متن و حاشیه جذاب تلویزیون
جاده پر چاله دولت و صدا و سیما
صدا و سیما سال 92 با دو دولت سر و كار داشت. از قضا رابطه جام جم نشین ها هم با دولت قبل و هم دولت كنونی چندان مساعد نبوده. ضرغامی بارها مستقیم و غیر مستقیم از عدم تخصیص بودجه مصوب از سوی دولت احمدی نژاد به صدا و سیما گله می كرد و دولتی ها از تخریب چهره شان در برنامه و بخش های مختلف خبری شكایت داشتند. گله گذاری ها از نبود بودجه در دولت حسن روحانی هم ادامه داشت ؛ ضمن این كه دولتی ها از نقد زود هنگام توسط تلویزیون شاكی بودند. اوج تقابل دولت و صدا و سیما به ماجرای انتخاب مجری گفت و گو با رئیس جمهور برمی گردد كه باعث شد در اتفاقی كم سابقه گفت و گو با یك ساعت و نیم تاخیر روی آنتن برود. مصادیق دیگر این اختلاف را می توان در گفته های تند حسام الدین آشنا ،مشاور رسانه ای رئیس جمهور یافت. سوء برداشت ها از كلید عمو پورنگ كه برخی آن را توهین به نماد دولت می دانستند شائبه دیگری از اختلاف تلویزیون و دولت داشت.
اسپانسرهی رنگ و وارنگ
اگر خیلی هم اهل تلویزیون نباشید، یك بار هم كه گذرتان به این رسانه بیفتد متوجه خیل تبلیغات مستقیم كالاها و خدمات خواهید شد. تبلیغاتی كه سر و كله آن را میان سریال ها، برنامه های كودك، خانواده و برنامه های اختصاصی مثل چای یا برنج آوازه ،محسن و دبش می توانید به وضوح ملاحظه كنید. بعد از ماجرای تبلیغ كرم غیر استاندارد حلزون، تلویزیون آنتنش را به شكل دیگر در اختیار اسپانسرها داد و اعتراض فراوان برنامه سازان ، مخاطبان و رسانه ها هم باعث نشد كه شیوه جدید تبلیغات ذره ای تعدیل یابد. حتی این گفته دارابی به زعم منتقدان فقط یك توجیه برای سیاست غیرمعقول این روزهای تلویزیون تلقی شد.«به دولت و مجلس اعلام كردیم حاضریم همه درآمد پخش آگهی را در اختیارشان قرار دهیم به شرط آن كه آن ها بودجه و اعتبارات سالانه رسانه ملی را پرداخت كنند.»
فاخرهای بی پول
در اوج استیصال مالی تلویزیون، هر از چند گاهی خبری از ساخت پروژه های فاخر رسانه ای می شد كه البته مشخص بود هدف مدیران چیزی جز دادن بیان و آمار نیست چرا كه این روزها غالب پروژه های الف ویژه بلاتكلیف هستند و تنها «معمای شاه» در حال تولید است. معاون سیما ابتدای سال وعده ساخت چند پروژه فاخر داده بود كه حتی روی كاغذ هم امكان ساخته شدن ندارند.حماسه میشان ، پوریای ولی،صاعقه خاموش، فصل بی‌پروایی ،شهید باکری، شهید بروجردی ، حضرت ابوطالب(ع) و سلمان فارسی سریال هایی هستند كه علی دارابی از تولید آن خبر داده بود. عملی نشدن این وعده صدای اعتراض برخی از سازندگان را بلند كرده. هفته پیش حسن كلامی تهیه كننده سریال شهید باكری به تسنیم گفت:« در حال حاضر صدا وسیما فقط سریالهای مناسبتی تولید میکند که مجبور به ساخت آنهاست یا اینکه سریالی با سرمایه گذاری اسپانسرهایی خارج از سازمان ساخته می شود و صدا و سیما فقط آنتن خود را در اختیار این سریال قرار می دهد.»
علاوه بر انتقادهای مختلف تاریخ نویسان درباره ایرادهای تاریخی «کلاه پهلوی» مهمترین جنجالهای این سریال حول قضیه اختلاط زن و مرد، نمایش صحنه تختخواب، خودنمایی و خیانت زنان به مردان و ... بود.
مناظره ها
جنجال های عجیب مناظره های انتخابات دهم ریاست جمهوری ، باعث شد پخش زنده مناظره های دوره یازدهم در هاله ای از ابهام باشد. مناظره ها اما به سیاقی آرام تر روی آنتن رفت و به جنجال كشیده نشد. بعد از آن مسولان تلویزیون باكس عصر جمعه را به این برنامه اختصاص دادند تا از ظرفیتش برای بحث درباره موضوعات مختلف استفاده كنند. روحیه محافظه كارانه و رویه یك جانبه آن اما باعث شده برنامه در رسیدن به هدفش چندان موفق نباشد. استعفای چند هفته پیش سعید نبی ، تهیه كننده برنامه ، كه گفته بود در طول اجرای برنامه بارها از سوی برخی تهدید شده، از سوی مسولان تلویزیون بی جواب ماند و فقط حاشیه ای به حواشی آن اضافه كرد. این برنامه چند باری با اعتراض مدعوین مواجه شد كه نمونه تازه اش عدم حضور علیرضا رئیسان و سید جمال سادتیان در برنامه است كه معتقد بودند سازندگان به قول شان وفادار نمانده و با دعوت از چهره های خاص قصد جهت دهی برنامه را داشته اند.
