روایت مردى که از فراسوى باور ما مىآمد
در حوزه ادبیات داستانی چه آثاری با موضوع امام(ره) نوشته شدهاند؟
نادر ابراهیمی در کتاب دوجلدیاش، شخصیت امام(ره) را از زاویههای مختلف شرح داده است. عنوان کامل کتاب «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد» است. ابراهیمی گزارشی میدهد از سه نوبت دیدار با امام خمینی(ره) و جالب است که نویسنده در طول حیات خود هیچ زمانی توفیق دیدار با امام راحل را نداشته و کتابش را براساس باورهای خود نوشته است.
جلد اول کتاب با عنوان «رجعت به ریشهها» داستان بلندی درباره زندگی امام(ره) است. شرح وقایع دوران کودکى امام راحل و شکلگیرى شخصیت امام(ره) در دامن پرمهر مادر و صاحبه خانم (عمه ایشان)، مرام و منش پدر امام(ره) و نحوه شهادت ایشان، حضور بنیانگذار کبیر انقلاب در کلاس درس مدرس، بررسى شجرهنامه اجداد امام(ره) و شرحى از زندگى پدربزرگ ایشان، مراحل آشنایى امام(ره) با دفتر حاج آقا ثقفى تا ازدواج، موارد و عناوینی است که نویسنده به شرح آنها پرداخته است. نویسنده در ابتداى کتاب درباره اثر خود چنین مىنویسد: «من داستان مىنویسم، تاریخ نمىنویسم. تاریخهاى بسیارى قبل از من نوشته شده است و همزمان با من و بعد از من نیز نوشتهمىشود و خواهد شد؛ اما داستان، فقط یکبار نوشته مىشود؛ فقط یکبار. آنها که واقعیت را مىخواهند نه حقیقت را و طالب واقعیات تاریخى هستند نه حقایق انسانى، مىتوانند بىدغدغه خاطر، به بهترین تاریخها مراجعه کنند...» نادر ابراهیمی همچنین در بخش دیگری از مقدمه کتاب که به همسر امام خمینی(ره) و تمامی یاران و همراهان ایشان تقدیم شده، نوشته است: «در اینجا، در پیشگاه شما مردان و زنان باایمان ایرانی که ایران را عاشقانه و پرشور میخواهید و آرزومند وطنی سربلند و قدرتمند هستید، به جمیع معتبرات خویش سوگند میخورم که آنچه در این داستان گفتهام، به اعتقاد و باور خودم، عین حقیقت است و جز حقیقت، هیچ نیست و بخشی از حقیقت که بتواند بخشهای دیگر حقیقت را نفی و انکار کند، نیز نیست.»
«در میانه میدان» عنوان جلد دوم مجموعه «سه دیدار با مردى که از فراسوى باور ما مىآمد» است که روایتی دیگر از زندگینامه امام خمینى(ره) در قالب داستان است. در این جلد از کتاب نیز مواردی مورد اشاره نویسنده قرار گرفته است از جمله: خاطراتى از پدر در زندان شاهى و شهادت او در آنجا در ایام قبل از تولد امام(ره)، استفاده از افکار و سخنان عمه «صاحبه خانم»، دوران مبارزه در جوانى، حضور با برادر جهت تحصیل علوم حوزوى در اصفهان، سال مصیبتى که «وبا» هشت نفر از نزدیکترین کسان امام(ره) را به کام مرگ کشاند، حکایتهایى از همسر امام(ره) که همیشه یاور و مشوق همسرش در راه مبارزات سیاسى بودند و... .
جلد اول و دوم کتاب «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد» در بین سالهای 75 تا 77 نوشته و برای نخستینبار توسط حوزه هنری در سال 77 منتشر شد که بعدها این دو جلد از سوی انتشارات سوره مهر تجدید چاپ شد.
در زمانی که هنوز کسی برای نگارش این رمان پیش قدم نشده بود که راجع به امام بنویسد، نادر اقدام به نگارش این اثر کرد. همه می دانند قطعا نوشتن درباره قهرمانی معاصری که هنوز زنده است و در قیدحیات بسیار سخت است و به شجاعت نیاز دارد که آیا این قهرمان همانی است که ما تصور می کنیم آیا تاریخ بعدها چیز دیگری نخواهد گفت.
