45 هزار تومانی = 19 هزار تومان!
اقتصاددانان تورم را ظالمانهترین مالیاتی مینامند که دولتها از اقشار فرو دست جامعه میستانند. تورمی که در طول این سالها به مبلغ یارانه نقدی نیز رحم نکرده است.
دولت محمود احمدی نژاد در حالی گام نخست هدفمندی یارانهها را کلید زد که در سال 1388 توانسته بود به شکلی معجزه آسا نرخ تورم را 16 درصد کاهش دهد و برای نخستین برای این رقم را حداقل در آمارهای دولتی تک رقمی کند.
این نرخ تک رقمی درسال 1389 نیز که سه ماه پایانی آن با آغاز هدفمندی یارانهها مصادف شده بود به رقم 14 درصد نزدیک شد تا همچنان عملکرد اقتصادی دولت از دید آمارهای رسمی قابل دفاع باشد.
هر چند هنوز بسیاری از اقتصاددانان در آن موقع نسبت به سیاستهای تورمزای دولت بهویژه در حوزه یارانهها نگرانیهای بسیاری داشتند. در نهایت اما رییس دولت قبل به سبک خاص خود آنچه را که درست می دانست عملی کرد و برای نظر منتقدان در تصمیمهایش جایی باقی نگذاشت. نتیجه اما آن طور که انتظار میرفت بر وفق مراد پیش نرفت.
دولت دهم مجبور شد به دلیل محدودیت بانک های اطلاعاتی خود بحث یارانه سرانه را مطرح کند و به این ترتیب رسما قید تمام طرح های عدالت محور مطرح شده در هدفمندی یارانهها را بزند و به این ترتیب همه از آغاز دوره جدید یارانه مساوی گرفتند. یارانهای که با توجیه جبران هزینههای اضافه شده در خانوار تخصیص یافت و برای چندین ماه پیاپی در اختیار سرپرستان خانوار قرار گرفت. غافل از این که تورم روز به روز ارزش این مبلغ را کمتر و کمتر میکند تا با گذشت سه سال ارزش مادی این رقم از نصف نیز پایینتر بیاید.
نرخ تورم کل کشور که در ماههای نخستین اجرای گام اول هدفمندی یارانهها کمتر از 14 درصد بود ناگهان با شتابی انفجاری و در فاصله یک ساله دو برابر شد؛ تا جایی که اقتصاد ایران پس از سالها در پایان سال 1390 نرخ تورم 26 درصدی را تجربه کرد. البته این پایان ماجرا نبود و با گستردهتر شدن تحریمها و البته اثر کردن سیاستهایی نظیر تسهیلات اعطایی به مسکن مهر که نقدینگی کشور را بالا برده بود، سال 1391 با تورم 28 درصدی به پایان رسید و نرخ تورم در سال 1392 نیز رقم غیر قابل باور 32 درصد را ثبت کرد.
کار اشتباه دیگری که در مورد یارانهها انجام شد، ثبتنام کلیه متقاضیان دریافت یارانه بود و عدم وجود سرانه درآمدی مشخص برای ثبتنام بود، در حالی که برای این کار باید سرانه درآمدی خانوار و افراد باید مدنظر قرار میگرفت که در صورت انجام چنین کاری افراد نیازمند به راحتی قابل شناسایی بودند. در مرحله اول هدفمندی یارانهها به همه متقاضیان یارانه نقدی پرداخت شد و برای دور دوم هم حدود 73.5 میلیون نفر ثبت نام کردهاند که نکته بسیار حائز اهمیتی است
با پایدار شدن نرخ تورم در ایران که کاهش ارزش پول ملی نیز آن را همراهی می کرد دیری نگذشت که برنامههای اقتصادی دولت سابق با بحران مواجه شد تا جایی که پس از گذشت 40 ماه طبق اعلام مشاور اقتصادی رییس دولت یازدهم، ارزش یارانه 45 هزار تومانی آذر 1389 به 19 هزار تومان در حال حاضر رسیده است.
به این ترتیب بار مالی دولت برای تامین بودجه ماهانه 3500 میلیارد تومانی باقی ماند و از سوی دیگر مردم نیز پس از گذشت چند سال در یاری گرفتن از یارانه ماهانه برای تامین مخارج خانوادهشان دچار مشکل شدند و دولت فعلی نیز در عرصهای ماند که نه راه پیش دارد و نه راه پس.
به اعتقاد کارشناسان در شرایط فعلی یا باید مبلغ یارانه نقدی افزایش یابد که با توجه به محدودیت منابع مالی دولت قطعا امکان پذیر نخواهد بود یا طرحهایی مانند یارانه کالایی ترسیم شود که با توجه به تجربه نه چندان موفق سبد کالا توصیه نمیشود.
هر چند هر گونه جایگزینی یا ایجاد تغییر در ساختار اجرای هدفمندی یارانهها به بررسیهای بسیار احتیاج دارد اما امروز تقریبا همه به این نتیجه رسیدند که ادامه شیوه کنونی نه تنها ممکن نیست بلکه برای هیچ یک از طرفین نیز نتیجه و سودی ندارد.
خسارتهای پرداخت یارانه نقدی به همه متقاضیان
عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: با پرداخت یارانه نقدی به همه متقاضیان امکانات دولت برای کمک به زیرساختها کم میشود و به تولید، زیر ساختهای اقتصادی، بهداشت و درمان کمک کمتری میشود. سید سعید زمانیان دهکردی عضو کمیسیون برنامه و بودجه به بیان نظرات خود در مورد پرداخت یارانه نقدی به کلیه متقاضیان توسط دولت پرداخت و گفت: برای پرداخت یارانه نقدی باید دهکهای اول تا پنجم شناسایی میشد و اطلاعات آنها در اختیار دولت قرار میگرفت، در حالی که به دلیل عدم وجود سامانه اطلاعاتی جامع و مناسب این کار صورت نگرفت.
وی افزود: کار اشتباه دیگری که در مورد یارانهها انجام شد، ثبتنام کلیه متقاضیان دریافت یارانه بود و عدم وجود سرانه درآمدی مشخص برای ثبتنام بود، در حالی که برای این کار باید سرانه درآمدی خانوار و افراد باید مدنظر قرار میگرفت که در صورت انجام چنین کاری افراد نیازمند به راحتی قابل شناسایی بودند. در مرحله اول هدفمندی یارانهها به همه متقاضیان یارانه نقدی پرداخت شد و برای دور دوم هم حدود 73.5 میلیون نفر ثبت نام کردهاند که نکته بسیار حائز اهمیتی است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در پاسخ به این سۆال که اگر دولت به کلیه ثبتنام کنندگان یارانه نقدی پرداخت کند، آیا ممکن است دچار کمبود اعتبار شود، گفت: احتمال کمبود اعتبار کم است، ولی با این پرداختها امکانات دولت برای کمک به زیرساختها کم میشود و به تولید، زیرساختهای اقتصادی، بهداشت و درمان کمک کمتری میشود.
زمانیان تصریح کرد: برای پرداختن به زیرساختهای اقتصادی باید از محل درآمد افزایش قیمت حاملهای انرژی به تولید و صنعت پرداخت و با تولید اشتغال ایجاد کرد. با پرداخت یارانه نقدی، فقط نقدینگی در جامعه اضافه میشود، ضمن اینکه این پول در جای خودش هزینه نمیشود.
فرآوری: محسن جندقی بخش اقتصاد تبیان
منابع : ایسنا، فارس، ایلنا
مطالب مرتبط :
اعلام زمان و نحوه ثبتنام دریافت یارانه
چرا از دریافت یارانه انصراف ندادید؟