تبیان، دستیار زندگی
به‌ طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند. و مراد از تأخیر، آن چیزی است که در نظر عرف تأخیر شمرده شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ملاک تأخیر در پرداخت خمس!

خمس
به‌ طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند. و مراد از تأخیر، آن چیزی است که در نظر عرف تأخیر شمرده شود.


سوال: ملاک برای تعیین «تأخیر» در تحویل مبلغ خمس به متولی آن چه چیزی است؟ به عبارت دیگر، آیا ملاک زمان تحویل، روز است، ساعت است یا ... مثلاً اگر، یک روز در تحویل مبلغ خمس تأخیر شود، تصرف در مال حرام می‌باشد؟ در عرف جامعه کنونی، معمولاً تأخیر در حد چند روز در پرداخت قرض پذیرفته است؟

به‌ طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند. و مراد از تأخیر، آن چیزی است که در نظر عرف تأخیر شمرده شود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

به‌طور کلى تأخیر در پرداخت خمس جایز نیست و مکلف پس از رسیدن سال خمسى لازم است خمس آن را در همان روز بپردازد و تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در مال خود تصرف کند، و اگر قبل از پرداخت خمس در آن تصرف کند، مقدار خمس آن را ضامن است؛ و در هر صورت اگر در پرداخت خمس مشکل دارید مى‌توانید به یکى از ‏نمایندگان مجاز  در امر وجوهات شرعیه مراجعه و پس از دستگردان نمودن به ‏تدریج بپردازید.‏

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

تأخیر جایز نیست مگر به مقدار ضرورت که به طور طبیعی رساندن مبلغ، مستلزم آن است.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

انسان تا خمس مال را ندهد نمى تواند در آن تصرّف کند و نیّت دادن خمس به تنهایى کافى نیست، همچنین نمى تواند خمس را به ذمّه بگیرد و در مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند کار حرامى کرده و اگر آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):

به طور کلی از زمان تعلق خمس به عین مال، تصرف در آن منوط به اذن از مجتهد جامع الشرایط است.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در صورتی‌که عرفاً در پرداخت خمس تأخیر شود برای تصرف در اموال نیاز به مصالحه با مجتهد یا وکیل مجتهد است.

چند استفتاء در مورد مصرف خمس

سئوال 1: سهم امام و سهم سید چیست؟ آیا به جز اینها سهم دیگری داریم توضیح دهید؟

جواب: خمس یكی از واجبات مالی است كه با شرایط آن باید پرداخت گردد. وجه خمس به دو قسمت تقسیم می‌شود نصف آن سهم سادات است كه باید صرف سادات فقیر و مسكین و در راه مانده شود و نصف دیگر سهم امام ـ علیه السّلام ـ است كه در زمان غیبت در اختیار مجتهد جامع الشرایط قرار می‌گیرد. سهم فقرای غیر سید از زكات پرداخت می‌شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م1834).

سئوال 2: نظرات فقهای عظام تقلید معاصر و گذشته در مورد مصرف خمس یا زكات در مورد آسیب دیدگان سیل و زلزله و... چیست؟

جواب: ملاك فقها در كمك به آسیب دیدگان فقر آنهاست بنابراین به آسیب دیده كه فقیر نباشد نمی‌توان از خمس و زكات پرداخت نمود. و همه فقها كمك به آسب دیدگان فقیر غیر سید را از زكات جایز می‌دانند و اگر زكات دهنده سید باشد به فقیر هم می‌تواند زكات بپردازد. و نیز سهم سادات از خمس را می‌توان به سادات فقیر آنها داد اما نسبت به سهم امام ـ علیه السّلام ـ نظر فقهاء عظام متفاوت است هر كدام بر حسب تشخیص و مورد بنحو مقتضی اجازه فرموده‌اند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، مبحث خمس ـ مصارف خمس).

سئوال 3: اگر بنده بخواهم خمس بدهم سهم امام را در چه راهی باید خرج كنم آیا یك اجازه برای همیشه كافی است آیا می‌شود همه خمس را به امام جمعه محترم داد تا او در جای مشخص مصرف كند؟

جواب: خمس باید به مجتهدی جامع الشرایط یا وكیل او برسد یا در مواردی كه اجازه می‌دهد مصرف شود و در هر مورد اجازه جداگانه لازم است و پرداخت به امام جمعه مانعی ندارد لكن لازم است قبض رسید مرجع تقلید خود را از ایشان دریافت دارید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2 ، م1834).

فرآوری: آمنه اسفندیاری 

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

سایت اندیشه قم

سایت اسلام کوئیست

مطالب مرتبط:

مصرف خمس به تشخیص کیست؟

آیا جهیزیه خمس دارد؟

نحوه محاسبه خمس سرمایه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.