حریم خصوصی، دیگر معنایی ندارد

وقتی نیل پستمن،(کارشناس معروف نظریه های ارتباطاتی) از تسلیم فرهنگ در برابر تکنولوژی، سخن می گفت و از نابودی فرهنگ در بستر عشرت بحث می کرد، زمانی بود که پیشرفت ابزارهای تکنولوژیک مراحل آغاز تولد را سپری می کرد.  از آن زمانی که آلوین تافلر و کارل پوپر به بیان هشدارها و نصایحی در رابطه با ابزارهای ارتباطی می پرداختند تنها دو دهه گذشته است. همه می دانیم که در آن مقطع زمانی که این نظریه پردازان و کارشناسان از انهدام فرهنگ و تمدن بشری و محو دموکراسی و مخدوش بودن حریم آزادی های فردی و اجتماعی ناشی از توسعه وسایل ارتباط جمعی سخن می گفتند، هنوز ماهواره های دیجیتالی که انتقال دهنده هزاران کانال رادیو و شبکه های تلویزیونی هستند، فراگیر نشده بودند. هنوز تلفن های همراه هوشمند و مجهز به دوربین های ویدئویی و پست های الکترونیکی سیار تا این حد رواج نیافته بودند.

به نقل از روزنامه شرق در تاریخ 15 اسفند 1383 یک سوم از مردم دنیا یعنی چیزی در حدود یک و نیم میلیارد نفر، دارای یک گوشی موبایل مجهز به تکنولوژی بسیار پیشرفته بلوتوث می باشند.(1)

حال تصور کنید که این عدد در سال هاییی که گذشته به چند نفر رسیده است که البته فهم این موضوع کار چندان پیچیده ای نیست. چنانچه از قول محققان متعددی نقل می شود که در ایالت های دور افتاده در کشوی مثل نیجریه می توان در خانواده ای های محرومی که در زیر چادری مندرس زندگی می کنند، مشاهده کرد که از شبکه بی بی سی و مدرن ترین گوشی تلفن همراه استفاده می کنند. چنانچه این مسئله را می توان در جامعه روستایی در کشور خودمان نیز مشاهده کرد. این یک واقعیت انکار ناپذیر است که تبعات فرهنگی قابل توجهی را به دنبال دارد.

آن زمان که نیل پستمن از زوال دوران کودکی حرف زد و نسبت به این موضوع به مردمان جهان هشدار داد خبری از این همه شبکه های اجتماعی و گوشی های مجهز و پیشرفته خبری نبود. اما با این حال وی اینطور بیان می کرد که یک ایستگاه فرستنده و یک گیرنده تصویری کافی است تا گوهر ارزنده طفولیت را از زندگی بشریت جدا کند.

اکنون زمانی است که تلفن های همراه هوشمند که مجهز به انواع امکانات مخابراتی هستند در هر خانه ای وجود دارند. اتاق های چت، همدم و همراه همیشگی افراد هستند. اتاق هایی که امکان برقراری ارتباطاتی چند سویه را از نقاط مختلف داخل و خارج از یک کشور، برای افراد فراهم می کنند تا درباره هر موضوع و مقوله ای به تبادل نظر و تبادل تصاویر با یکدیگر بپردازند.

حال تصور کنید که در چنین اوضاعی قصد داریم به سبک و آئین سنتی و آموزه های دینی، به جوانان آموزش فرهنگ، اخلاق و معارف دینی دهیم آن هم به روش هایی که به قول استاد شهید مطهری، با بهره گیری از این روش ها به جز زیان رسانی به دین و دشمن تراشی برای خود و آئین خود، ثمری نداشته است.

آنچه مهم است اینکه در قدم اول به آشنایی با شرایط جهان و اوضاع فعلی همت داشته باشیم. در هر موقعیت و نقشی که هستیم فرقی نمی کند. برای هر فردی در جامعه امروز لازم است که اطلاعاتی نسبی از اوضاع داشته باشد.

مسلم اینکه بدون شناخت جاذبه های متنوع و مختلفی که در منظر نسل امروز قرار دارد و بدون استفاده از علوم پرورشی و ظرافت های جامعه شناسی و روان شناسی تعلیم و تربیت، چطور می توان نسل امروز را فهمید؟

در این نکته شکی نیست که نیاز انسان به طور فطری و اتکاء او به پروردگار، دیروز و امروز نمی شناسد. چیزی که دیروز وامروزش متفاوت است، تغییر و تحولات پرسرعت تکنولوژی ارتباطات است. مهم این است که با سیر این تحولات آشنا باشیم و با صبوری با آنها برخورد کنیم. اگر با مشکلات و نابسامانی هایی در فرهنگ و خلق و خوی جوانان روبرو هستیم، باید قبل از هر چیز به دنبال ریشه یابی باشیم که در اغلب موارد ریشه در ناآگاهی ما از شرایط و نیازهای زمان است.

آنچه مهم است اینکه به نوع تبلیغ و روش هایی که برای ترویج معارف دینی و آداب رفتاری از آنها بهره برده ایم، بیندیشیم. مهم این است که به این باور دست پیدا کنیم که کم و کاستی هایی در رفتار و روش ما بوده است و اگر به دنبال نتیجه گیری هستیم لازم است در این رابطه دقت و تمرکز بیشتری به خرج دهیم که در غیر این صورت از این قافله باز می مانیم و هرگز نمی توانیم به اثرگذاری فکر کنیم.