تبیان، دستیار زندگی
در این مطلب و مطلب بعدی قصد داریم رفتار پنج گروه از مواد را در آب بررسی کنیم و توضیح دهیم که به هنگام ورود هر کدام از این مواد در آب چه اتفاقی می افتد. این مطلب مقدمه ای بر دیگر بخش های پیش رو در مبحث اسیدها و بازها است....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

رفتار مواد مختلف در آب (1)

در این مطلب و مطلب بعدی قصد داریم رفتار پنج گروه از مواد را در آب بررسی کنیم و توضیح دهیم که به هنگام ورود هر کدام از این مواد در آب چه اتفاقی می افتد. این مطلب مقدمه ای بر دیگر بخش های پیش رو در مبحث اسیدها و بازها است. در این جا با انحلال دو دسته ی مهم اسیدها و بازها در آب آشنا خواهید شد.

قطعات یخ زده ی آب پرتقال

اسیدها در آب:

هنگامی که یک اسید با آب مخلوط می شود و واکنش می دهد، یون H+ از اسید به آب منتقل شده و یون H3O+   و یک آنیون را تولید می کند. همان طور که در درس اوّل این فصل گفته شد، به این واکنش تفکیک یونی یا یونش اسید در آب می گویند. اسیدها به دو دسته ی قوی و ضعیف تقسیم می شوند. اسیدهای قوی بر اثر حل شدن در آب به طور کامل تفکیک شده و واکنش یونش آن ها به صورت یک طرفه و کامل نشان داده می شود، در حالی که اسیدهای ضعیف در آب به طور جزئی تفکیک می شوند و واکنش یونش آن ها تعادلی است. لیست زیر شامل اسیدهای قوی است که باید به خاطر بسپارید؛ هر اسید دیگری که نامش در این لیست نیامده جزو اسیدهای ضعیف دسته بندی می شود.

نکته: غلظت یون هیدرونیم در محلول یک مولار HI برابر یک مولار است. زیرا HI یک اسید قوی بوده و در نتیجه به صورت کامل یونش یافته و یک مول از آن، یک مولH3O+   تولید می کند.

نکته: در تعادل مربوط به یونیزه شدن HF در آب، تعادل در سمت چپ قرار دارد. زیرا HF یک اسید ضعیف بوده و در نتیجه یونش کامل ندارد و بیش تر به صورت مولکولی باقی می ماند.

توجه: ترکیب هیدروژن با هالوژن ها قبل از حل شدن در آب گازی بوده و یک ترکیب کووالانسی است که بر وزن «هیدروژن هالید» نام گذاری می شود. امّا وقتی این ترکیب ها در آب حل می شوند به صورت یونH3O(aq)+  و یک آنیون هالید در می آیند و نام گذاری آن ها بر وزن «هیدروهالیک اسید» است.

برای مثال HBr در حالت گازی «هیدروژن برمید» و در حالت محلول «هیدروبرمیک اسید» نام دارد.

بازها (هیدروکسیدهای فلزی) در آب:

حل شدن بازها در آب به صورت یک واکنش شیمیایی نبوده و انحلال آن ها فیزیکی است. یعنی تنها تفکیک یونی صورت گرفته و کاتیون فلز به همراه یون هیدروکسید (OH-) به صورت محلول آزاد می شوند.

نکته: یک باز ممکن است در آب محلول یا نامحلول باشد. به بازهای محلول در آب قلیا می گویند. مهمترین قلیاها، هیدروکسیدهای گروه های 1 و 2 جدول تناوبی (به جز Be و Mg) هستند.

مثال: Fe(oH)3  با اینکه یک باز است امّا قلیا محسوب نمی شود، زیرا در آب نامحلول است.

توجه: اسیدها در آب یون H+  را تولید می کنند و بازها ی محلول در آب یون OH-  را آزاد می کنند.

زمانی از واژه ی «تولید کردن» می توان استفاده کرد که ماده ی مورد نظر قبل از حل شدن در آب، آن یون را در ساختار خود نداشته باشد و به محض ورود به آب با انجام واکنش های شیمیایی آن یون را تولید کند. برای مثال HBr قبل از ورود به آب یک ترکیب مولکولی است و یون H+  در ساختار آن وجود ندارد که بخواهد آزاد شود. امّا بعد از حل شدن در آب، دچار واکنش شده و این یون را تولید می کند.

واژه ی «آزاد کردن» نیز زمانی به کار می رود که ماده ی مورد نظر قبل از حل شدن در آب، آن یون را در ساختار خود داشته باشد. مانند NaOH که یک جامد یونی بوده و یون های Na+  و OH-   را در ساختار خود دارد و بعد از حل شدن در آب به صورت فیزیکی تفکیک شده و این یون ها را آزاد می سازد.

سوال: با توجه به واکنش زیر HA، می تواند کدام اسید باشد؟

1-     HCl

2-     HBr

3-     HF

4-     HI


مرکز یادگیری سایت تبیان – تهیه: مهسا شاه حسینی