گرامیداشت معلمان هنر
افتخارآمیز می‌دانیم که سیاهه چنین هنرمندانی به ویژه در تاریخ معاصر ایران چنین مفصل و پربار به خاطرمان می‌آید و با اتفاق آرا سترگی شخصیت و منش هنری آنان را می‌ستاییم. هنرمندانی که خواه با دستاوردهای فردی در خلق هنری و خواه با بنیادگذاشتن شیوه، مکتب و یا اندیشه‌ای نوین محدوده تاثیرگذاری خلق هنری‌شان را آنچنان گسترده‌اند که تا سالیان سال و در ابعادی گوناگون منشاء اثر بوده و به مثابه مرجعی برای نشانه‌گذاری کیفیت هنری شناخته شده‌اند. چه بسیار آموخته‌هایی که به اذعان قریب به اتفاق هنرمندان از طریق این چهره‌ها، تلقی و اندیشه و حتی منش هنری‌شان را ارتقاء داده و چه افق‌هایی که در اثر آفرینش هنری و رهنمودهای فکری این معلمان راستین پیش روی همه‌مان قرار گرفته. تعلیم گرفتن و تاثیر پذیرفتن از این چهره‌ها خواه رودر رو و خواه از پی آثار، مکتب‌ها و تالیفات‌شان امروز آنچنان دینی بر گردن ما است که با زنده نگه داشتن و ارزش گذاری صدباره بر دستاورد‌هایشان نیز جز سهمی اندک در بزرگداشت آنان نصیب‌مان نخواهد کرد.
به همین بهانه در هفته ای که به عنوان معلم نام‌گذاری شده، نگاهی به معلمین حوزه هنر می‌کنیم که طی قرن گذشته بیشترین تاثیر را بر عرصه هنر خود داشته‌اند. البته لازم به توضیح است که بسیار می‌توان از این هنرمندان در پهنه هنر ایران زمین جست، اما آنچه که در این مطلب پیشرو به آن اشاره شده، هنرمندانی هستند که جنبه معلمی آنها در حرفه‌شان بیش از دیگران است.
ابوالحسن صبا و یک مکتب موسیقی تمام عیار
ابوالحسن صبا در عرصه‌های گوناگونی از هنر موسیقی مهر و تاثیر خود را بر جای گذاشته، از نوازندگی کمال یافته ساز و ثبت و ضبط نغمه‌ها و آواهای اصیل ایرانی تا پرورش شاگردانی که امروزه خود یک به یک از اساتید برجسته موسیقی ایران شناخته می‌شوند. صبا با شاگردانی که پرورش داد روی نسل‌های بعد از خود اثر شگرفی گذاشت.
شاگردان معروف صبا عبارتند از: حسین تهرانی، حسن کسایی، داریوش صفوت، فرامرز پایور، غلامحسین بنان، لطف‌الله مفخم پایان، علی تجویدی، حسین دهلوی، همایون خرم، اسدالله ملک، رحمت‌الله بدیعی، ساسان سپنتا، ابراهیم قنبری مهر، مهدی خالدی، عباس شاهپوری، حبیب‌الله بدیعی، سعید قراچورلو، شهریار، بابک رادمنش، حسین خواجه امیری (ایرج)، ایرج کیایی و فرهاد فخرالدینی.
شیوه طراحی محسن وزیری مقدم
محسن وزیری مقدم هنرمندی است که انتقال تجربه‌ها و دانش هنری خود را در قالب انتشار کتاب و آموزش هنر همواره و به موازات خلق آثار هنری‌اش پیش برده و علاوه بر نقش مهمی که با خلق آثار پیشرو در هنر معاصر ایفا کرده در آموزش‌های هنری و تدوین مواد آموزشی نیز سهم عمده‌ای به خود اختصاص داده است.
تنها اشاره به یکی از عنوان کتاب‌هایی که او در تبیین مبانی هنرهای تجسمی تدوین کرده کافی است تا به اهمیت تالیفات و اثر هنری او در هنرهای تجسمی و تاثیر آن بر فضای هنری کشور واقف شویم. تالیفات او از سال‌ها پیش تاکنون به عنوان مرجعی برای هنرآموزان و دانشجویان رشته‌های هنری در هنرستان‌ها و دانشکده‌ها شناخته می‌شود و به علت کارآمدی موثرش تاکنون بار‌ها انتشار مجدد یافته است.
مدرسه موسیقی علینقی وزیری
علینقی وزیری مدرسه موسیقی را در اسفند 1302 و در سال 1303 کلوپ موزیکال را تأسیس کرد که در این کلوپ هفته‌ای یکبار با شاگردان خود کنسرت می‌داد. وزیری موسیقی ایرانی و گام ایرانی را به 24 ربع‌پرده مساوی تقسیم کرد و بر اساس آن برای اولین بار چند نوایی یا "پلی فونی" و هماهنگی (هارمونی) در موسیقی ایرانی توسط او راه یافت و اجرا شد.
علینقی وزیری شاگردانی را تربیت کرد که هریک از آنها در موسیقی ایران نام‌دار گشتند، که از میان آنها می‌توان از: ابوالحسن صبا، روح اله خالقی، موسی معروفی جواد معروفی، حشمت سنجری، عبدالعلی وزیری، خادم میثاق، حسینعلی ملاح و فروتن را نام برد.
مرتضی ممیز؛ پدر گرافیک نوین ایران
مرتضی ممیز که به حق پدر گرافیک ایران نام گرفته در طول نیم قرن فعالیت هنری خود در ایران و عرصه هنر بین‌المللی، در احیا و ابداع هنر گرافیک در ایران و پیشبرد و گسترش فرهنگ ملی و سنت‌های هنری نقش بارزی داشت. چندان مبالغه نخواهد بود اگر بگوییم واژگان گرافیکِ آکادمیکِ امروز، عمری به اندازه مرتضی ممیز دارد. همچنین او از سال 48 با تربیت خیل بسیاری از دانشجویان گرافیک تاثیر مثبتی بر ارتقاء و شناخت گرافیک در بین جامعه ایرانی داشت.
رشد کلاس‌های درس، تعداد شاگردان حرفه‌ای، بنیان گذاشتن رفتارهای حرفه‌ای و صنفی و از همه مهم‌تر کسب اعتبار روز افزون برای حرفه گرافیک مدیون حرکت‌های آرام و گاه خروشان او است. این اعتبار قطعا به سبب جایگاه اجتماعی آبرومندی است که تلاش‌های ممیز در ساختن آن سهم به سزایی دارد.
بهمن جلالی و تاثیر بر نسل جدید عکاسان ایران
بهمن جلالی یکی از عکاسان مطرح ایران بود که نقش موثری در نسل تازه عکاسان ایرانی داشت. جلالی سال‌ها در دانشکده‌های عکاسی تدریس می‌کرد و تعداد زیادی از عکاسان مطرح امروز از شاگردان او بوده‌اند. شخصیت و منش جلالی به گواه دوستان و شاگردانش به عنوان وجه سوم زندگی هنری او قابل تامل و همواره شخصیت او با آموزش و عکاسی کردن‌اش عجین بوده است.
افشین شاهرودی، پریسا انواریان، نیوشا توکلیان، بهزاد جایز، رعنا جوادی، جمشید حاتم، آرش حنایی، مسعود زنده‌روح، امید صالحی، گلناز طاهری، مزدک عیاری، صبا علیزاده، عباس کوثری، شادی قدیریان، مهران مهاجر، مهدیه مرادی، مهرداد نجم آبادی، همیلا وکیلی، پیمان هوشمندزاده و محسن یزدی‌پور از شاگردان بهمن جلالی بوده‌اند.
پرویز تناولی و هنرهای از یاد رفته ایران
مجسمه سازی معاصر ایران بخش بزرگی از هویت‌اش را مدیون پرویز تناولی است. در حقیقت ظهور معاصریت در مجسمه سازی ایران با آثار او و تعدادی از هم نسلان‌اش است که آغاز می‌شود و دوام و بقا می‌یابد. دامنه نفوذ هنر تناولی اما تنها منحصر به خلق آثار حجمی و ارائه آن در نمایشگاه‌ها و در میان مخاطبین محدود آثار تجسمی نمی‌ماند و او موفق می‌شود زیبایی‌شناسی چند نسل از مخاطبین آثار هنری را در گستره‌ای وسیع تحت تاثیر قرار دهد و تلقی عمومی در نقش صرفا بازنمایانه مجسمه‌ها را تا سطح هنری خلاقانه با معیارهای دنیای مدرن ارتقاء دهد.
بخش بزرگی از تاثیرگذاری تناولی در عرصه هنرهای تجسمی ایران به توجه و اهتمام او در شناسایی و معرفی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نهفته در عناصری چون دست بافته‌ها و دست ساخته‌ها و به طور کلی هنرهای بومی ایران است که با کوششی پی گیرانه به جستجوی‌شان پرداخته است.
محمدکریم پیرنیا و سبک‌شناسی معماری ایرانی
محمد کریم پیرنیا در زمینه‌های متعددی در مورد معماری ایرانی صاحب‌نظر بود. او علاوه بر اطلاعات بسیار سودمند و ارزشمندی که در مورد معماری ایرانی تألیف و فراهم آورد، به صورت خاص شمار فراوانی از واژه‌های کهن و قدیمی در زمینة معماری را گردآوری کرد و علاوه بر این موضوع دیگری که پیرنیا مورد توجه قرار داد، سبک‌شناسی معماری ایرانی است.
مجموعة فعالیتهای پیرنیا از 1324 تا 1360 در دو محور مشخص به انجام رسید؛ نخست، طراحی و ساختمان سازی و دیگر، تحقیق جدی در زمینة معماری سنتی و شیوه‌های مرمت و نگهداری بناهای اسلامی ایران، و اقدامات عملی در این زمینه که مهم‌ترین و ارزشمند‌ترین بخش فعالیتهای او را تشکیل می‌داد و حاصل آن ده‌ها مقالة تحقیقی مختلف دربارة معماری ایران و هنرهای وابسته به آن و نیز مرمت صد‌ها ساختمان و بنای قدیمی است
منبع:
هنرآنلاین