ممیزی
تلویزیون در پخش بعضی برنامه ها ملاحظات خاصی دارد که البته طبیعی هم هست؛ مثل پخش فیلم و انیمیشن های خارجی. صدای اعتراض ها وقتی بلند می شود که فیلم های داخلی شقه شقه روی آنتن می روند؛ نمونه اش پخش «یه حبه قند» سید رضا میرکریمی. چندی پیش کیفیت پخش اختتامیه جشنواره فجر هم با اعتراض همراه بود. این مراسم هرسال به دلیل ناهمخوانی نوع پوشش مهمانها با چارچوبهای تلویزیون، با سانسورهای زیادی روی آنتن می رود. اما تا قبل از فجر امسال، معمولا پیش نمی آمد صحبتهای افراد مختلف از وسط پخش زنده حذف شود. تلویزیون در اختتامیه فجر امسال، در چند مورد، صحبت های افراد روی سن را قطع کرد و برنامه را با سانسور فراوان روی آنتن فرستاد. یکی از سانسورها زمانی اتفاق افتاد که محسن دارسنج ، دیپلم افتخار بهترین چهره پردازی را که برای فیلم «همه چیز برای فروش» دریافت کرده بود به فیلم «آشغالهای دوست داشتنی» محسن امیریوسفی تقدیم کرد؛ فیلمی که به دلیل برخی ملاحظات، از جشنواره امسال کنار گذاشته شده بود. یکی دیگر از سانسورها زمانی بود که سید جمال ساداتیان، تهیه کننده «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» گفت که امیدوار است به جایی برسیم که بتوانیم همه سلیقه ها را تحمل کنیم. اتفاق جالب وقتی بود که این حرف های حذف شده چند روز بعد از طریق برنامه هفت پخش نشد. به هر حال این سانسورها با واکنش های مختلفی از سوی سینماگران مواجه شد. واکنشها تا جایی رسید که علی مطهری هم به سانسورها انتقاد کرد و گفت:« هرکسی که انتقادی می‌کرد فورا تصویرش محو و برنامه قطع می‌شد و مراسم بریده بریده پخش شد که این برای بیننده دردناک بود. نمی‌دانم چرا دوستان اینقدر از انتقاد می‌ترسند. با این کارهایشان برنامه‌ای اعصاب خردکن را به نمایش گذاشتند.»
خارج از آنتن
پخش زنده است و این اتفاقات طبیعی است. این جمله را زیاد از زبان مجریان تلویزیون شنیده ایم و راستش در خیلی موارد هم کنترل اتفاقات از دست مسولان خارج است و نمی شود کاری اش کرد. آنتن تلویزیون در سال 92 هم شاهد چند اتفاق پیش بینی نشده بود. مورد اول به بازی ایران و ایتالیا در چهار چوب لیگ جهانی والیبال برمی گردد. تماشاگران این بازی با پوششی در ورزشگاه حاضر شده بودند، كه به دلیل همخوان نبودن با عرف جامعه، تصاویرشان قابل پخش از تلویزیون نبود. اما كوچكی سالن والیبال و متعاقبا نزدیك بودن تماشاگران به زمین، این امكان را از ناظرین پخش تلویزیون سلب كرده بود تا بتوانند به مانند مسابقات فوتبال ، این تصاویر را ممیزی كنند، بنابراین در اكثر صحنه ها، كار از دست ناظر پخش در می رفت، تصاویر به اصطلاح منشوری روی آنتن می رفتند. پخش این تصاویر البته تبعات زیادی برای مسئولین تلویزیون داشت و آن ها را به واكنش وادار كرد. بازتاب پخش این تصاویر موجب شد تا بازی دوم ایران و ایتالیا با ممیزی روبه رو شود.
دیگر اتفاق مربوط به قرعه کشی جام جهانی است. عادل فردوسی پور در حالیكه گمان می كرد می تواند نامش را به عنوان اولین كسیكه موفق شده در تلویزیون ایران مراسم قرعه كشی جام جهانی را پوشش دهد، به یكباره همه چیز را خراب شده دید. مجری این مراسم «فرناندو لیما» با پوششی روی صحنه ظاهر شد كه به هیچ وجه پخش تصاویرش امكان پذیر نبود و او مجبور شد به جای مراسم قرعه كشی یا در و دیوار سالن را روی آنتن بفرستد یا در استودیو با مهمانانش حرف بزند.
