آتاکسی؛ عدم کنترل عضلات
عدم تعادل می تواند روی هر قسمتی از بدن تاثیر بگذارد و باعث بروز مشکل در فعالیتهای زیر شود:
- راه رفتن
- حرکات بدن
- صحبت کردن
- حرکت چشم
- بلع غذا
- نوشتن
- غذا خوردن
در آتاکسی دائمی، معمولا به مخچه فرد (قسمتی از مغز که مسئول هماهنگی عضلات می باشد) آسیب وارد میشود.
مشکلات زیر می تواند سبب ایجاد آتاکسی شوند:
- فلج مغزی
- ژن معیوب به ارث رسیده
انواع آتاکسی
در حال حاضر بیش از 50 نوع عدم تعادل وجود دارد. برخی از کارشناسان بر این باورند که رقم واقعی آن ممکن است بیش از صد نوع باشد که هر کدام علت خاص خود را دارند.
سه گروه مهم از آتاکسی عبارتند از:
1- آتاکسی اکتسابی: این نوع آتاکسی در اثر تروما، سکته مغزی، بیماری ام اس، تومور مغزی، مشکلات تغذیهای، مسمومیت و یا دیگر بیماری هایی که منجر به آسیب مخچه و سایر قسمتهای سیستم عصبی میشوند، ایجاد می گردد.
2- آتاکسی ارثی: فرد ژن معیوبی را از پدر و مادر خود به ارث می برد که در آن علایم آتاکسی به آهستگی در طول سال های متمادی ایجاد میشود.
3- آتاکسی ایدیوپاتیک: مخچه به تدریج با گذشت زمان به دلایلی که هنوز معلوم نیست آسیب می بیند و علایم آتاکسی ایجاد میشود.
متاسفانه تا کنون هیچ راهکار درمانی خاصی برای آتاکسی پیدا نشده است. در برخی موارد، درمان علت زمینهای منجر به برطرف شدن علایم آتاکسی در فرد میشود، مانند عدم تعادل ناشی از آبله مرغان و یا سایر عفونتهای ویروسی
عوامل ایجادکننده آتاکسی
آسیب مغز و اعصاب در اثر بیماری های عصبی مانند ام اس (MS)، ضربه به سر، کمبود اکسیژن رسانی به مغز و یا مصرف الکل می تواند باعث بروز آتاکسی شود.
آتاکسی ارثی توسط یک ژن معیوب از پدر و مادر به فرزند منتقل میشود. حتی ممکن است والدین خودشان بیمار نباشند، ولی ناقل این ژن باشند و این ژن را به فرزند خود انتقال دهند و او بیمار شود. رایج ترین نوع آتاکسی Friedreich است.
علایم آتاکسی
- هماهنگی ضعیف عضلات بدن
- تلو تلو خوردن هنگام اره رفتن
- بروز مشکلاتی در انجام حرکات ارادی مانند خوردن و نوشتن
- تغییر صحبت کردن
- حرکات غیر عادی چشم
- بروز مشکل در بلع غذا
تشخیص آتاکسی
پزشک معاینه جسمی و معاینه عصبی از جمله چک کردن حافظه و تمرکز، بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی و رفلکس را انجام می دهد و تستهای آزمایشگاهی، از جمله موارد زیر را برای فرد تجویز می کند:
- آزمایشات تصویربرداری: سی تی اسکن و ام آر آی مغز می تواند به تعیین علت آتاکسی کمک کند. ام آر آی می تواند در برخی موارد، انقباض مخچه و سایر قسمتهای مغز در افراد مبتلا به آتاکسی را نشان دهد.
- کشیدن آب نخاع: سوزن سرنگ را وارد فضای بین دو مهره کمر می کنند تا یک نمونه از مایع مغزی نخاعی را به دست آورند و آن را آزمایش کنند. مایع مغزی نخاعی مایعی است که اطراف مغز و نخاع را احاطه کرده و از آنها محافظت میکند.
- آزمایش ژنتیک: پزشک آزمایش ژنتیک را برای تعیین جهش ژنی در شما و یا فرزند شما تجویز می کند. جهش ژن خاصی می تواند آتاکسی ارثی را ایجاد کند. البته ممکن است جواب این آزمایش منفی باشد، ولی فرد به آتاکسی مبتلا باشد، زیرا همه آتاکسی ها علت ژنتیکی ندارند و اکتسابی محسوب میشوند.
راهکارهای درمانی آتاکسی
متاسفانه تا کنون هیچ راهکار درمانی خاصی برای آتاکسی پیدا نشده است. در برخی موارد، درمان علت زمینهای منجر به برطرف شدن علایم آتاکسی در فرد میشود، مانند عدم تعادل ناشی از آبله مرغان و یا سایر عفونتهای ویروسی.
پزشک ممکن است دستگاه های تطبیق کننده و یا راهکارهای درمانی را برای کمک به عدم تعادل فرد تجویز کند.
عدم تعادل ناشی از بیماری هایی مانند ام اس یا فلج مغزی، تا حدی قابل درمان است. در این موارد پزشک ممکن است دستگاه های تطبیقی از جمله موارد زیر را تجویز کند:
- عصا و واکر برای راه رفتن
- ظروف خاص برای غذا خوردن
- وسایل کمک کننده ارتباطی برای صحبت کردن
درمان آتاکسی
- فیزیوتراپی برای کمک به بیمار جهت بازیابی قدرت و توانایی و افزایش تحرک بدنی
- کاردرمانی به بیمار کمک می کند تا کارهای روزمره زندگی، از قبیل تغذیه را به تنهایی و مستقلا انجام دهد.
- گفتار درمانی برای بهبود گفتار و کمک به بلع غذا
تذکر: زمانی که فردی با این مشکل روبرو میشود و یا فرزند او این مشکل را دارد با چالشی بزرگ روبرو میشود که علت اصلی آن عدم تعادل در زندگی و از دست دادن استقلال است که باعث میشود فرد احساس تنهایی کند و یا منجر به افسردگی و اضطراب در او شود.
صحبت کردن با یک مشاور یا درمانگر می تواند تا حدی این احساسات ناخوشایند را در فرد کاهش دهد و این آگاهی را به فرد می دهد تا راحت تر با این مشکل کنار بیاید.
پیش آگهی
پیش آگهی آتاکسی به علت زمینهای آن بستگی دارد، به عنوان مثال برخی از مردم با آتاکسی Friedreich در سن سی سالگی می میرند، در حالیکه کسانی که به آتاکسی با شدت کمتری مبتلا هستند، می توانند عمر طبیعی داشته باشند.
همچنین آتاکسی که توسط یک بیماری مانند بیماری ام اس ایجاد میشود، می تواند منجر به عدم تعادل های مکرر شود، در حالی که علائم آتاکسی ارثی به تدریج بدتر خواهد شد.
مطالب مرتبط: