کتاب خواندن برای تحمل سختی ها

چرا کتاب های روان شناسی و موفقیت پرطرفدار است؟

سرانه مطالعه در ایران شبیه همان فیل معروف مولاناست که هر کسی از زاویه دید خودش به آن نگاه می کند و بر حسب دیدگاه شخصی اش به تحلیل سرانه مطالعه در ایران می پردازد.

اما واقعیت این است که جدای از همه این آمارهای رسمی، عموم ایرانی ها به نسبت کشورهای توسعه یافته سرانه مطالعه کمتری دارند و اصولا مردمی هستیم که با فرهنگ شنیداری و گفتاری، راحت تر ارتباط برقرار می کنیم.

حالا در این شرایط ناخوشایند سرانه مطالعه در ایران، جالب است که تمایل به مطالعه کتاب های روان شناسی در ایران بالاتر از بسیاری از کتاب های دیگر است.

کتاب های تجاری پرطرفدارتر است

این روزها تقریبا یک پای هر پدیده بشری به تجارت گره خورده و در این میان، کتاب هم از این ماجرا مستثنا نیست. تقسیم کتاب علمی و کتاب تجاری، مثل تمایز قائل شدن بین فیلم هنری و تجاری، قاعده مرسوم این روزهای دنیای فرهنگ و هنر است.

دکتر مصطفی تبریزی، روان شناس و عضو بازنشسته هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان می کند: عمده کتاب های روان شناسی که این روزها در بازار مورد استقبال عموم قرار می گیرد و طرفداران بیشتری دارد، کتاب هایی است که جنبه تجاری و فروش آن قوی تر از جنبه علمی آن است.

به گفته تبریزی، کتاب هایی که مثلا خوشبختی در چند لحظه و موفقیت در چند دقیقه را به مخاطب وعده می دهد، کتاب هایی است که جنبه علمی درستی ندارد، اما اتفاقا این کتاب های تجاری میزان فروش بالاتری از کتاب های علمی دارد.

کتاب خواندن برای تحمل سختی ها

کارد به استخوان رسیده است و به هر دری که می زند، نتیجه نمی گیرد. روز به روز هم اوضاع مالی و خانوادگی اش بدتر می شود و حالا در بحبوحه این سیل مشکلات به کتاب های روان شناسی پناه می آورد تا راحت تر بتواند مشکلاتش را تحمل کند.

نه این که بخواهیم بگوییم همه افرادی که کتاب های تجاری روان شناسی می خوانند در زمره این افراد هستند، اما دور از ذهن نیست سهم زیادی از مشتریان این کتاب های عامه پسند را همین تیپ از شهروندان تشکیل می دهند.

تبریزی اعتقاد دارد وقتی ناکامی های اجتماعی و اقتصادی زیاد می شود و فرد نمی تواند این ناکامی ها را تحمل کند، احتمال دارد افراد به این کتاب های روان شناسی تجاری متمایل شوند.

البته شکی نیست خواندن این کتاب ها نمی تواند یکباره معجزه و مثلا مشکل بیکاری جوانی را حل کند، ولی تبریزی تاکید دارد مشتریان این کتاب های تجاری، بیشتر از آن که به دنبال موفقیت واقعی باشند، به دنبال این هستند که با خواندن این کتاب ها به هیجان، شادمانی و آرامش برسند؛ حتی اگر این شادمانی آنها چندان پایدار نباشد.

فهم راحت، بازاری همه گیر می آفریند

چند نفر از مردم حاضرند کتابی تخصصی درباره مباحث سیاهچاله های فضایی بخوانند؟ این پرسش ساده ای است که جواب آن را باید در بین دانشجویان و متخصصان فیزیک نجوم پیدا کرد، اما چند نفر حاضرند کتابی روان شناسی با عنوان راز سریع پولدارشدن را بخوانند؟ بدیهی است مشتریان این کتاب می تواند از هر سن، جنس و ملیتی باشد.

همه فهم و عامه پسند تولیدکردن هر محصول هنری و فرهنگی این قابلیت را دارد که تعداد مشتریان آن اثر را به شکل چشمگیری افزایش دهد.

البته همین ویژگی عامه فهم بودن این کتاب ها و محتوای علمی ضعیف آنها باعث دفع مخاطب متخصص می شود.

توصیه به طرفداران کتاب های روان شناسی

فکر می کنی فقط خودت هستی که هفته ای ته چند کتاب روان شناسی شخصیت، موفقیت، خلاقیت و... را در می آوری؟ فقط خودت آمار جدیدترین کتاب های روان شناسی داخلی و خارجی را داری؟ فکر می کنی فقط خودت مشتری پر و پا قرص کتاب فروشی های میدان انقلاب هستی؟ فکر می کنی فقط خودت روزی چند ساعت را در سایت های اینترنتی صرف جستجو برای پیدا کردن بهترین کتاب های روان شناسی می کنی؟ اگر این طور فکر می کنی سخت در اشتباهی!

