فراموش شدن اجر مادری
اشتغال مادران در خانواده بعضا اجباری برای تأمین معاش و گاهی وسیله‌ای برای رفع نیازهای کاذب فردی است و در این بین تنها چیزی که فراموش می‌شود رسالت مادری است که بهای بهشت دارد ولی گاهی این قدم‌هایی که لایق بهشت هستند ارزان فروخته می‌شوند.
از کودکی سخن رسول اکرم (صلی الله و علیه وآله) که فرمودند: «الجنة تحت اقدام الامهات، بهشت زیر پای مادران است» را بارها و بارها شنیده‌ایم اما شاید در مورد معنی و مفهوم آن کمتر تأمل کرده باشیم که چه بسا درک عمیق این مهم نه تنها کیفیت رفتار فرزندان با مادران را بیش از پیش غنی، بلکه شماری بیشتری از بانوان را نسبت به مادر بودن مشتاق می‌‌کرد.
اول مادر، سپس پدر
مادر در کلام ائمه معصومین(علیه السلام) از جایگاه رفیعی برخوردار است، امام صادق(علیه السلام) فرمود: مردی به حضور رسول گرامی اسلام(صلی الله و علیه وآله) آمده و عرضه داشت: ای رسول خدا، به کدامیک از بستگانم نیکی کنم؟ فرمودند: به مادرت. مرد پرسید: بعد از آن؟ فرمودند: به مادرت. برای بار سوم پرسید: پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) فرمودند: مادرت. در نوبت چهارم حضرت فرمودند: به پدرت نیکی کن!
همچنین از امام سجاد(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: مردی به حضور حضرت خاتم الانبیا(صلی الله و علیه وآله) شرفیاب شد و اظهار کرد: ای رسول خدا، من مردی گنهکار و آلوده به معصیت هستم و از انجام هیچ گناهی فروگذاری نکرده ام، آیا امید آمرزش برایم هست؟ رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) پرسیدند: آیا پدر و مادرت زنده هستند؟ مرد گفت: فقط پدرم زنده است. پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) فرمودند: برو با او خوشرفتاری کن. آن مرد رفت و پیامبر(صلی الله و علیه وآله) بعد از رفتن او زیر لب زمزمه می کردند که ای کاش مادرش زنده بود.
معامله‌ای پر ضرر
از این سخنان ائمه معصومین(علیهم السلام) می‌توان به جایگاه رفیعی که دین مبین اسلام برای مادر قائل است پی برد. اما امروزه برخی زنان در معامله‌ای پوچ مطاع گران‌سنگ مادری را با مطاعی که توان برابری با مقام مادری را ندارد معاوضه می‌کنند و در این میان نه تنها برنده ماجرا نیستند بلکه زیانی را نصیب خود می‌کنند که خود نیز از آن غافل هستند.
امروزه با گسترش و پیشرفت جوامع بانوان به سطح بالاتری از تحصیلات دانشگاهی دست یافته‌اند و صاحب منصب در بسیاری از مشاغل مهم و حساس جامعه شده‌اند. به طور داشتن تحصیلات دانشگاهی و حضور در فعالیت‌های اجتماعی، حقی مسلم برای بانوان است که شرع مقدس اسلام نیز با در نظر گرفتن شرایط و ضوابطی آن را پذیرفته است.
بر کسی پوشیده نیست که امروزه با تغییر سبک زندگی، مشکلات مادی متعددی خانواده‌ها را تهدید می‌کند و در این بین بانوان توانسته‌اند به عنوان بازوی کمکی به رفع بخشی از مشکلات اقتصای خانواده در کنار همسر خود بپردازند. اما در این بین برخی بانوان نیز کسب درآمد بیشتر برای داشتن زندگی مجلل‌تر و امکانات رفاهی بیشتر را هدف خود از اشتغال قرار داده‌اند.
مهدکودک جایگزینی اشتباه برای آغوش مادر
نتیجه ارزیابی غلط بانوانی که با وجود عدم نیاز مالی به صورت افراطی به مشاغل بیرون از محیط خانه روی می‌آودند فرزندانی می‌شود که بعضا در بیشتر زمان کودکی خود مهدهای کودک را بجای آغوش پر مهر مادر تجربه می‌کنند و یا برای حضور و زندگی در این دنیا از سوی والدین خود دعوت نمی‌شوند. در صورتی که اگر بانوان از ارزش حقیقتی رسالت مادری که تربیت یک عضو از جامعه است آشنا شوند، این مهم را بر هر امر دیگری ترجیح خواهند داد. عدم شناخت رسالت از سوی بانوان سبب شده امروز رفاه طلبی و داشتن امکانات و تفریحات بیشتر جایگزینی برای مادر بودن شود.
جایگاه مادر از دیدگاه اسلام
برای تبیین جایگاه مادر می توان به روایت «السعید سعید فی بطن امه والشقی شقی فی بطن امه»، «سعید در شکم مادر سعید است و شقی در شکم مادر شقی است» اشاره کرد و گفت: این روایت حاکی از اهمیت نقش وراثتی مادر در تربیت فرزند است.
عدم زمان و توان کافی برای ابراز محبت مادر شاغل به فرزند
مادر نقش آرامش دهندگی برای فرزند و همسر دارد. ولی بانویی که از صبح تا عصر در محل کار خود خارج از منزل مشغول فعالیت بوده است نه توان کافی برای پرداختن به امورات فرزند خود را دارد و نه از عملکرد افرادی که از صبح تا عصر فرزند خود را به آنان سپرده است می تواند مطمئن باشد و این خستگی روحی و جسمی وی را از آرامش دور می‌کند.
آیه‌ای از قرآن کریم که می‌فرماید «مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا؛ هر کس فردی را بدون دلیل بکشد مانند این است که همه مردم را کشته است وهر کس یک نفر را زنده کند مانند این است که همه مردم را زنده کرده است».
با توجه به آیه ی ذکر شده ، مادری که فرزندی را به دنیا می‌آورد و او را شیعه اهل بیت(علیه السلام) پرورش می‌دهد مانند این است که همه مردم را شیعه کرده است. چنان که در روایتی است که هر کس یک گمراهی را به راه راست هدایت کند بهشت بر او واجب است. پس مادرانی که فرزندانی را شیعه اهل بیت(علیه السلام) تربیت می کنند بدانند که پاداش عملشان بهشت است و آن را دست کم نگیرند چرا که دست کم گرفتن این کارها و به جای آن دل خوش کردن به شغل و دستیابی به اندکی حقوق گاه مساوی با از دست رفتن فرزند و گمراهی او است.
نقش مادر در انحراف و یا تربیت صحیح فرزند بیش از پدر است
در هر کجای قرآن که نامی از بانوان آمده، به نقش مادری اشاره شده است ، نقش مادر در انحراف و یا تربیت صحیح فرزند بیش از پدر است، مهربانی و عطوفت مهم‌ترین اصل در تربیت است و این شاخصه‌ها نیز در زنان بیش از مردان به چشم می‌خورد.
در روایات آمده است که هنگامی که زنی فرزندی را به دنیا می‌آورد از تمامی گناهان پاک می‌شود همچون زمانی که از مادر متولد شده است.
بقای خانواده، بقای جامعه است
در نگاه اسلامی مسئول هدایت، راهبری و تربیت فرزندان در مرحله اول مادران هستند و همین امر از مهم‌ترین مسئولیت‌های آنان محسوب می‌شود. مادران با تربیت فرزندان خود اعضای جامعه را شکل می‌دهند و تضمین سلامت جامعه امری نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت. پس می‌توان نتیجه گرفت که تربیت فرزند بر هر امر دیگری رجحان دارد.
در کلام ائمه معصومین(علیه السلام) فرزندان همیشه به تکریم والدین سفارش شده‌اند اما دراین بین همیشه مادران بیش از پدران مورد توجه و در صدر موضوع بیان شده‌اند.
چرا حاضر نیستیم کام زندگی را با داشتن فرزند شیرین کنیم
با اندکی تأمل در جایگاهی که شریعت اسلام برای نقش مادری در نظر گرفته شده است، این سوال پیش می‌آید که چرا برخی از بانوان حاضر نیستند کام خود را به داشتن فرزند شیرین کنند.
بر اساس روایات معتبر، و در تمام مذاهب اسلامى، رشد جمعیّت و تكاثر اولاد از سوى رسول گرامى اسلام(صلی الله و علیه وآله)، مورد تأكید قرار گرفته و در این روایات، با عبارت هاى گوناگون، به رشد جمعیّت، توصیه و سفارش شده است:
1 - ازدواج كنید.
2 - به خاطر ترس از عائله، ازدواج را ترك نكنید.
3 - زاد و ولد كنید.
4 - با زاد و ولد، زمین را به تسبیح و تهلیل، سنگین سازید.
5 - رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) به زیادى شما بر دیگر امّت ها مباهات مىكند. حتّى به جنین سقط شده شما.
6 - روزىِ فرزندان شما را خداوند مىدهد.
7 - با زنان زاینده ازدواج كنید.
8 - از ازدواج با زنان عقیم بپرهیزید. و...
این روایات بىآنكه قیدى براى زمان و مكان داشته باشند و یا صفت اولاد را بیان كنند، بطور مطلق بر زاد و ولد ترغیب و تأكید كردهاند. و بدون شك رسول گرامى اسلام(صلی الله و علیه وآله) كه مهبط وحى است، به آیات الهى توجّه داشته است كه: أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ كِفَاتًا * أَحْیَاء وَأَمْوَاتًا * وَجَعَلْنَا فِیهَا رَوَاسِیَ شَامِخَاتٍ وَأَسْقَیْنَاكُم مَّاء فُرَاتًا * وَیْلٌ یوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِینَ [مرسلات:25- 28]، (مگر زمین را محلّ اجتماع نگردانیدیم؟ چه براى مردگان چه زندگان. و كوههاى بلند در آن نهادیم و به شما آبى گوارا نوشانیدیم. آن روز واى بر تكذیبكنندگان.) حتماً این نكته را هم از نظر دور نداشتهاند كه روزىِ اولاد به دست خداست و نیاز به تدبیرى مانند كشتن فرزند ندارد: وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاكُم [اسراء / 31]، (و از بیم تنگدستى فرزندان خود را مكشید. ماییم كه به آنها و شما روزى مىبخشیم)
اكنون مىپرسیم: در كجاى اسلام آمده است كه اگر مشكلِ اقتصاد و مسكن و مدرسه و... داشتید، به جاى اندیشه درست و تدبیر در امور، باید صورت مسأله را خراب كرده و به قلع و قمع جمعیّت بپردازید و جلوى رشد جمعیّت را بگیرید؟
امام صادق(علیه السلام) فرمودند: پیامبر اكرم(صلی الله و علیه وآله) فرموده است، فرزند زیاد داشته باشید كه من فردا - ى قیامت - به زیادى شما مباهات مىكنم اگر این گونه است، پس روایاتى مانند: مَنْ تَرَكَ التّزویجَ مَخافَةَ الْعیلةِ فَقَدْ اَساءَ الظّنَّ باللّه[الکافى، ج5، ص330.]، و مَنْ تَرَكَ التّزویجَ مَخافَةَ الْفَقْرِ فقَدْ اَساءَ الظّنَّ باللّهِ، فَاِنَّ اللّهَ یَقُولُ: إِن یَكُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ [نور،32]، و دهها روایت معتبر و قوى با همین مضامین را توجیهگران، چگونه توجیه مىكنند؟ و آیا هر نفْسى داراى رزقى مقرّر است یا خیر؟ و آن خدایى كه برایش آنهمه صفات برمىشمردند، كجاست؟! آیا او را ناتوان و دستبسته پنداشتهاند؟! وَقَالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ یَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ یُنفِقُ كَیْفَ یَشَاء [مائده،64]،(و یهود گفتند: دست خدا بسته است. دست هاى خودشان بسته باد. و به [سزاى] آن چه گفتند، از رحمت خدا دور شوند. بلكه هر دو دست او گشاده است، هر گونه بخواهد مىبخشد)
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
ایکنا
سایت حوزه
پرسمان
فردا نیوز
مطالب مرتبط:
