تبیان، دستیار زندگی
در این مجموعه، اگر چه سلسله سند روایات موجود در آن ذکر نشده است، اما از طرفی، بسیاری از این کلمات، عباراتی برگرفته و دقیقاً در انطباق با مفاهیم قرآنی بوده و از طرف دیگر، بسیاری از این سخنان در منابع اولیه، دارای سند هستند. در همین راستا، متون نهج البلاغه
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جملات نهج البلاغه که سند ندارد، معتبر است؟!

نهج البلاغه

سید رضى، در مقدمه نهج البلاغه، انگیزه و روش خود را در جمع‌‏آورى این کتاب شریف، چنین بیان مى‌کند: من در سنین جوانى شروع به تألیف کتابى در خصایص ائمه(علیهم السلام) نمودم که اخبار و کلمات آن بزرگواران را به صورت گل‌‏چین شده جمع‌‏آورى نمایم؛ زمانى که خصایص مربوط به امیر المۆمنین(علیه السلام) را به اتمام رساندم، مشکلاتى پیش آمد که نتوانستم کتاب را کامل نمایم. در پایان فصول این کتاب، فصلى در کلمات قصار آن‌حضرت آمده بود، لکن خطبه‏ها و نامه‏هاى مفصل ایشان را ذکر نکرده بودم. چون عده‏اى از دوستان این فصل از کتاب را دیدند، برایشان بسیار جالب بود، لذا از من درخواست کردند کتابى مستقل پیرامون کلمات گران‌‏بهاى امیر مۆمنان (علیه السلام)، در موضوعات گوناگون تألیف نمایم؛ من هم که دیدم چنین گرد‌آورى تاکنون انجام نشده، دست به کار تألیف این کتاب عظیم شدم... و نام آن‌را نهج البلاغه نهادم. (شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، صالح، صبحی، ص 34)

با توجه به مطالب بیان شده، نهج البلاغه در سه بخش تنظیم شده است:

1. خطبه‌ها: 241 خطبه

2. نامه‌ها: 79 نامه

3. کلمات قصار(حکمت‌ها): 480 کلمه

آیا از نگاه دانشمندان، نهج البلاغه یک منبع دانش اسلامی مورد وثوق، معتبر و قابل اطمینان است؟

نهج البلاغه دریای بی کرانی از معارف اسلامی درباره مبدأ و معاد، آفرینش، وحی، فرشتگان، جهان مجرد، عالم ملکوت، سیاست، تعلیم، تربیت، عرفان، اخلاق، فضایل نفسانی، عدالت، تقوا، زهد، سیر و سلوک، جهاد، نیایش و... است.

این کتاب بزرگ و ارزشمند، گوشه های از سخنان انسان کاملی است که به واسطه استعداد ذاتی و توفیقات الاهی و با مراقبت و سعی و تلاش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تمام علوم را فرا گرفته و به تعبیر ابن ابی الحدید، سرچشمه تمام علوم و معارف بود و علم علمای رشته های مختلف سرانجام به حضرت امیر (علیه السلام) منتهی می شود. ابن عباس می گوید: رسول خدا فرمود: "وقتی برای مناجات پروردگار حاضر شدم، با من سخن گفت و مناجات نمود، هر چه از خدا یاد گرفتم به علی (علیه السلام) یاد دادم، پس علی (علیه السلام) بابِ علم من است". (بحارالأنوار، ج 27، ص 112 و 113) بنابراین، امام علی (علیه السلام) تمام علوم و معارف را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرا گرفت و گنجینه علوم و معارف الهی بود. آنچه در نهج البلاغه موجود است گوشه هایی از سخنان آن حضرت است که سید رضی طبق سلیقه خود آنها را از منابع معتبر روایی گل چین و دسته بندی کرده و در مجموعه ای به نام نهج البلاغه جمع آوری نموده است.

