روش به ستوه آوردن دیگران
در قرآن کریم آیه ای است خطاب به افرادی که در مقابل پیامبر بهانه جویی می کردند .
وَكَیْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنتُمْ تُتْلَى عَلَیْكُمْ آیَاتُ اللّهِ وَفِیكُمْ رَسُولُهُ وَمَن یَعْتَصِم بِاللّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ(آل عمران 101)
و چگونه كفر مىورزید، با اینكه آیات خدا بر شما خوانده مىشود و پیامبر او میان شماست؟ و هر كس به خدا تمسك جوید، قطعاً به راه راست هدایت شده است.
بهانه جویی اثرات زیانباری دارد که در این مقاله کمی در مورد آن حرف می زنیم:
افراد بهانه گیر اغلب خشم یا نارضایتی ابراز نشده دارند. ممکن است دلیل این طرز رفتار آنها این باشد که هرگز نخواسته اند احساسات خود را با دیگران در میان بگذارند.
- چقدر این غذا شور شده!
- چرا بچه ها رو زود می خوابونی، می خوای وقتی دیر می رسم، بچه ها رو نبینم و این جوری تلافی کنی؟
- هیچکس کارشو درست انجام نمی ده، وقتی هم اتاقیم این قدر آدم خودخواهیه به من چه که اتاقو مرتب کنم
- حوصله رانندگی ندارم؛ خودت با بچه ها برو خونه مادرت..
اینها نمونه هایی از بهانه گیری های افراد در زمینه های مختلف زندگی است. حتما این عبارات برای تان آشناست. یعنی یا خودتان درگیر بهانه جویی هستید یا یکی از اطرافیان تان دارای چنین ویژگی است.
به نظر می رسد بهانه جویی ناشی از وجود الگوهای منفی است که به شکل عادت درآمده است؛ در حقیقت افراد بهانه جو دارای عادت بد ذهنی هستند. هر کسی در موقعیتی خاص، احساس کج خلقی و بهانه جویی می کند اما وقتی کسی عادت بد ذهنی دارد، در تمام اوقات زندگی اش بهانه جو است. او مدام دنیا را زیر و رو می کند تا مدرکی بیابد و احساسات خود را توجیه نماید.
وقتی کسی گرفتار عادت بدِ ذهنی ست، اغلب سعی دارد موقعیت های ناقص را اصلاح کند و آشکارا خطاهای دیگران، او را نگران می سازد. در نتیجه ممکن است بیش تر از سهمش با خواسته های دیگران درافتد و به روابطش صدمه و آسیب بزند و دایما بهانه جویی کند.
بهانه جویی ها می توانند معطوف به سه موقعیت باشند:
1- بهانه جویی های معطوف به محیط: وای! چه جای شلوغی زندگی می کنم. این شهر بالاخره از ترافیک منفجر می شه، هیچکس کارشو درست انجام نمی ده
2- بهانه جویی های معطوف به خود: خیلی بی عرضه ام. اینم شد ازدواج. هیچ تناسبی با هم نداریم. اونم از خانوادش شانس منه دیگه!
3- بهانه جویی های معطوف به دیگران: همسرم اصلا به فکر من نیست، سرش تو کار خودشه...
همانگونه که نوع غذایی که می خوریم بر روی سلامت جسم ما تاثیر می گذارد، طرز فکر ما نیز بر سلامت رفتار ما تاثیر خواهد گذاشت. لذا اگر ذهن ما دایما به وسیله افکار منفی و بهانه جویی تغذیه شود، میل به دریافت و تکرار این افکار منفی دارد. در واقع برای رهایی از این افکار باید اول آنها را شناخت و سپس به مبارزه با آنها پرداخت.
البته برخی از افراد وقتی به شناسایی افکار منفی خود می پردازند به جای اینکه درصدد حل مساله باشند دایما خود را سرزنش کرده و این ارزیابی به بهانه جویی مجدد می انجامد و در نهایت حل مساله ای در کار نیست.
یک تمرین
جملاتی که معمولا در مواجهه با افراد با موقعیت های ناکام کننده به خود می گویید، یادداشت کنید.
بررسی کنید و ببینید این جملات چه فایده ای برای شما دارد؟
آیا با گفتن این جملات چیزی حل می شود و یا اوضاع بهتر می شود؟
به جای گفتن این جملات از چه کلمات یا جمله های جایگزینی می توانید استفاده کنید که حداقل اوضاع را از آنچه هست بدتر نکنید.
چنانچه در طول روز زیاد از این جملات استفاده می کنید، حتما با کمک متخصص یا کتابهای خودیاری در مسیر تغییر این عادت گام بردارید.
روش برخورد با افراد بهانه جو
اگر شما کسی هستید که از بهانه گیری های یکی از اطرافیان خود به ستوه آمده اید باید بدانید که با بحث و مشاجره و گرفتن مواضع تدافعی، بر وخامت حال آنها افزوده می شود. در برخورد با انتقاد یا بهانه گیری های طرف مقابل تان، در مقام دفاع از خود برنیایید. به جای آن واقعیت سخن آنها را بیابید. احساساتش را تصدیق کنید و از آنها بخواهید که با شما بیشتر حرف بزنند. به جای گرفتن حالت تدافعی صرفا سعی کنید احساسات خود را با فرد بهانه جو در میان بگذارید. اگر در اثر نوع رفتار وی و بهانه گیری ها و انتقادات بی پایانش، احساس حقارت می کنید بگویید که چنین احساسی دارید، اگر خشمگین هستید بگویید که خشمگین هستید و ... اما این را هم بگویید که:
" در سخنان شما واقعیات زیادی نهفته است. ممکن است کمی بیشتر توضیح دهید."
همچنین در برخورد با غرولندهای فرد بهانه جو سعی کنید:
1- وی را خلع سلاح کنید. مثلا در صحبت و بهانه گیری ها و حتی انتقادات وی نکته مثبتی پیدا کنید. توجه داشته باشید که همیشه در هر انتقادی نکات مثبتی وجود دارد. با تصدیق جنبه مثبت سخن انتقاد کننده، او را با خود موافق کنید.
2- از روشهای برخورد همدلانه و پرس و جو استفاده کنید. یعنی فرد بهانه جو را به ابراز افکار منفی خود تشویق کنید.
3-احساسات خود را با عباراتی که مفهوم" من احساس می کنم" را تداعی کند، ابراز دارید.
مریم عطاریان
مطالب مرتبط:
