اطلاع دادن لازم است؟
فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می گویند،
هر گاه ذوالید یعنى کسى که چیزى در اختیار اوست خبر دهد که آن چیز، نجس یا پاک است باید قبول کرد، خواه عادل باشد یا نه، به شرط این که بالغ باشد، بنا بر این خبر دادن غیر بالغ در این باره قبول نیست، مگر این که اطمینان از گفته او حاصل شود. (امام خمینى، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل (محشی)، ج1، ص 98)
پاسخ این است که:
1. اگر انسان ببیند کسى چیز نجسى را مىخورد یا با لباس نجس نماز مىخواند، لازم نیست به او بگوید.[1]
2. اگر جایى از خانه یا فرش کسى نجس باشد و ببیند بدن یا لباس یا چیز دیگر کسانى که وارد خانه او مىشوند با رطوبت به جاى نجس رسیده است، لازم نیست به آنان بگوید.[2]
3. اگر صاحب خانه در بین غذا خوردن بفهمد غذا نجس است، باید[3] به مهمانها بگوید، اما اگر یکى از مهمانها بفهمد، لازم نیست به دیگران خبر دهد،[4] ولى چنانچه طورى با آنان معاشرت دارد که مىداند که به واسطه نگفتن،[5] خود او [6] هم نجس مىشود باید بعد از غذا به آنان بگوید.[7]
پی نوشتها:
[1]. آیة الله بهجت: مگر این که با او طورى معاشرت داشته باشد که اگر نگوید، لوازم مشترک بین آن دو نجس خواهد شد. توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 96- 97، مسأله 143.
[2]. آیة الله بهجت: مگر این که مثل مسأله فوق با آنها معاشرت داشته باشد.
آیة الله اراکى: بنا بر احتیاط واجب باید به آنان بگوید.
آیة الله گلپایگانى: بنا بر احتیاط لازم باید به آنان بگوید.
آیة الله خوئى، آیة الله تبریزى: [اگر] در معرض این باشد که نجاست به مأکول و مشروب سرایت کند، باید به آنان بگوید.
آیة الله مکارم: احتیاط آن است که به او اعلام کند.
آیة الله سیستانى: چنانچه او موجب این امر شده باشد، باید با دو شرطى که در مسأله پیش گذشت به آنان بگوید.
آیة الله صافى: وجوب اعلام به آنان معلوم نیست.
آیة الله زنجانى: به چهار شرط لازم است به آنان بگوید: شرط اول: آن که صاحب خانه آنها را دعوت کرده باشد و یا در مجالسى چون مجلس روضه دعوت عمومى شده باشد، پس اگر کسى بدون دعوت صاحب خانه وارد شود، بر صاحب خانه لازم نیست نجس شدن لباس یا بدن او را بگوید. شرط دوم: آن که جا یا چیز نجس به گونهاى باشد که تماس بدن یا لباس افراد با رطوبت، با آن متعارف است مثلًا اگر دستمالى که در کنار دستشویى گذاشته مىشود نجس باشد، بر صاحب خانه لازم است نجس شدن بدن یا لباس دیگران را به آنها بگوید، ولى اگر قسمتى از دیوار اتاق که معمولًا دست تر به آنها زده نمىشود نجس باشد و بدن یا لباس دیگران با رسیدنِ به آن نجس شود، لازم نیست به آنها گفته شود. شرط سوم: آن که در معرض آن باشد که نجاست به چیزهاى خوردنى و آشامیدنى سرایت کند. شرط چهارم: آن که احتمال بدهد میهمانها به گفته او ترتیب اثر مىدهند. همان، مسأله 144.
[3] آیة الله سیستانى: با شرط دوّمى که گذشت .. مکارم: بنا بر احتیاط باید .
[4] آیة الله اراکى، آیة الله فاضل: بقیه مسأله ذکر نشده.
آیة الله مکارم: فقط خودش باید اجتناب کند مگر این که با او معاشرت داشته باشند که براى جلوگیرى از آلودگى خودش، مىتواند بعد از غذا خوردن به آنها بگوید تا دست و دهان خود را آب بکشند.
[5] آیة الله خوئى، آیة الله گلپایگانى، آیة الله تبریزى، آیة الله صافى: چنانچه طورى با آنان معاشرت دارد که ممکن است به واسطه نجس بودن آنان.
[6] آیة الله بهجت ره: لوازم خود او.
[7] آیة الله صافى دام ظله: یا بعد از غذا به آنان بگوید یا خودش به وظیفه شخصى خود عمل کند.
آیة الله سیستانى دام ظله: چنانچه طورى با آنان معاشرت دارد که به واسطه نجس بودن آنان خود از جهت ابتلاى به نجاست، مبتلا به مخالفت حکم الزامى مىشود باید به آنان بگوید.
آیة الله زنجانى دام ظله: چنانچه طورى با آنان معاشرت دارد که بداند بواسطه نجس بودن آنان لوازم منزل او نجس مىشود و از نجاست آن به گونهاى غفلت کرده که باعث مثلًا خوردن چیز نجس مىگردد یا سبب مىگردد که در لباس یا بدن نجس نماز خوانده و دیگر در وقت، نمازش را با لباس یا بدنِ پاک نخواهد خواند، لازم است بعد از غذا به آنان بگوید. همان، مسأله 145.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
توضیح المسائل مراجع، ج 1
مطالب مرتبط:
