جینکوبیلوبا، کهن‌سال‌ترین گیاه جهان

جینکوبیلوبا، گیاهی با اثرات درمانی متعدد می‌باشد که بالاخص در زمینه تقویت سیستم عصبی اثرات موثری را نشان داده است؛ اما اخیراً تحقیقاتی درباره بی‌خطر بودن آن صورت گرفته است؛ که توصیه می‌شود که با احتیاط بیشتری نسبت به مصرف این گیاه اقدام شود.

این روزها اسم دو گیاه دارویی با نام‌های جینسنگ و جینکوبیلوبا در داروخانه‌ها، عطاری‌ها و ... شنیده می‌شود که ما را ترغیب می‌کند تا درباره خاصیت، ویژگی‌ها، کاربردها و عوارض احتمالی این گیاهان اطلاعاتی را کسب نماییم. در این مقاله سعی داریم شما را با گیاه جینکوبیلوبا آشنا کنیم.

جینکوبیلوبا؛ گیاهی کهن‌سال از سرزمین چین

درخت این گیاه با عنوان فسیل زنده معروف است. جینکوبیلوبا تنها گیاهی است که قدمت آن به 150 میلیون سال قبل بازمی‌گردد.

اکثر درخت‌های این گیاه بیشتر از 2500 سال عمر دارند و در حقیقت این گیاه قدیمی‌ترین گونه گیاهی به جای مانده در جهان می‌باشد و خصوصیت‌های منحصر به فردی دارد. قطر آن حدود یک متر و ارتفاعش تا 200 متر می‌رسد. بر گ های آن بسیار ظریف و زیبا و به شکل بادبزن هستند. میوه جینکوبیلوبا دارای قسمت گوشتی آبدار با بوی بد بوده و دانه‌ای در وسط آن است. این دانه شبیه دانه بادام می‌باشد. این درخت بومی کشور چین بوده و در ژاپن نیز گسترش دارد. کشت جینکوبیلوبا در سال‌های اخیر در مناطق مختلفی از جمله ایران نیز معمول گشته است.

جینکوبیلوبا، گیاهی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها:

گیاه جینکوبیلوبا سرشار از فلاوونوئیدها و ترپنوئیدها می‌باشد که از جمله آنتی اکسیدان های محافظت‌کننده در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد می‌باشند. قسمت مورد استفاده جینکوبیلوبا برگ های آن می‌باشد که ترکیباتش به شدت تحت تأثیر فصل برداشت آن است که بیش‌ترین مقدار آن در فصل پاییز است. در این گیاه 4 درصد پروتئین، 38 درصد کربوهیدرات، الکل‌ها، کتون‌های آلکالوئید، اسیدآمینه، گلوکزیدهای سیانوژنیک و فنل‌ها به وفور دیده می‌شوند و همین مواد موثر مسئول اثرات درمانی این گیاه می‌باشند. در حقیقت این مواد آنتی‌اکسیدانی در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد ایجادشده در سلول‌های بدن بالاخص اسیدهای چرب نورون‌های عصبی نقش مهمی دارند.

چینی‌ها از این گیاه به علت اثرات مفید آن بر تحریک گردش خون عمومی به خصوص در افراد مبتلا به آسم استفاده می‌کردند. آن‌ها از دانه این گیاه به خاطر اثرات گشاد کننده‌اش استفاده می‌کردند

جینکوبیلوبا و اثرات ضد آلزایمر:

معمول‌ترین کاربرد این گیاه به منظور افزایش حافظه و پیشگیری از فراموشی می‌باشد. هم چنین این گیاه اثرات مفیدی در درمان آلزایمر نشان داده است. تحقیقات اخیر اثرات موثر این گیاه بر پیش‌گیری از جنون، اضطراب، شیزوفرنی و افسردگی را نشان می‌دهند. جینکوبیلوبا باعث تحریک گردش خون مغزی می‌شود و در نتیجه مشکلات ناشی از نارسایی گردش خون در مغز که می‌تواند باعث دلهره، استرس، کمی حافظه، مشکلات شنوایی و کاهش تمرکز گردد را بهبود می‌بخشد. بهبود تفکر، بهبود رفتارهای اجتماعی، بهبود زوال عقل در آلزایمر و تسکین علائم اضطراب که در نتیجه جریان خون ناکارآمد به سمت مغز باشد؛ با مصرف این گیاه گزارش شده است.

