تبیان پاسخ می دهد
سایت فرهنگی اطلاع‌رسانی تبیان همزمان با اعیاد شعبانیه در مقاله ای دینی به «دو سوال تفسیری» بر اساس آیات قرآن کریم پاسخ داد.
به گزارش روابط عمومی، بخش قرآن موسسه فرهنگی اطلاع‌رسانی تبیان این مقاله را بر اساس آموزه های دینی و کلام نورانی وحی منتشر کرده است.
آمنه اسفندیاری در این مقاله می نویسد:«انسان در معرض دو نوع خواسته است؛ گاهى به طرف خواسته هاى بد مى رود و حتى آن خواسته ها انسان را به طرف خود مى کشد و به او دستور مى دهد (نفس أمّاره) گاهى هم به طرف خواسته هاى خوب مى رود و او را به طرف نیکى مى کشد که آن وقت به آن نفس لوّامه مى گویند. این نفس در مراحل عالى به جایى مى رسد که نفس راضیه و مرضیه و مطمئنه مى شود.این آیه بر دو نفر حمزه سید الشهداء (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) تطبیق شده است. امام صادق (علیه السلام) فرمود: سوره فجر، سوره حسین (علیه السلام) است و هر کس آن را بخواند در بهشت در درجه او خواهد بود. و نیز حکایت شده که مخاطب «یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ؛ اى جان آرام یافته!» شخص امام حسین (علیه السلام) است. با توجه به اینکه اصل سوره مکى است، و حمزه (علیه السلام) در مدینه و امام حسین (علیه السلام) سالها بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) در کربلا شهید شدند، نسبت دادن سوره به آن دو از باب تطبیق بر مصداق هاى روشن و کامل نفس مطمئنه است. طبق برخى روایات، مقام نفس مطمئنه کاملترین مقام نفس انسانى است و فقط کسانى که به درجه خشوع برسند، مى توانند به این مقام نائل بشوند. آیه «رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذلِکَ لِمَنْ خَشِىَ رَبَّهُ» (بینه، 8) به هر دو مقام راضیه و مرضیه دلالت دارد. اینکه اینها و خدا از هم راضى اند، اشاره به این مطلب است که بنده به مرتبه عالى انسانیت رسیده و اراده اش از اراده خدا جدا نیست، چرا که هر چه خدا مى پسندد، او هم مى پسندد و جلوه حق شده است و چیز غیرالهى در وجودش نیست که مورد رضایت نباشد. از همین باب در مورد أئمه (علیهم السلام) آمده است که «شئنا، شاء الله؛هر وقت ما بخواهیم، خدا مى خواهد.» در مورد حضرت زهرا (سلام الله علیها) هم حکایت شده است که خشم او خشم پیامبر و خشم پیامبر هم خشم خداست و رضایت او رضایت پیامبر و رضایت او رضایت خداست. در حقیقت این نکته بازگشت به همین مطلبى مى کند که بیان شد و یکى از احتمالات قوى در مورد آیه می باشد.نفس دو سویه است؛ از یک جهت کارهاى نیک به او الهام مى شود و از جهتى کارهاى بد. طبق برخى روایات ذیل آیات سوره مبارکه ناس، گویا نفس انسان دو گوش دارد که در یکى الهامات شیطانى و در دیگرى الهامات الهى توسط فرشتگان دمیده مى شود. براساس تعبیر دیگر «فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا» (شمس، 8) انسان در معرض دو نوع خواسته است؛ گاهى به طرف خواسته هاى بد مى رود و حتى آن خواسته ها انسان را به طرف خود مى کشد و به او دستور مى دهد نفس أمّاره گاهى هم به طرف خواسته هاى خوب مى رود و او را به طرف نیکى مى کشد که آن وقت به آن نفس لوّامه مى گویند. این نفس در مراحل عالى به جایى مى رسد که نفس، راضیه و مرضیه و مطمئنه مى شود. گاهى اوقات انسان نفس بد فرما و أماره خود را سرکوب مى کند و به طرف کارهاى نیک مى رود. مراتب عالى راضیه و مرضیه و مطمئنه را مى پیماید. گاهى هم انسان به نداى نفسى که الهام به نیکى مى کند گوش نمى دهد و به نفس اماره میدان مى دهد. پس همه این مراتب به صورت بالقوه در وجود انسان هست و به عهده انسان است که یکى را به فعلیت برساند.»
متن کامل این مقاله در بخش قرآن موسسه فرهنگی اطلاع‌رسانی تبیان در معرض دید علاقه مندان قرار دارد.
گزارش: سمیرا حسن
تنظیم: هومن بهلولی
