فیلم آمریكایی چند؟
گزارشی درباره قیمت فیلم های خارجی تلویزیون
نمونه اش فیلم های «جاذبه » و «12 سال بردگی» که خیلی ها برای نخستین بار از طریق تلویزیون به تماشای این دو فیلم موفق اسکار نشستند. شاید برای شما هم این پرسش مطرح باشد که این فیلم و انیمیشن ها چگونه و بر چه اساسی انتخاب می شوند؟ معادل ریالی هر اثر چه قدر است؟ همه آثاری كه روی آنتن می روند خریداری می شوند؟ این سوالات و چند سوال دیگر محور گزارش ما برای اطلاع از فرآیند تهیه و قیمت خرید رایت فیلم های خارجی است. محمد مهدی جعفری مسئول موسسه قرن 21 در تهیه این گزارش کمک زیادی به ما کرد اما مسئولان تلویزیون ترجیح دادند قیمت خرید فیلم ها را رسانه ای نکنند. البته بین قیمت یک فیلم برای شبکه نمایش خانگی و تلویزیون تفاوت چندانی نیست.
فیلم ها چطور تهیه می شوند؟
محمد مهدی جعفری درباره چگونگی تهیه فیلم ها می گوید: « یكی از راه ها حضور در بازار فیلم است ، به عنوان مثال ما در بازار فیلم كن و برلین كه در كنار این جشنواره ها برگزار می شود شركت می كنیم. راه دیگر سفر به كشورهای منطقه است كه حقوق خاورمیانه (Middle East ) فیلم ها را دارند. »
حقوق خاورمیانه چیست؟
كمپانی های توزیع كننده فیلم در هر منطقه بازاری را به عنوان بازار هدف انتخاب می كنند. در خاورمیانه 17 كشور عضو بازار منطقه موسوم به Middle East هستند كه ایران هم یكی از آن هاست. جالب است بدانید قبل از انقلاب كمپانی ها به طور مستقیم فیلم های شان را به ایران می فروختند كه بعد از انقلاب ایران عضو بازار خاورمیانه شد و از این طریق فیلم ها را تامین می كند. كمپانی های توزیع كننده فیلم به این دلیل دیگر به طور مستقیم با ایران مراوده ندارند كه در كشور ما فیلم خارجی به صورت گسترده اكران عمومی نمی شود. این كمپانی ها فیلم را به بازار خاورمیانه می فروشند و ایران هم حق رایت خانگی یا تلویزیونی آن را خریداری می كند.
البته نباید فراموش كرد كه بسیاری از كمپانی ها مشكلی برای فروش رایت فیلم به ایران ندارند اما بدیهی است به خاطر عدم اكران گسترده فیلم خارجی در سینماها ، كسی قادر به پرداخت هزینه سرسام آور آن نیست.
12 سال بردگی 300 هزار دلار برای خاورمیانه
این هزینه سرسام آور چه قدر است كه موسسات داخلی از پس آن برنمی آیند. به گفته جعفری فیلمی مثل «12 سال بردگی» حدود 300 هزار دلار برای خاورمیانه قیمت داشته. جعفری این نكته را هم متذكر می شود كه فیلم ها قبل از فصل جوایز سینمایی خریداری می شوند و خریدار خیلی باید تیزهوش باشد. در واقع علاوه بر تركیب بازیگران ، كارگردان، كمپانی سازنده و پخش ، باید فاكتور «شانس» را هم در این فرآیند دخیل دانست. نكته دیگر این كه گاهی تهیه كننده تنها حق اكران عمومی را می فروشد و این یعنی كشور ما تا زمان فروش حق رایت ویدئوی فیلم باید منتظر بماند؛اتفاقی كه به ندرت پیش می آید.
از رقم چشمگیر 300 هزار دلاری خاورمیانه تا مبلغ 20 هزار دلاری ایران فاصله بسیار زیادی است ولی باور كنید مبلغ خرید «12 سال بردگی» برای كشورمان همین است: 20 هزار دلار. یعنی قیمت خرید یك فیلم خوب و تراز آمریكایی از 60 میلیون تومان تجاوز نمی كند. دلیل پایین بودن قیمت ایران چیست؟
12 سال بردگی 20 هزار دلار برای ایران
از رقم چشمگیر 300 هزار دلاری خاورمیانه تا مبلغ 20 هزار دلاری ایران فاصله بسیار زیادی است ولی باور كنید مبلغ خرید «12 سال بردگی» برای كشورمان همین است: 20 هزار دلار. یعنی قیمت خرید یك فیلم خوب و تراز آمریكایی از 60 میلیون تومان تجاوز نمی كند. دلیل پایین بودن قیمت ایران چیست؟ این سوالی است كه مسئول موسسه قرن 21 این طور به آن پاسخ می دهد: « دلایل متعددی دارد. مهم ترینش این است كه یك فیلم تا به كشور ما برسد سودش را بدست آورده. معمولا اكران اولیه فیلم ها آمریكای شمالی است، بعد اروپا ،بعد خاور دور و بعد كه حسابی فروش كرد به خاورمیانه می آید. ضمن این كه كشور ما از كشورهای پر جمعیت خاورمیانه است؛ آن ها هم می دانند كه قیمت دی وی دی فیلم در ایران 3 هزار تومان است.یعنی یك دلار. در حالی كه در آمریكای شمالی 10 دلار، اروپا 12 یورو و امارات 120 درهم است.»