بازار داغ کتاب های روان شناسی داخلی و خارجی بخصوص آنهایی که چند بار تجدید چاپ شده اند، نشان می دهد کتاب های روان شناسی عامه نه تنها در کشور ما بلکه در همه جای دنیا طرفداران پر و پا قرص خودشان را دارند.

کتاب هایی که در حوزه روان شناسی موفقیت به چاپ می رسند، چه نویسنده آنها ایرانی باشد و چه ترجمه نویسنده ای خارجی باشند، همه پیرامون موضوعات ثابتی دور می زند.

به گفته کارشناسان، کتاب هایی که در حوزه روان شناسی و در میان روان شناسان که در اصطلاح به کتاب های روان شناسی عامه معروفند، درواقع همان کتاب هایی هستند که با هدف اطلاع رسانی و آگاهی دهی به مخاطب عادی جامعه که عمدتا دارای تحصیلات روان شناسی هم نیستند، نوشته می شود.

طرفداران کتاب های روان شناسی عامه که دارای ویژگی های شخصیتی و روان شناختی خاصی هستند به چند گروه تقسیم می شود:

آدم های تشنه پیشرفت

این ویژگی گروه اول مخاطبان کتاب های روان شناسی عامه است: آدم هایی که دائم در جستجوی راهکارهایی برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت هستند.

به دنبال هویت گمشده

راهشان را گم کرده اند، ذهنشان پر شده از پرسش های بی پاسخ، حال آدمی را دارند که گمشده ای دارد، اما خودشان هم دقیقا نمی دانند دنبال چه می گردند، حس آدمی را دارند که بین زمین و هوا معلق مانده، گاهی حتی به فلسفه وجودشان هم شک می کنند، حتی با خودشان می گویند اصلا چرا به دنیا آمده ام ؟ چرا باید زندگی کنم؟ به چه امیدی؟ با چه هدفی؟ و هزار و یک پرسش که هر روز از صبح تا شب مثل خوره ذهنشان را می خورد.

من کنجکاوم

شاید از این جور آدم ها به تور شما هم خورده باشند، در هر جمعی که باشند، دائم زیر بغلشان چند کتاب روان شناسی شخصیت است که ترازویشان برای قضاوت درباره شخصیت آدم های دور و برشان را با آن ارزیابی می کنند.

آدم های ساده و سطحی نگر

بعضی ها شخصیت شان این طور تعریف شده؛ آدم های ساده و سطحی نگر. اینــــها همان افرادی هستند که به گفته روان شناس ما ســــاده انگارانه با قضایا و مسائل برخورد می کنند.

کتاب های خاکستری

به تعداد موهای سرمان در دنیا کتاب مرتبط با حوزه روان شناسی چاپ شده، چه آنهایی که نویسنده شان وطنی است و چه آنهایی که ترجمه هستند، یک وجه مشترک دارند این که محتوای تعداد قابل توجهی از این کتاب ها تقریبا شبیه هم است.

چند توصیه به طرفداران کتاب های روان شناسی

نه می خواهیم از خواندن کتاب هایی با محتوای روا ن شناسی عامه منع تان کنیم و نه قصد تشویق تان را داریم که حتما چند تایی از این کتاب ها را در قفسه کتابخانه شخصی تان داشته باشید، اما اگر طرفدار کتاب های روان شناسی عامه هستید، بد نیست هنگام انتخاب این کتاب ها به این نکات مهم توجه کنید؛ نکات مهمی که به علاقه مندان این کتــــاب ها توصیه می شود:

ـ در دنیا نویسندگان کتاب های روان شناسی عامه و حتی مترجم هایی که این کتاب ها را ترجمه می کنند دارای تحصیلات مرتبط با روان شناسی هستند، در حالی که در کشور ما این طور نیست. پس حتما موقع انتخاب این کتاب ها به تحصیلات و تخصص نویسنده یا مترجم آن دقت کنید.

ـ دقت کنید کتابی که انتخاب می کنید تا چه اندازه با شرایط زندگی و اجتماعی شهر و کشوری که در آن ساکن هستید نزدیک است.

ـ هنگام انتخاب این کتاب ها حتما باید طرحی در ذهن شما شکل گرفته باشد که بتوانید بر مبنای آن کتابی که بهترین طرح موضوع و ارائه راهکار را پیش پای شما می گذارد انتخاب کنید وگرنه پریدن از این شاخه به آن شاخه فقط شما را گیج خواهد کرد.

بخش کتاب وکتابخوانی تبیان