تبیان، دستیار زندگی
گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد وکسی که ازتمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع وفرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدارظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می گردد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

علم لدنی امام چیست؟

علم

امام علیه السّلام به حقایق جهان هستى، در هرگونه شرایطى که وجود داشته باشند، به اذن خدا واقف است اعم از آنها كه تحت حس قرار دارند، و آنها كه بیرون از دایره حس مى‌باشند مانند موجودات آسمانى و حوادث گذشته و وقایع آینده، دلیل این مطلب از راه نقل روایات متواتره‌اى است كه در جوامع حدیث شیعه مانند كتاب كافى و بصائر و كتب صدوق و كتاب بحار و غیر آنها ضبط شده. به موجب این روایات كه به حد و حصر نمى‌آید امام علیه السّلام از راه موهبت الهى نه از راه اكتساب، به همه چیز واقف و از همه چیز آگاه است و هرچه را بخواهد به اذن خدا، به کوچکترین توجهى مى‌داند.

علم امام چگونه علمی است

علوم را در یک تقسیم بندی کلی می توان به علوم اکتسابی و علوم الهامی و یا به عبارت دیگر علم لدنی تقسیم کرد. پیامبران الهی از پیشتازان این علم بوده اند و علم و معرفت ایشان را در زمره علوم لدنی می توان جای داد.

علم لدنی چه ویژگی هایی دارد؟

علم لدنی در هیچ کتاب و رساله‌‌ای وجود ندارد بلکه در نزد خداوند تبارک و تعالی می‌‌باشد که به انبیاء و امامان معصوم برای اثبات نبوت و امامت خود داده و هیچ انسان معمولی نیست که دارای چنین علمی باشد. علم لدنّى علمى خاص نیست كه داراى موضوعى مخصوص و محمولى خاص باشد، بلكه این‌گونه علم به لحاظ استفاده آن از پیشگاه معلم الهى لدنّى نامیده مى‌شود و علمی است که خداوند بدون واسطه به بنده‌ای الهام می‌کند. علم لدنی‌، علم غیر اکتسابی است؛ یعنی در به دست آوردن آن نیازی به تحصیل و رفتن به مدرسه و استاد نیست‌.

این علم‌، مستقیما از جانب سرچشمه همه علوم‌؛ یعنی خداوند، به برخی از بندگان الهام می‌شود؛ چنان که در قرآن درباره حضرت خضر آمده است‌:

«فَوَجَدا عَبدًا مِن عِبادِنا ءاتَینـَه‌ُ رَحمَة‌ً مِن عِندِنا وعَلَّمنـَه‌ُ مِن لَدُنّا عِلمـاً»؛(کهف‌، 65) تا بنده‌ای از بندگان ما را یافتند که از جانب خود به او رحمتی عطا کرده و از نزد خود بدو دانشی آموخته بودیم‌.

گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد وکسی که ازتمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع وفرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدارظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می‌‌گردد

در علم لدنّى، هیچ واسطه‏اى میان متعلّم و معلّم نیست. «لدن»؛ یعنى، نزد و حضور. اگر علمى با وساطت، حاصل شود، علم لدنى نخواهد بود. اگر علمى از معلم صادر شود و به یك واسطه یا بیشتر، به شاگرد برسد؛ شاگرد آن علم را از «نزد» معلم فرا نگرفته است و به آن علم لدنى نمى‏گویند. اما اگر شاگرد از حضور خود معلم، علمى را فرا گرفت، آن علم را لدنى مى‏نامند. از آنجا كه «انسان كامل»، نخستین مخلوق است و هیچ واسطه‏اى میان او و حضرت حق وجود ندارد، از علم، لدنّى بهره‏مند خواهد بود و هیچ واسطه‏اى میان او و خداى سبحان در این تعلیم و تعلم وجود ندارد.

پیامبران الهی و ائمه‌(علیه السلام) از پیشتازان این علم بوده و پس از آنان برخی از اولیای الهی با ریاضت‌های شرعی و تهذیب و تزکیه نفس خود به این مقام رسیده‌اند.

گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد و کسی که از تمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع و فرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدار ظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می‌‌گردد.

علم یاد شده منحصر به پیامبران(علیهم السلام) و امامان(علیهم السلام) نیست و برخی از دیگر اولیای الهی نیز آن را دریافت كرده اند مانند آصف بن برخیا یكی از كارگزاران حضرت سلیمان كه قرآن از او در سوره نمل یاد كرده است. رسیدن به این دانش نیازمند مرتبه بالایی از تقوا، اخلاص و تقرب الی الله است.

علم لدنّى علمى خاص نیست كه داراى موضوعى مخصوص و محمولى خاص باشد، بلكه این‌گونه علم به لحاظ استفاده آن از پیشگاه معلم الهى لدنّى نامیده مى‌شود و علمی است که خداوند بدون واسطه به بنده‌ای الهام می‌کند

علامه حسن زاده آملی درباره علم لدنی می فرمایند:

بود علم لدنى اكل از فوق        كه فوقانى شوى با ذوق و با شوق

ز اءكل فوقت ار نبود نصیبى           ز تحت ارجل است دیو عجیبى

اگر انبار اصطلاحات گردد ولى متخلق به اخلاق ربوبى نشود و اءكل از فوق را طلب ننماید، عالِم بى عملى مى شود بسیار خطرناك، و علم او حجاب اكبر او مى گردد كه عالَمى را به فساد و تباهى مى كشاند كه همه وحشیان در بیشه در مقابل درندگى او تواضع مى نمایند. و بدو گویند كه درندگى ما كجا و درندگى تو كجا كه به قیاس در نمى آید.

تو انسانى غذاى تو سماوى است   علوم رسمیت صرف دعاوى است

انسان با حفظ موضوع انسانیت غذاى او علمى است كه خداوند آن را در دل او قذف كند كه " العلم نور یقذفه الله فى قلب من یشاء " این علم كه غذاى حقیقت انسان است را علم لدنى گویند كه خداوند از ملكوت عالم در جان او قذف مى كند. علم قذفى و لدنى را علم آسمانى تعبیر فرموده است. علمى كه نور در دل ایجاد نكند صرف ادعا است كه ((اعاذنا الله منه )). انسان درخت باژگونه است كه ریشه اش به طرف آسمان است و از آنجا غذا مى گیرد.(جلد دوم شرح دفتر دل علامه حسن زاده آملی/شارح استاد صمدی آملی)

فرآوری: مریم پناهنده    

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منابع:

1)     مرزبان وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبائی قدس سره،ج1

2)     بیست رساله‌ی فارسی، جلد١

3)     پایگاه اطلاع رسانی آیت الله فاضل لنکرانی

4)     سایت پرسمان دانشجویی

مطالب مرتبط:

علم لدنی یکی از الهامات غیبی

تأملی بر امامت در سن طفولیت

درجه علم و عصمت امامان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.