بازار دست لبنانی ها
در بازه تهیه این گزارش ، متوجه شدیم بخش عمده ای از بازار خاورمیانه دست لبنانی ها است. بیزینس من های خوش مشربی كه حضوری فعال در كشورهای منطقه دارند و خیلی از آن ها پای ثابت جشنواره فجر خودمان هستند. جعفری روایت جالبی از دلیل این اتفاق دارد: «كسانی كه حقوق میدل ایست را می خرند اكثرا لبنانی و از قدیمی های این كار هستند . شركت هایی مثل گلف ،جاگوار و ... این حرفه حرفه ای خانوادگی است و از پدر به پسر می رسد. چون نوع بیزینسش رفتاری است . كار خرید و توزیع فیلم متفاوت از بیزینس های دیگر است و خیلی به روابط دلی آدم ها بستگی دارد. شاید باورتان نشود آن ها در شرایط برابر با غریبه كار نمی كنند و الزاما پیشنهادات بالاتر را نمی پذیرند.»
ماجرای فیلم های غیر قانونی
تا سال 82 بنیاد سینمایی فارابی حق رایت فیلم ها را می خرید و بعد از آن موسسه قرن 21 و تصویر دنیای هنر توانستند رضایت دولت را كسب كنند و متولی ورود فیلم های خارجی به كشور باشند. بعد از آن سر وكله شركت های دیگر هم پیدا شد كه بنای اصلی آن ها خرید رایت فیلم ها است. بیشترین مراوده با كمپانی سونی انجام می گیرد اما كمپانی میجر فیلم هایش را به ایران نمی فروشد و به صورت غیر قانونی در ایران توزیع می شوند. به این خاطر است که گاهی شاهد فیلم های غیر قانونی در بازار قانونی هستیم!
فیلم ها چطور از تلویزیون سر در می آوردند؟
از میان مسئولان تلویزیون مدیر تامین برنامه شبكه پویا تا جایی كه در حوزه اختیارتش بود جوابگوی سوالات مان شد . توضیحات ابوالفضل علم بیگی در حد روند خرید فیلم و سریال باقی ماند و ظاهرا از قیمت رایت آن ها اطلاعی نداشت:« روند كار این گونه است كه بر اساس اطلاعات،تصاویر و تیزرهای فیلم ،آن را بازبینی می كنیم اگر با معیار ها و ضوابط كشور مان همخوانی داشته باشد به اداره كل تامین خارجی سیما اعلام می كنیم و آن ها اثر مورد نظر را خریداری می كنند. شكل دیگر این گونه است كه كمپانی فیلمی به اداره كل تامین خارجی می دهد و پس از بازبینی اولیه بین شبكه های مختلف توزیع می شود. بازبین ها بعد از این كه تشخیص دادند فیلم با معیارهای ما همخوانی دارد اعلام می كنند قابل پخش است. یعنی گاهی خودمان تقاضای خرید می دهیم و بعضی وقت ها خودشان فیلمی را به ما می دهند و نظرمان را می خواهند. بعد از این كه اثری قابل پخش تشخیص داده شد اداره كل برای خرید اقدام می كند. ما همزمان شروع به ترجمه می كنیم. بعد از ویراستاری فیلم برای دوبله فرستاده می شود. بعد از تدوین اولیه كار به واحد دوبلاژ سپرده می شود كه بعد از میكس باند افكت و موسیقی روی آن قرار می گیرد.»
هزینه یك فیلم برای تلویزیون چه قدر است؟
در جست و جو های تهیه گزارش متوجه شدیم كه رقم یك فیلم تراز برای تلویزیون حدود 60 میلیون و یك انبمشین 90 میلیون آب می خورد. این سقف رقم هزینه فیلم ها است و گاهی به نصف هم تقلیل پیدا می كند. با یك حساب سر انگشتی می توان حدس زد كه خرید فیلم های خارجی برای تلویزیون به مراتب ارزان تر از تولید مثلا یك تله فیلم است . ضمن این که آن را چندین بار و از شبكه های مختلف پخش می كند.
احمد رنجبر
بخش سینما و تلویزیون تبیان
مطالب مرتبط:
