رابطه مثبت نگری و اتفاقات خوب برای ما!
سوء ظن به منزله زلزله‌ای چند ریشتری است که زندگی را متزلزل کرده و ویران می‌کند. سوءظن که نوعی دروغ حساب می‌شود از آن در آیات و روایات به شدت نهی شده است.
مثبت نگری از اصول اخلاقی و هنجاری اسلام است. آموزه های قرآنی بر این مطلب تاكید می ورزند كه جامعه ایمانی متشكل از افرادی است كه در امورخویش نه تنها مثبت و شایسته عمل می كنند بلكه درباره افراد دیگر جامعه نیز نگاهی مثبت داشته و اعمال و افكار آنان را بر امور هنجاری باز می كنند. اسلام برنمی تابد كه فردی نسبت به دیگر افراد جامعه نگرش و بینشی، منفی داشته باشد. به سخن دیگر همواره به افراد جامعه گوشزد می كند كه نیمه پر را بنگرند و از نگاه منفی به مسائل خودداری ورزند.
حسن ظن:
یعنی تحلیل کارهای دیگران به بهترین وجه ممکن و توجیه کردن کارهای آنان، مثلا اگر همسر عصبانی بود بگوئیم حتما خسته است و شاید در اداره یا راه برایش مشکلی پیش آمده یا الان وقت خوبی نیست.
مولا امیرمۆمنان می‌فرمایند: رفتار برادرت را به بهترین وجه آن حمل کن تا زمانی که دیگر راه توجیه را بر تو ببندد .[1]
امام رضا(علیه السلام) می فرماید: به خداوند گمان نیک ببر زیرا خداوند عزوجل می فرماید: من نزد گمان بنده مۆمن خویشم، اگر گمان او به من نیک باشد مطابق آن گمان با او رفتار می کنم و اگر بد باشد نیز مطابق همان گمان بد با او رفتار می کنم. » (محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 2، ص 77)
در حدیثى از امیرمۆمنان على(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «حُسْنُ الظَّنِّ مِنْ اَفْضَلِ الْسَّجایا وَاَجْزَلِ الْعَطایا ؛ حسن ظن از بهترین صفات انسانى و پربارترین مواهب الهى است» (غررالحکم، حدیث 4834)
پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود:«وَالَّذِى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ لایَحْسُنُ ظَنُّ عَبْد مُۆمِن بِاللّهِ اِلاّ کانَ اللّهُ عِنْدَ ظَنَّ عَبْدِهِ الْمُۆمِنِ لاَِنَّ اللّهَ کَرِیْمٌ بِیَدِهِ الْخَیْراتُ یَسْتَحْیِى اَنْ یَکُونَ عَبْدُهُ الْمُۆمِنُ قَدْ اَحْسَنَ بِهِ الظَّنِّ ثُمَّ یُخْلِفُ ظَنَّهُ وَ رَجائَهُ فَاَحْسِنُوا بِاللّهِ الظَّنَّ وَ ارْغَبُوا اِلَیْهِ ؛ قسم به خدایى که معبودى جز او نیست هرگاه بنده مۆمنى حسن ظن به خدا داشته باشد خدا نزد گمان بنده مۆمن خویش است زیرا خداوند کریم است وتمام نیکى ها به دست او است، حیا مى کند از این که بنده مۆمنش حسن ظن به او داشته باشد، سپس او گمان و امید او را ناکام کند، بنابراین حسن ظن به خدا داشته باشید و به سوى او رغبت کنید».( بحارالانوار، جلد 67، صفحه 365، حدیث 14)
آثار حسن ظن:
اولین بهره خوش گمانی، به خود انسان می‌رسد مانند:
1- آرامش روانی انسان خوش گمان.
2- امکان ارتباط راحت با دیگران به بهترین وجه.
3- جلب محبت دیگران.
و ...
سوء ظن و منفی بافی
بدبینی و منفی نگری و سوء ظن یکی از رذایل اخلاقی و صفات روانی بد می باشد و با اثر بدی که روی خود شخص و اطرافیانش می گذارد، نه تنها از نظر اسلام گناه محسوب می شود؛ بلکه زندگی را در کام انسان تلخ و غیر قابل تحمل می کند.
ما در تعامل متقابل با دیگران هستیم؛ اگر خوب درباره آن ها فکر کنیم، آن ها نیز با ما خوب خواهند بود و اگر بد درباره آن ها گمان کنیم، آن ها نیز با ما بد خواهند بود. ما حتی حق نداریم درباره خدای مهربان، بدبین و منفی نگر باشیم و اگر غیر از آن باشد، هستی در برابر ما تیره و تار می شود. افراد بدبین و منفی نگر حتی با خود نیز مشکل دارند و به زمین و زمان بد و بیرا می گویند: «دنیا با انسان معامله متقابل می کند، اگر بخندید به روی شما می خندد و اگر چین بر ابرو اندازید، او هم مقابل شما، ابرو در هم می کشد. اگر مهربان و صمیمی باشید، در اطراف خود مردمی را می بینید که همه شما را دوست می دارند و در گنجینه دلها را به روی تان باز می کنند.»[ لوئی ماردن، پیروزی فکر، ترجمه سید حسینی، رضا، ص 59، به نقل از «زیمرمان».]
آثار سوء ظن:
1- ایمان را فاسد می‌کند .
2 - دین را از بین می‌برد و موجب فساد در عبادت می‌شود.
3- بنیان زندگی او متزلزل می‌شود .
4 - آرامش را از دست می‌دهد .
5 - به دیگران تهمت می‌زند و مرتکب گناه می‌شود.
6- همیشه دچار وحشت است.
7 - همیشه فکر می‌کند به او خیانت می‌کنند.
8 -رابطه او با دیگران بویژه همسرش از بین می‌رود .
9 - محبت دیگران را از دست می‌دهد و از او متنفر می‌شوند .
و ...
درمان سوء ظن:
1 - تقویت ایمان
2 – تفکر مخصوصا راجع به آثار بد دنیوی و اخروی آن
3- پرهیز ار تجسس
4- پرهیز از تحقق سوء ظن مثلا از اینکه حالت او تغییر کند به شدت پرهیز کند
5- همان طور که دوست داریم با ما برخورد شود با دیگران برخورد کنیم
6 - عبرت از اشتباهات دیگران ونتایج زیان بار سوءظن
7 - مشاوره گرفتن از انسانهای خوب و متعهد در هنگام ابتلای به این بیماری
تذکر: از مسایلی که دیگران را وادار به سوءظن می‌کند به شدت پرهیز کنیم، از هر چیزی که باعث تحریک این رفتار است دور شویم مثلا از پنهان کاری، از دیر آمدن و زود رفتن و امثال اینها پرهیز کنیم.
فرآوری: محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
سایت اندیشه قم
سایت حوزه
سایت رهروان ولایت
مطالب مرتبط:
