کنند هر کتابی که منتشر شده دچار سانسور شده و چیزی که منتشر شده آن چیزی نیست که نویسنده نوشته است. برای مثال اگر به فروش کتابهای ممنوع شده از سوی وزارت ارشاد توجه کنیم میبینیم که فروش این گونه کتابها باورنکردنی است. این دست از کتابها به شکل زیرزمینی منتشر میشوند اما ناشر همان کتاب نمیتواند به صورت قانونی آن را چاپ کند. بنابراین گمان میکنم باز شدن فضای ممیزی میتواند کمک زیادی به استقبال مردم از کتابها کند.
این ناشر تکراری بودن کتابها و تنوع پایین آثار تولیدشده و ترجمهیی را از دیگر دلایل پایین آمدن تیراژ کتابها دانست و اضافه کرد: یکی دیگر از دلایل موضوع عدم استقبال از کتابها کثرت ناشران در فضای نشر کشور است.
رهروان گفت: در حال حاضر حدود 9 هزار ناشر از سوی وزارت ارشاد مجوز فعالیت گرفتهاند در صورتی که بسیاری از آنها کار خاصی در حوزه تولید فرهنگ و فکر و اندیشه ندارند. در صورتی که اگر تعداد این ناشران مثلا حدود 500 یا 1000 ناشر بود حمایتها و سرمایهای که به این تعداد ناشران تعلق میگرفت تا با آن فیلم و زینک تهیه کنند، بیشتر بود و کارهای آنها هدفمندتر بود. اما در وضعیت فعلی معلوم نیست چرا باید در مملکت ما 9 هزار ناشر وجود داشته باشد.
او در ادامه به نبود ضابطه مشخص برای دادن مجوز به فعالیت ناشران اظهار کرد: اگر کسی بخواهد جگرکی باز کند باید صلاحیتش از سوی چند نهاد و وزارتخانه احراز شود، اما معلوم نیست چرا کار کتاب این قدر بیضابطه است و هر کس بخواهد می تواند به راحتی مجوز نشر کتاب بگیرد. مگر تا به حال 9 هزار ناشر چه گلی به سر فرهنگ این مملکت زدهاند و آیا افزایش تعداد آنها در رشد فرهنگ مملکت نقشی داشته است؟
رهروان با امیدوارکننده خواندن وضعیت فعلی وزارت ارشاد با توجه به روی کار آمدن مدیران جدید اظهار کرد: علیرغم اینکه سخنان آقای جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار روشنگرانه و روشنفکرانه است و خود آقای عباس صالحی معاون فرهنگی در حوزه کتاب و اندیشه صاحب نظر است و در موضوعات مختلف طرز تلقی خود را دارد اما متأسفانه هنوز کارهای اجرایی ارشاد در دست افرادی است که با کتاب بیگانه هستند.
فرآوری: رویا فهیم
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع: ایسنا