شناساگرها

برای شناسایی اسید و باز از یکدیگر و اندازه گیری PH روش هایی وجود دارد که در این درس به توضیح نکات پیرامون این روش ها می پردازیم.

PH سنج های دیجیتالی:

استفاده از PH سنج دیجیتالی یک روش بسیار دقیق برای اندازه گیری غلظت یون هیدرونیم و در نتیجه PH است، به این صورت که الکترود دستگاه وارد محلول شده و ولتاژ کوچکی ایجاد و تقویت می شود و مقدار PH محلول روی صفحه ی نمایشگر دستگاه مشخص می شود.

شناساگرها:

شناساگرها خود اسیدها یا بازهای ضعیفی هستند که ساختار پیچیده ای دارند و در محلول با تغییر PH، تغییر رنگ می دهند. به کمک شناساگرها می توان PH تقریبی یک محلول را اندازه گیری و یا تغییرات PH در آن را آشکار کرد. نحوه ی عملکرد شناساگرها بدین صورت است که در حالت مولکولی و یونی رنگ های متفاوتی دارند و بین شکل مولکولی و یونی آن ها تعادل برقرار است.

Hph  شکل مولکولی و ph-  شکل یونی یک شناساگر است و رنگ این دو متفاوت است. اگر اسید یا بازی به این تعادل اضافه شود، تعادل جا به جا شده و به سمت یکی از اشکال مولکولی یا یونی پیش می رود و رنگ محلول تغییر می کند.

تعدادی از شناساگرهای مهم و رنگ مربوط به آنها را در PH های اسیدی، خنثی و قلیایی در شکل زیر می توانید مشاهده کنید.

توجه: علاوه بر شناساگرهایی که در تصویر بالا می بینید، یک شناساگر معروف و مهم دیگر نیز به نام کاغذ تورنسل یا لیتموس وجود دارد که رنگ آن در محلول های اسیدی، خنثی و بازی به ترتیب سرخ، بنفش و آبی است.

نکته: متیل سرخ در تماس با پرتقال سرخ رنگ می شود و در تماس با صابون به رنگ زرد می گراید. در واقع پرتقال به دلیل داشتن ویتامین C (آسکوربیک اسید) اسیدی بوده و صابون به دلیل داشتن کاتیون فلز قلیایی یک ماده ی بازی است که در مورد ساختار آن در بخش های بعدی توضیح خواهیم داد.

نکته: آب کلم سرخ یک شناساگر طبیعی اسید – باز است. آب کلم در محیط های کاملاً اسیدی دارای PH=1 سرخ رنگ، در PH=4 صورتی، در محیط خنثی یعنی PH=7 بنفش، در PH=10 سبز و نهایتاً در محیط های کاملاً بازی دارای PH=13 زرد رنگ می شود.

سوال: فنول فتالین در محیط های قلیایی به چه رنگی در می آید؟

1-     ارغوانی

2-     نارنجی

3-     آبی

4-     بی رنگ

مرکز یادگیری سایت تبیان – تهیه مهسا شاه حسینی