خصیصه ای که خیر را خاکستر می کند
اعمال کسانى که به خدا کافر شدهاند چون خاکسترى است که در روزى طوفانى، بادى سخت بر آن بوزد. توان نگهداشتن آنچه را که به دست آوردهاند ندارند. این است گمراهى بىانتها....
قرآن حکیم در آیه 18 سوره ابراهیم می فرماید: مَّثَلُ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ کَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فىِ یَوْمٍ عَاصِفٍ لَّا یَقْدِرُونَ مِمَّا کَسَبُواْ عَلىَ شىَءٍ ذَالِکَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِیدُ ؛ مثَل اعمال کسانى که به خدا کافر شدهاند چون خاکسترى است که در روزى طوفانى، بادى سخت بر آن بوزد. توان نگهداشتن آنچه را که به دست آوردهاند ندارند. این است گمراهى بىانتها.
با توجه به فحوای آموزه های قرآنی، کارهای نیک کافران بر سه نوع است:
اول، کارهای نیکی که برای خدا انجام می دهند.
دوم، کارهای نیکی که برای تقرب به بت ها و خدایان دروغین انجام می دهند و انگیزه الهی ندارند.
سوم، کارهای نیکی که برای کسب شهرت و مقام انجام می دهند و در حقیقت هدف از کار ، این است که با کسب رضای مردم به مناصب عالی نائل شوند.
اما تمثیل قرآن چه فضایی را توصیف می کند :
فرض کنید کشاورزی مقداری خاکستر برای تقویت باغ در یک فضای باز فراهم آورده که به تدریج آن را در سطح باغ پخش کند. ناگهان تندبادی می وزد و تمام ذرات آن را در فضا پخش می کند و به هیچ قیمت نمی توان از پخش آن جلوگیری کرد. مسلماً چنین کشاورزی از این کار نتیجه ای نبرده و دست روی دست خواهد گذاشت.
قرآن درباره اعمال کافران خواه اعمالی که برای تقرب به معبودان دروغین انجام می شود یا کارهای خیری که برای کسب شهرت و پیشرفت در امور زندگی سر و صورت می دهند می فرماید: اعمال این گروه در پیشگاه خدا ، کوچکترین سودی ندارد ؛ مثل این گروه بسان خاکستری است که در فضای باز در مسیر تندباد قرار گیرد، همان طور که کشاورز از عمل پیشین خود سودی نمی برد ، این گروه نیز سودی نمی برند ؛ زیرا آنان کارهای خود را برای بت ها یا شهرت انجام داده اند و باید پاداش خود را از آن ها بگیرند ، نه از خدا که هرگز برای او حرکتی انجام نداده اند.
دو شرط پذیرش عمل در اسلام
اما در مکتب تربیتی اسلام، پذیرش عمل دو شرط دارد: اول زیبایی عمل و کار و دوم زیبایی انگیزه. کارهای این گروه هر چند شرط نخست را داراست اما فاقد شرط دوم است. چه بسا بیمارستانی ساخته و به افراد عقب مانده کمک شود اما انگیزه سازنده آلوده باشد ؛ مثلاً بخواهد به واسطه این بیمارستان به مقامی برسد و شهرتی به هم بزند.
در نظر اسلام نیکوکار انسانی است که عمل او نیک و انگیزه اش نیک تر باشد ؛ یعنی کار را برای خدا انجام دهد و در آن کار هیچ نوع نیت مادی و کسب مقام و تقرب به فرد دیگر نباشد.
در مکتب های غربی که غالباً روح مادی دارد مقیاس در ستایش افراد، نیک بودن عمل است نه نیک بودن نیت، در حالی که در مکتب اسلام، علاوه بر نیک بودن عمل ، نیکی انگیزه نیز کاملاً مشهود است.
سلب حق بازسازی مسجدالحرام از مشرکان
در زمان رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله)، مشرکان مکه مسجدالحرام را تعمیر و بازسازی می کردند ولی قرآن، عمل آنان را بی ارزش شمرد و حق بازسازی و تعمیر مساجد را از آنان سلب می کند و می گوید: "مَا کاَنَ لِلْمُشْرِکِینَ أَن یَعْمُرُواْ مَسَاجِدَ اللَّهِ شَاهِدِینَ عَلىَ أَنفُسِهِم بِالْکُفْرِ أُوْلَئکَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ وَ فىِ النَّارِ هُمْ خَلِدُونَ ؛ مشرکان را نرسد که در حالى که به کفر خود اقرار مىکنند مسجدهاى خدا را عمارت کنند. اعمال آنها ناچیز شده و در آتش جاویدانند."
در این آیه حق تعمیر مسجدالحرام که از کارهای بسیار زیبای انسان است ، از آنان سلب شده و تصریح می کند که کفر آنان مایه حبط عمل و بی ارزش بودن کار زیبای آنان خواهد بود ؛ زیرا این کار به ظاهر زیباست ولی در درون نازیباست. اگر خانه خدا را تعمیر می کنند باید خدا را بپرستند نه مصنوع را.
لذا در آیه زیر، تعمیر مساجد خدا را حق کسانی دانسته که ایمان به خدا را با عمل صالح ضمیمه کنند و روح خداترسی و انگیزه الهی بر آن ها حکومت کند چنان که می فرماید: "إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَخِرِ وَ أَقَامَ الصَّلَوةَ وَ ءَاتىَ الزَّکَوةَ وَ لَمْ یخَشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسىَ أُوْلَئکَ أَن یَکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ ؛ مسجدهاى خدا را کسانى عمارت مىکنند که به خدا و روز قیامت ایمان آوردهاند و نماز مىگزارند و زکات مىدهند و جز از خدا نمى ترسند. امید است که اینان از هدایتیافتگان باشند."
خدا پاداش اعمال را ضایع نمی کند
اگر در پایان آیه، هدایت یافتن این گروه را به صورت جزمی و قطعی نمی گوید به خاطر آن است که هدایت قطعی با پایان یافتن عمر، روشن می شود چه بسا همین گروه تحت تأثیر وسوسه های شیطانی قرار گرفته و از صراط مستقیم بیرون بروند ، قطعاً اعمال آنان نیز بسان خاکستر بیهوده خواهد بود.
آری اعمال نیک کافرانی مانند مسیحیان و غیره که خدا را پذیرفته ولی شریعت را نپذیرفته اند ، ممکن است مایه تخفیف عذاب گردد. در برخی روایات استفاده می شود که کارهای نیک این نوع کافران بیهوده نیست چنان که خداوند می فرماید: "خدا پاداش نیکوکاران را ضایع نمی کند."
بخش قرآن تبیان
منبع: خبرگزاری شبستان برگرفته از: مثل های آموزنده قران – در تبیین پنجاه و هفت مثل قرآنی – آیت الله شیخ جعفر سبحانی
مطالب مرتبط:
راهی برای رسیدن به خدا؛ امتحان کنید!
