معلم، ای انسان آزاده
معلم نقش سنگینی در جامعه بر عهده دارد و این نقش تنها با سواد کردن و آموختن ریاضی و علوم به بچه‌ها نیست؛ بلکه او با داشتن روحی سالم باید انسان‌های را تحویل جامعه دهد که از نظر روحی و روانی در سلامت کامل به سر ببرند و این امر مهیا نمی‌شود مگر با وجود معلمین سالم و با اخلاق...
معلم ای انسان آزاده هر دوره، ای ناجی بشر از فقر و بی سوادی، ای رهرو راه پیامبر اسلام (ص)، سلامی به بلندای آفتاب و به زلالی آب، دوستت داریم و از جان می پرستیمت و این را بدان که نام زیبای تو را در قلبمان حک خواهیم کرد و تا ابد مدیون لطف تو خواهیم بود.
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِی خَلَقَ (1) خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ (2) اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ (3) الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (4)
بخوان به نام پروردگارت كه آفرید (1)انسان را از علق آفرید (2)بخوان و پروردگار تو كریمترین [كریمان] است (3)همان كس كه به وسیله قلم آموخت (4)آنچه را كه انسان نمىدانست [بتدریج به او] آموخت (5) (سوره 96، العلق، جزء 30)
در این سوره، صفت (تعلیم) براى خداوند متعال آمده است؛ یعنى همان کارى که معلمان بدان مشغولند. علاوه بر این، نقش معلم در جامعه، نقش پیامبران است؛ یعنى معلمان با الگوگیرى از رسولان الهى به پرورش و آموزش افراد جامعه همت می‌گمارند. اهمیت هر کارى را باید با نقش و ارزش آن سنجید. اهمیت کار تعلیم، تربیت و معلمى به اندازه‌ای است که ساختن و هدایت یک فرد مساوى زنده کردن همه افراد جامعه است.
نظام آموزشی و یا سیستم تعلیم و تربیت رسمی در هر جامعه مهم‌ترین نقش را در جامعهپذیری افراد دارد که از طرق مواد درسی، مواد آموزشی، فعالیت‌های تشریفاتی و همچنین معلمان این فرایند صورت میپذیرد. اما معلم به دلیل برخورد مستقیم با دانشآموزان در خلال سال‌های سازنده زندگی و همچنین نفوذ قابل توجه بر تفکرات آنان، نقش تعیینکنندهای در این راستا دارد. از نظر دانشآموز، معلم سخنگوی توانای جامعه است.
معلم اولین الگوی اقتدار اجتماعی میباشد که دانش آموز با آن مواجه می‌شود، علاوه بر موقعیت اقتدار در کلاس، معلم همچنین، از احترام عمومی در جامعهاش برخوردار است. مخصوصاً در مناطق روستایی، مردم به معلم به عنوان منبع تمدن و فرهنگ مینگرند حتی در بعضی مناطق، معلم از شخصیت نمایندگی حکومت بهره می‌برد. او عموماً به عنوان مدل رفتاری و ارزشی اجتماع مورد احترام است.
مدرسه بهترین مرکز برای فعالیت‌های گوناگون اجتماعی است و می‌توان علاوه بر فعالیت‌های آموزشی با تشکیل اجتماعات، انجمن‌ها، گردش‌های علمی و…به تربیت اجتماعی افراد کمک کرد.
شخصیت و تعادل روانی معلم بیش از سایر طبقات اجتماع مورد نظر است. زیرا معلم به عنوان الگو می‌تواند در دانش آموزان واکنش‌های مثبت و سازنده و یا واکنش‌های منفی ایجاد کند. تماس نزدیک معلم با دانش آموزان و نفوذی که بر آن‌ها دارد نقش مهمی در سلامت فکری و روانی آنان ایفا می‌کند. این تأثیر و نفوذ رفتار معلم در دانش آموز ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم صورت پذیرد و به صورت‌های گوناگون مانند تقلید، الگوسازی و گاهی اوقات همانندسازی بروز نماید.
در بحث رسالت و نقش معلم در توسعه ارزش‌های اخلاقی و مدنی کافی است که بگوییم : «معلم کسی است که زندگی مردم را تغییر می‌دهد.» در چنین توصیفی است که سنگینی و عمق مسئولیت معلم آشکار می‌شود.
گرچه ظاهراً معلم یک کلاس با تعدادی دانش آموز کار می‌کند و ایشان مخاطب اصلی معلم هستند، لیکن هر دانش آموز یا دانشجو، عضو خانواده و شهروند جامعه است و آموخته‌های خود را مستقیماً به خانواده و جامعه می‌برد. سرانجام هر معلم باید بداند دنیای امروز از شهروندانش چه می‌خواهد و چنین شهروندانی را چگونه می‌توان بار آورد یا تربیت کرد.
بدین ترتیب روشن می‌شود که در حوزه فرهنگ عمومی، معلم بیشترین و سنگین‌ترین مسئولیت‌ها را به عهده دارد و معلم پس از والدین سرمشق همه جانبه کودکان و نوجوانان است.
و در این راه وظیفه آموزش و پرورش، تنها انتقال دانش، تربیت و انتقال معلومات نیست، بلکه پرورش خلاقیت، همراه با استقلال، سرعت انتقال و توانایی افراد، به نوبه خود در پربارسازی فرهنگ مۆثر واقع می‌شود و نیز افراد بشر را در ورود بهتر به زندگی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یاری می‌دهد و از این طریق به پرورش منابع انسانی که تمامی انواع توسعه، اعم از مادی و معنوی به آن بستگی دارد، کمک می‌رساند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: ملیحه قشقایی
تنظیم: مریم فروزان کیا