جینکوبیلوبا علیه آسم:

چینی‌ها از این گیاه به علت اثرات مفید آن بر تحریک گردش خون عمومی به خصوص در افراد مبتلا به آسم استفاده می‌کردند. آن‌ها از دانه این گیاه به خاطر اثرات گشاد کننده‌اش استفاده می‌کردند.

اثرات درمانی دیگر جینکوبیلوبا:

از اثرات درمانی دیگر این گیاه، درمان شب ادراری، افزایش توان جنسی، آرام کردن دردهای مثانه، درمان کرم‌های روده‌ای و درمان سوزاک می‌باشد. همچنین این گیاه به علت اثراتی که بر انعقاد خون دارد، در افرادی که مشکلات انعقادی دارند یا رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند یا پیش از برخی اعمال جراحی یا دندان‌پزشکی که خونریزی افزایش می‌یابد؛ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

موارد منع مصرف و عوارض احتمالی:

1. افرادی که دارای اختلالات گردش خون می‌باشند، یا افرادی که ضد انعقاد مصرف می‌کنند ممکن است اثرات جانبی آزاردهنده‌ای را بعد از مصرف این گیاه تجربه کنند.

2. اگر داروی ضد افسردگی مصرف می‌کنید از این گیاه اجتناب کنید؛ زیرا اثر این داروها را کاهش می‌دهد.

3. عوارض عمومی چون تهوع، اسهال، سرگیجه، سردرد، دل درد، خارش و استفراغ که بعد از مصرف بسیاری از گیاهان دارویی مشاهده می‌شود، بعد از مصرف این گیاه نیز گزارش شده‌اند.

به منظور اثربخشی، از جینکوبیلوبا برای چه مدت باید استفاده کرد؟

آزمایش‌های کلینیکی نشان داده است به منظور اثر بخشی، مصرف این گیاه را باید تا 80 هفته ادامه داد. البته در مواردی پس از دو تا سه هفته تأثیر آن در افراد ظاهر می‌شود. برگ‌های خشک‌شده گیاه می‌توانند برای تهیه چای استفاده شوند و نیز از عصاره برگ جینکوبیلوبا فرآورده‌های صنعتی مختلفی از جمله قرص، کپسول و قطره تهیه شده که توصیه می‌شود به جای استفاده از برگ گیاه و دم کرده یا جوشانده آن، از این‌گونه محصولات استاندارد استفاده شود.

جینکوبیلوبا باعث تحریک گردش خون مغزی می‌شود و در نتیجه مشکلات ناشی

از نارسایی گردش خون در مغز که می‌تواند باعث دلهره، استرس، کمی حافظه، مشکلات شنوایی و کاهش تمرکز گردد را بهبود می‌بخشد

جینکوبیلوبا، بی‌خطر نیست:

در تحقیقی که اخیراً منتشر شده است اعلام گردیده که پرفروش‌ترین مکمل گیاهی آمریکا، گیاه جینکوبیلوبا می‌باشد و این گیاه در مقادیر بالا و با مصرف طولانی، باعث ابتلا به سرطان تیروئید، کبد و نیز ایجاد تومور بینی در حیوانات گردیده است. این تحقیقات بسیار تعجب‌آور هستند، زیرا استفاده از این گیاه قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارد. اداره غذا و دارو آمریکا این گیاه را از لیست مواد مغذی خود حذف نموده است. بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی نیز این گیاه را از لیست مواد اولیه خود حذف نموده‌اند. به نظر می‌رسد بهتر است تا مشخص شدن نتیجه تحقیقات دیگر منتظر ماند تا خطرناک بودن این گیاه برای انسان تأیید یا رد شود.

توجه: این گیاه به علت پیوندهای بلند آلکیل فنلی دارای خاصیت زیاد آلرژی‌زایی است. در نتیجه افرادی که سابقه حساسیت به سایر مواد گیاهی را دارند ممکن است به جینکوبیلوبا نیز حساس باشند. در نتیجه توصیه می‌شود چنین افرادی از مصرف آن خودداری نمایند.

بینه خشنودی راد

بخش تغذیه و آشپزی تبیان