حکم خوردن قرص‌هاى مخمر آبجو برای رژیم

سوال: استفاده از طعام دیگران با تعارف یا بدون تعارف در حالی كه نمی‌توان اطمینان حاصل كرد كه صاحب آن راضی است یا نه جایز است؟ چنان چه از ظاهر حال دوستان، رضایت به استفاده از غذای آنها حاصل شود مانعی ندارد مگر آنكه بدانیم ظاهراً تعارف می‌كند و قلباً رضایت ندارد و در منزل خویشان و اقوامی كه اجازه می‌دهند انسان وارد شود استفاده از خوراكی ‌هائی كه در اختیار انسان می‌گذارند مانعی ندارد . (تحریر الوسیله امام، ج 2، ص169، م 28 و 29)

در این مقاله به طرح چند پرسش و پاسخ درباره احکام خوراکی ها می پردازیم:

سۆال: در سال آینده من برای ادامه تحصیل به کشوری که عموم مردم مسلمان نیستند خواهم رفت، آن غذاهایی که در رستوران صرف می شود(احتمال قوی می دهم که صاحبش مسلمان نیست و خمس و زکات نمی دهد، چون عموم مردم مسلمان نیستند) یا مثلاً در خانه کافر صرف می شود اشکال دارد یا نه؟

اگر صاحب رستوران مسلمان هست و اعلام می کند که مواد غذایی این رستوران با رعایت احکام ذبح و طهارت شرع اسلام تهیه می شود، مشکلی ندارد.

در مورد خمس و زکات هم ملاک همانی هست که در پاسخ اولی عرض شد. تا وقتی یقین ندارید، وظیفه ای بر شما نیست.

در مورد رستوران های غیر مسلمانان نیز از خرید و استفاده مواد غذایی گوشتی خودداری کنید. اما از مواد غذایی دیگر، مثل: برنج، سالاد و...، تا وقتی یقین بر نجاستش ندارید، می توانید استفاده کنید.

نکته دیگر اینکه برخی از مراجع تقلید اهل کتاب را پاک می دانند و لذا از این جهت کار شما راحت می شود. به عقیده این گروه از فقها اگر اهل کتاب با شراب و گوشت خوک و مردار نجس نشوند و مراعات نجس و پاکی را بکنند پاک خواهند بود.

از مراجعی که اهل کتاب را پاک می دانند: آیات عظام مرحوم فاضل لنکرانی، مرحوم تبریزی، سیستانی، وحید خراسانی و رهبر معظم انقلاب می باشند.

البته از این گروه هم برخی احتیاط در اجتناب دارند که واجب نیست.

(توضیح المسائل مراجع، ج 1، مسئلة ‌106 و ذیل آن)

(و اجوبه الاستفتائات، ج 1، سۆال 324 و 325)

سوال: حکم خوردن بستنی در جایی که صاحب آن هندو است. و افرادی که در این بستنی فروشی کار می کنند همگی مسیحی اند هستند چیست؟

اگر بستنی به وسیله ماشین آلات تهیه و بسته بندی می شود به نحوی که در هیچ یک از مراحل تهیه و تولید و توزیع و فروش، بستنی با رطوبت دست و بدن کارگران تماسی ندارد خوردن آن اشکالی ندارد.

همچنین در صورتی که در یکی از این مراحل بستنی به نحوی با رطوبت دست و بدن کارگران تماسی پیدا کند بنا بر نظر آن دسته از مراجع تقلید که نظرشان بر طهارت اهل کتاب (یهودی، مسیحی و..) است، خوردن این بستنی اشکالی ندارد. اما بنا بر نظر آن دسته از مراجع تقلیدکه نظرشان بر نجاست اهل کتاب است، خوردن این بستنی اشکال دارد.

فقهاء شیعه در باره نجاست کفار تقریبا اتفاق نظر دارند[1]؛ اما موضوع نجاست اهل کتاب از موارد اختلافی میان فقهاء شیعه است.

1. نجاست تمام کفار و از جمله اهل کتاب، که مرحوم آیت الله گلپایگانی از طرفداران این نظریه بوده و در کتاب خود (نهایه الافکار فی نجاسه الکفار) به بیان نظریة خودشان پرداخته اند. چنان که مرحوم امام خمینی نیز معتقد به نجاست اهل کتاب بوده اند.[2]

2. پاک بودن اهل کتاب و نجاست سایر کفار، این نظریه نیز طرفداران بسیاری دارد[3]. روایتی از امام رضا(علیه السلام) نیز می تواند تأیید کننده این نظریه باشد[4].

3. تمام انسان ها را پاک دانسته، نجاست آنها را بدین دلیل می دانند که آنها از نجاساتی همانند گوشت خوک و شراب استفاده نموده و به دلیل تماس با آن نجاسات، نجس می شوند و بر این اساس اگر اطمینان یابیم که آنها بعد از تماس با این نجاسات، اقدام به شستشو و پاکیزه نمودن خود نموده اند، دیگر نمی توان خود آنها را نجس دانست.

بر این اساس چون هندو اهل کتاب نیست بنا بر فتوای همه فقیهان نجس بوده و در صورتی که بستنی با رطوبت دست و بدن او تماسی پیدا کند خوردن آن اشکال دارد.

بنابر این برای یافتن وظیفه خود باید به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید.

سۆال: استفاده از طعام دیگران با تعارف یا بدون تعارف در حالی كه نمی‌توان اطمینان حاصل كرد كه صاحب آن راضی است یا نه جایز است؟

جواب: چنانچه از ظاهر حال دوستان، رضایت به استفاده از غذای آنها حاصل شود مانعی ندارد مگر آنكه بدانیم ظاهراً تعارف می‌كند و قلباً رضایت ندارد و در منزل خویشان و اقوامی كه اجازه می‌دهند انسان وارد شود استفاده از خوراكی ‌هایی كه در اختیار انسان می‌گذارند مانعی ندارد. (ر.ک: تحریر الوسیله امام، ج 2، ص169، م 28 و 29)

سۆال: خوردن میوه درختی كه در مسجد رشد كرده است و یا خوردن عسلی كه بر روی درخت مسجد است چه حكمی دارد؟

جواب: استفاده از میوه برای عموم تابع نوع وقف درخت است و فرقی بین مساجد نیست و اما خوردن عسل زنبوری كه ملك كسی نیست اشكال ندارد. (ر.ک: استفتائات رهبری، ج 1، ص 127)

سۆال: آیا می‌توانیم در كشور‌های خارجی در رستوران هایی كه آشپز و پیشخدمت ها مسیحی هستند، غذاهای غیر گوشتی مثل سبزیجات و ماهی و تخم مرغ بخوریم یا نه؟

جواب: اگر یقین به ملاقات آنها با رطوبت به بدن كافر باشد نجس است و نباید بخورید. (استفتاثات امام (ره)، ج 2، ص 508.)

و چند استفتاء در باب احکام خوراکی ها از آیة الله خامنه ای دام ظله:

سۆال: آیا مصرف گیاهان دریایى جایز است؟

پاسخ: اشکال ندارد.

سۆال: ماهى حرام گوشت كه در آب مرده نجس است؟

پاسخ: مرده حیوانى كه خون جهنده ندارد، (همانند مار و ماهى) نجس نیست.

سۆال: اگر كشمش را در روغن سرخ كنیم پاک است یا نجس؟ اگر نجس است طریقه صحیح پخت عدس پلو چیست؟ در مورد خرما چطور؟

پاسخ: در هر دو مورد پاک است.

سۆال: حکم خوردن قرص‌هاى مخمر آبجو (براى چاقى‌) چیست؟

پاسخ: اگر مسکر نباشد، مانع ندارد.

سوال: من در ژاپن زندگى مى‌كنم. دخترى 6 ساله دارم كه در مدرسه ژاپنى درس مى‌خواند. در مدرسه ژاپن به بچه‌ها غذا مى‌دهند كه گاهى در آن گوشت خوك هست. از آنجا كه جدا كردن غذاى فرزندمان از غذاى دیگران هم مشكل است و هم از جهات روحى روى بچه تأثیر منفى دارد و همچنین هنوز به سن تكلیف نرسیده‌اند سۆالم این است كه تكلیف چیست؟ آیا الزاماً باید غذاى او را جدا كنیم ولو با حرج باشد؟ و یا اشكالى ندارد و مى‌تواند با همكلاسى‌ها تغذیه كند ولو گوشت خوك در غذا باشد؟ ضمناً در بعضى رساله‌ها دیدم كه خوراندن چیز نجس به اطفال اگر زیان نداشته باشد اشكال ندارد. آیا سۆال اول من هم از این باب است؟

پاسخ: خوراندن گوشت خوک و چیز نجس به بچه حرام مى‌باشد، و در فرضى كه شما چنین كارى را نمى‌كنید وظیفه‌اى براى منع ندارید.

پی نوشت ها:

[1] توضیح المسائل مراجع، ج1، ص76 و 77.

[2] . همان، ص76.

[3] - به عنوان نمونه :حضرت آیت الله خامنه ای، اجوبة لاستفتائات، ص67؛ و آیات عظام نوری همدانی، فاضل (ره)، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص76 و 77؛ ر . ک صدر ، محمد باقر ، بحوث فی شرح العروه الوثقی ، ج 3 ، صص 283-284

[4] - وسائل الشیعه ، ج 3 ، ص 422 ، روایت 4050 .

آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

پورتال انهار

اسلام کوئیست

اسک قرآن

اندیشه قم