دیگر صحنه منشوری تلویزیون هم اختصاص به پخش ناگهانی تصویر خواننده کلمبیایی داشت. این اتفاق موقع پخش زنده بازی تیم های اسپانیا و ایتالیا در جام کنفدراسیون ها در برزیل رخ داد جایی كه جرارد پیکه موفق به گلزنی برای اسپانیا شد و كارگردان به یكباره تصویر همسرش را شكار كرد.
مورد عجیب مایلی كهن
پنجم اسفند ماه اتفاقی عجیب روی آنتن نود رخ داد كه چون یك سر ماجرا محمد مایلی كهن بود عجیب بودن آن دو چندان شد. او در بخشی از گفت و گوی تلفنی اش در پاسخ به ادعاهای علی دایی درباره اینکه رنگ عوض کرده از علاقه اش به خواننده لس آنجلسی گفت و باعث شد عادل یک لحظه به اصطلاح هنگ کند! هفته پیش هم اتفاق عجیب دیگری در برنامه رخ داد آن جا كه حسین كازرانی مدافع سابق تیم ملی از نام سابق بندر انزلی استفاده کرد.
اگر خیلی هم اهل تلویزیون نباشید، یك بار هم كه گذرتان به این رسانه بیفتد متوجه خیل تبلیغات مستقیم كالاها و خدمات خواهید شد. تبلیغاتی كه سر و كله آن را همه جا به وضوح می توانید ملاحظه كنید.
سرزمین کهن
جنجالی ترین اتفاق امسال تلویزیون، ماجرای اعتراض به سریال «سرزمین کهن» بود؛ سوء تفاهمی که خیلی راحت می توانست با یک گفت و گوی دوستانه حل شود به جایی رسید که تبعات فراوانش دامن خیلی ها را گرفت. بعد از پخش سه قسمت از مجموعه «سرزمین کهن»، برخی از مردم قوم بختیاری نسبت به توهینی که در آن به بختیاری ها شده معترض شدند. این اعتراضها کم کم بالا گرفت و به مجلس هم کشیده شد. تا اینکه نهایتا ضرغامی پخش آن را متوقف کرد و رسما برای دلجویی از این قوم، به میان آنها رفت و همه تقصیرها را گردن عوامل سریال انداخت. این درحالی است که عوامل مختلف سریال بارها در این مدت، یادداشتهایی منتشر کردند و نوشتند که هیچ توهینی در کار نبوده و در ادامه داستان، قطعا رشادتهای مردم بختیاری به تصویر کشیده شده. هیچ کدام از این توضیحات به جایی نرسید و ضرغامی، حتی یک لحظه هم طرف تیم سازنده این سریال را نگرفت. نهایتا «سرزمین کهن» برای همیشه از کنداکتور خارج شد و هیچ توضیحی هم راجع به اینکه در آینده روی آنتن می رود یا خیر داده نشد. تیر ترکش این جنجالها دامن محمدرضا تختشید، مدیر گروه فیلم و سریال شبکه 3 را هم گرفت. او هفته اول اسفند، به دلیل پخش این سریال، از کار برکنار شد.
کلاه پهلوی
علاوه بر انتقادهای مختلف تاریخ نویسان درباره ایرادهای تاریخی سریال، مهمترین جنجالهای این سریال حول قضیه اختلاط زن و مرد، نمایش صحنه تختخواب، خودنمایی و خیانت زنان به مردان و ... بود. این اعتراضها ابتدا در رسانه های مختلف به چاپ رسید اما کم کم اعتراض ها به جایی رسید که شورای نظارت بر صداوسیما هم دست به کار شد و درباره نمایش عریان و قبح شکنانه مفاسد اخلاقی برخی شخصیت های حاضر در سریال کلاه پهلوی تذکر داد و خواستار اصلاح این موارد شد. دری ابتدا به هیچ کدام از این اعتراضها اهمیتی نداد و هیچ اصلاحی انجام نداد تا جایی که بخش مهمی از قسمتهای پایانی سریال حذف شد و دری نسبت به این مسئله واکنش نشان داد.
ماه عسل
یکی دیگر از اتفاقهای جنجالی و خبرساز امسال، قضیه هدیه دادن یک کودک پرورشگاهی به پدر و مادری رنج کشیده در برنامه زنده «ماه عسل» بود. رسانه های مختلف نسبت به این مسئله موضع گرفتند و هدیه کردن کودک را با آیین عصر برده داری مقایسه کردند. این مسئله به انجمن های مدافع حقوق کودکان کشیده شد و حتی عده زیادی خواستار تعطیلی این برنامه شدند و اعلام کردند که علیخانی باید برای این عمل، عذرخواهی کند. این درحالی بود که پدر و مادر، قبلا برای گرفتن سرپرستی این کودک درخواست داده و حتی او را انتخاب کرده بودند. تیم علیخانی فقط روند اداری واگذاری کودک به آنها را تسریع کردند و منظورشان از هدیه دادن او، همین مسئله بود.
احمد رنجبر
بخش سینما و تلویزیون تبیان