***
فررزانه منصوری، همسر نادر ابراهیمی درباره ی این اثر چنین می گوید:
نوشتن سه دیدار شجاعت می خواست
در زمانی که هنوز کسی برای نگارش این رمان پیش قدم نشده بود که راجع به امام بنویسد، نادر اقدام به نگارش این اثر کرد. همه می دانند قطعا نوشتن درباره قهرمانی معاصری که هنوز زنده است و در قیدحیات بسیار سخت است و به شجاعت نیاز دارد که آیا این قهرمان همانی است که ما تصور می کنیم آیا تاریخ بعدها چیز دیگری نخواهد گفت. اینها باعث می شد که اگر کسی هم بخواهد جرات نکند درباره امام بنویسد در زمانی که ما هم عصر ایشان بودیم. البته این کتاب بعد از عروج ایشان نوشته شد.
نادر ابراهیمی از زمانی که به امام می گفتیم آیت الله خمینی کار را آغاز کرد
همه سوال می کنند که چه شد نادرابراهیمی راجع به امام نوشت و خیلی ها برداشت می کنند که او در شرایطی که امام در صدر نظام حکومتی ایران قرار گرفتند اقدام به نگارش این اثر کرد، نادر ابراهیمی که در نظام پهلوی مبارزه کرده بود، زندان رفته بود، شلاق خورده بود، بیکار شده بود ممنوع الکار شده بود. اما اینکه چرا او که مبارز است درباره کسی که در صدر نظام است می نویسد! من بارها در مصاحبه ها و گردهم آیی هایی که با جوان ها داشتم گفته ام، نادر ابراهیمی زمانی که ما به آیت الله خمینی می گفتیم امام این اثر را آغاز نکرد او از پانزده خرداد 1342 یعنی در چنین روزهایی جزو مردم مبارز بود و به دنبال این بود که این مرد را بشناسد.
تحقیقات سه دیدار از خرداد 42 شروع شده بود
ابراهیمی از خرداد 1342 تا بهمن 1357 آنچه را که راجع به امام می نوشتند پیگیری می کرد حرکت هایی که انجام می دادند را پیگیری می کرد و کم و بیش با زندگی ایشان آشنا بود و در سال های مبارزات اعلامیه ها را می نوشت بدون اینکه امام را دیده باشد. پس از اینکه امام وارد تهران شدند نادر ابراهیمی ایشان را ندیده بود و هرگز هم حضوری ایشان را ملاقات نکرد. اما پژوهش هایش را ادامه می داد. در خاطرم هست که سال های اول انقلاب همسرم من را موظف کرده بود آنچه را که در روزنامه ها و مجله ها درباره مبارزات مردم و کارهای حضرت امام خارج از کشور انجام می دادند از روزنامه ها جدا کنم و در اختیارش بگذارم. او اینها را می خواند و جمع آوری می کرد برای اینکه این مرد را بهتر بشناسد.
سه دیدار درباره شخصیتی است که در دفاع از حقوق مردم ایران کوتاه نیامد
تحقیقات او طی 16-17سال تکمیل شد و زمانی رسید که یکی از آقایانی که در حوزه هنری بودند، متوجه تحقیقات و شناخت ایشان درباره امام خمینی به عنوان یک مبارز شد که هرگز از دفاع از حقوق مردم ایران کوتاه نیامد و هیچ باجی به سراسر دنیا نداد. ابراهیمی درباره چنین مردمی تحقیق کرد و به او علاقه داشت وقتی به او پیشنهاد کردند حالا که این همه تحقیق داری بیا و درباره امام بنویس شجاعت کرد و نوشت در حالی که تاریخ نشان می داد که آیا قهرمان واقعی ملت ایران امام خمینی است یا نه. بسیاری از ما این اعتقاد را داریم و نادر ابراهیمی این اعتقاد را داشت و نوشت و همه به دلیل این اثر از او روی برگرداندند. اما او گفت من اثری را که به آن اعتقاد داشتم نوشتم. شما چرا ترسیدید!!
فرآوری: رویا فهیم
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منابع: فرهیختگان- مهر