درباره بلوغ زودرس چه می دانید؟

بلوغ مرحله ای مهم در زندگی هر فرد است که طی آن فرد از مرحله کودکی وارد دنیای پر مخاطره نوجوانی می شود.

بلوغ معمولا در دخترها در محدوه سنی 8 تا 13 سالگی و در پسرها در محدوده سنی 9 تا 14 سالگی اتقاق می افتد. اگر کودکی کمتر از این محدوده سنی به بلوغ برسد، آن را بلوغ زودرس می گویند.

بلوغ شامل رشد سریع استخوان ها و عضلات و تغییر شکل و اندازه بدن می باشد. طی بلوغ، دستگاه تولیدمثل بدن شروع به فعالیت می کند و خود را برای بارور شدن آماده می کند.

پزشکان معمولا بلوغ زودرس را زمانی در فرد تشخیص می دهند که روند طبیعی بلوغ، زودتر از محدوده سنی مورد نظر در کودک شروع شود. متاسفانه امروزه بلوغ زودرس در جوامع مختلف از جمله کشور ما رو به رشد است.

علایم بلوغ زودرس در دخترها

- رشد بافت سینه ها

- شروع شدن چرخه قاعدگی

علایم بلوغ زودرس در پسرها

- بزرگ شدن بیضه ها و آلت تناسلی

- رشد مو در صورت ( بالای لب)

- کلفت شدن و تغییر صدا

علائم مشترک بلوغ زودرس در دخترها و پسرها

- روییدن مو در ناحیه تناسلی و زیر بغل

- رشد سریع جثه بدن

- بروز آکنه و جوش

- بوی بد عرق

علت بلوغ زودرس

دانشمندان علوم پزشکی شروع بلوغ را به فعال شدن ژنی به نام GPR54 نسبت می دهند که این ژن سیگنالی را به مغز می فرستد و واکنش های زنجیره ای انجام می شوند که آزادکننده هورمون ها در بدن می باشند.

معمولا شروع زودهنگام فعالیت این زنجیره به علل زیر می باشد:

- بروز مشکلاتی که در فرد ایجاد شده است (مثلا وجود تومور)

- صدمه و ضربه به مغز و یا آسیب های مغزی

- وجود عفونتی در مغز مانند مننژیت

- وجود مشکلاتی در تخمدان ها و یا غده تیروئید

- استفاده های ژنتیکی و سابقه خانوادگی بلوغ زودرس

با همه این تفاسیر، هنوز علت برخی از بلوغ های زودرس در بسیاری از دختران و پسران مشخص نشده است.

عده ای هم علت را در مسائل فرهنگی می دانند و معتقدند که قرار گرفتن کودکان در معرض فیلم های تحریک کننده و صحنه های محرک، چرخه جنسی آنها را زودتر فعال می کند.

عده ای هم انواع امواج ساتع شده در فضای شهرها مانند امواج موبایل و پارازیت ها ی ماهواره ای را علت آن می دانند .

عوامل خطری که منجر به بلوغ زودرس می شود کدامند؟

- جنسیت: دختران بیشتر از پسران در معرض بلوغ زودرس قرار دارند.

- چاقی و افزایش وزن: دانشمندان افزایش وزن دوران کوکی را دلیلی برای بلوغ زودرس می دانند. بنابراین به والدین دختران چاق توصیه می شود که حتما وزن کودک خود را کنترل کنند تا در معرض بلوغ زودرس قرار نگیرد.

- در معرض هورمون های جنسی بودن: استفاده از کرم هایی که حاوی هورمون های جنسی هستند مانند استروژن و تستوسترون و یا مکمل های غذایی و داروهایی که حاوی این هورمون ها می باشند، می تواند فرد را در معرض بلوغ زودرس قرار دهد.

- ابتلا به برخی بیماری ها: بلوغ زودرس می تواند در اثر ابتلا به برخی بیماری ها مانند سندروم مک کیون آلبرایت و یا هیپرپلازی مادرزادی ادرنال و یا بیماری هایی که به صورت غیر طبیعی هورمون های مردانه را می سازند، ایجاد شود.

در موارد نادر هم ممکن است کم کاری تیروئید منجر به بلوغ زودرس در کودکان شود.

- پرتو درمانی (اگر سیستم عصبی مرکزی کودک در معرض پرتو درمانی قرار بگیرد): کودکان مبتلا به لوسمی یا سرطان خون و یا بیماری هایی از این قبیل که مجبور به پرتودرمانی یا رادیوتراپی هستند، بیشتر در معرض بلوغ زودرس قرار دارند.

تشخیص بلوغ زودرس چگونه است؟

برای تشخیص بلوغ زودرس، پزشک آزمایش خون تجویز می کند تا مشکلات هورمونی فرد را بررسی کند.

تست های تصویر برداری مانند ام آر آی و سونوگرافی نیز تجویز می شود تا وجود هرگونه تومور و یا اختلالات غدد و ارگان های خاص مورد بررسی قرار بگیرد.

انجام آزمون اشعه X نیز ممکن است توصیه می شود. اشعه X  می تواند سن استخوانی کودک را مشخص کند. سن استخوانی تعیین می کند که آیا استخوان ها سرعت رشد بالایی پیدا کرده اند و بلوغ زودرس رخ داده است و یا نه.

تست تیروئید : پزشک کم کاری تیروئید را در کودک بررسی می کند و علائم آن مانند خستگی، تنبلی، حساسیت به سرما، کاهش فعالیت کودک در خانه و مدرسه و خشکی پوست و یا بی رنگ شدن پوست کودک را مورد بررسی قرار می دهد.

علاوه بر موارد ذکر شده، پزشک با پرسیدن سوالاتی، وجود سابقه خانوادگی بلوغ زودرس را در اقوام درجه یک کودک مورد بررسی قرار می دهد.

درمان بلوغ زودرس چگونه است؟

بسته به علت بروز بلوغ زودرس، دو شیوه درمانی صورت می گیرد :

- درمان علت زمینه ای مانند برداشتن تومور

- پایین آوردن سطح هورمون های جنسی با استفاده از داروهایی که منجر به توقف رشد جنسی در کودک می شود.

تذکر : اگر پزشک تشخیص دهد که بلوغ زودرس مشکلاتی را برای کودک در آینده ایجاد می کند، مانند مشکلات ضعف استخوانی و یا کوتاه ماندن قد و کاهش رشد استخوانی، درمان های دارویی را شروع می کند.

تذکر : در ابتدا این كودكان بلندتر از همسالان خود هستند، ‌ولی به‌دلیل بلوغ زودرس استخوان‌ها‌،‌ ‌در نهایت قد كوتاه‌تری خواهند داشت.

زهره لطیفی

بخش سلامت تبیان

مطالب مرتبط:

آیا بلوغ زودرس باید درمان شود؟

خوب و بد های بلوغ زودرس

دود سیگار روی سن بلوغ موثر است