در این مجموعه، اگر چه سلسله سند روایات موجود در آن ذکر نشده است، اما از طرفی، بسیاری از این کلمات، عباراتی برگرفته و دقیقاً در انطباق با مفاهیم قرآنی بوده و از طرف دیگر، بسیاری از این سخنان در منابع اولیه، دارای سند هستند. در همین راستا، متون نهج البلاغه از سوی دانشمندان بررسی و مستند سازی شده است. تذکر این نکته شاید خیلی ضروری نباشد که مفاهیم و سخنان بلند نهج البلاغه آن قدر عمیق و پر معنا است که انسان را، اولاً: از سند بی نیاز می کند، ثانیاً: این سخنان در فصاحت، بلاغت، مطالب،و... به حدی عمیق و پر محتوا است که صدور آن را از انسانی جز علی (علیه السلام) محال می کند

در این مجموعه، اگر چه سلسله سند روایات موجود در آن ذکر نشده است، اما از طرفی، بسیاری از این کلمات، عباراتی برگرفته و دقیقاً در انطباق با مفاهیم قرآنی بوده و از طرف دیگر، بسیاری از این سخنان در منابع اولیه، دارای سند هستند. در همین راستا، متون نهج البلاغه از سوی دانشمندان بررسی و مستند سازی شده است. تذکر این نکته شاید خیلی ضروری نباشد که مفاهیم و سخنان بلند نهج البلاغه آن قدر عمیق و پر معنا است که انسان را، اولاً: از سند بی نیاز می کند، ثانیاً: این سخنان در فصاحت، بلاغت، مطالب،و... به حدی عمیق و پر محتوا است که صدور آن را از انسانی جز علی (علیه السلام) محال می کند. در این راستا آنچه مهم است مطالبی است که برای زندگی معنوی و مادی انسان مفید و راهگشا باشد که نهج البلاغه نیز این گونه است؛ یعنی محتوا و مفاهیم این سخنان است که به گفته دانشمندان فوق کلام بشر و دون کلام خدا است. ("فوق کلام المخلوق و دون کلام الخالق"، علامه حلی، کشف الیقین، ص 61)

امام خمینی (ره) آن عارف بزرگ، درباره نهج البلاغه می گوید: " و اما کتاب نهج البلاغه که نازله روح او ] امام علی [ است برای تعلیم و تربیت ما خفتگان در بستر منیت و در حجاب خود خواهی،... مجموعه ای است دارای ابعادی به اندازه یک انسان و یک جامعه بزرگ انسانی... و هرچه جامعه ها به وجود آید و دولت ها و ملت ها متحقق شوند و هر قدر متفکران و فیلسوفان و محققان بیایند و در آن غور کنند و غرق شوند. هان! فیلسوفان و حکمت اندوزان بیایند و در جملات خطبه اوّل این کتاب الاهی به تحقیق بنشینند و افکار بلند پایه خود را به کار گیرند و با کمک اصحاب معرفت و ارباب عرفان این یک جمله کوتاه را به تفسیر بپردازند و بخواهند به حق وجدان خود را برای درک واقعی آن ارضا کنند، ... تا میدان دید فرزند وحی را دریافته و به قصور خود و دیگران اعتراف کنند؛ و این است آن جمله: "مع کل شیءٍ لابمقارنةٍ و غیر کل شیءٍ لابمزایلةٍ"؛ او بی آن که در کنار چیزی باشد با هر چیزی هست و در عین دیگر بودن، از هیچ چیز جدا نیست. (صحیفه نور، ج 14، ص 224- 225)

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش نهج البلاغه تبیان 


منابع:

صحیفه نور، ج 14

سایت اسلام کوئیست

"فوق کلام المخلوق و دون کلام الخالق"، علامه حلی، کشف الیقین

بحارالأنوار، ج 27

مطالب مرتبط:

آرامش روحى عجیب با مطالعه یک کتاب!

طرح نهج البلاغه خوانی در تبیان

کاش میدانستی چه لذتی دارد انس با او!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.