شما عیدی چه می دهید؟
یکی از خاطرات خوشی که از عیدهای کودکی در خاطر همه ما مانده است، عیدی هایی بود که پدر بزرگ با حوصله و دقت از لای قرآن بیرون می آورد و به همه بچه های فامیل هدیه می کرد، با اینکه عیدی های این دوره، خیلی با عیدی پدربزرگ های قدیم فرق دارد، اما هنوز هم عطر خوش اسکانس های تا نخورده عیدی پدر بزرگ ها، از خاطر ما نرفته است.
عیدی در گذر تاریخ
ماجرای عیدی دادن و عیدی گرفتن به امروز و دیروز بر نمی گردد و بنابر تاریخ، رسم سکه عیدی دادن در زمان هرمز دوم - شاه ساسانی در سال 304 میلادی آغاز شد و بر اساس کتب تاریخی ایران باستان داریوش دوم به مناسبت نوروز، در سال 416 پیش از میلاد سکه زرین ویژه‌ای ضرب کرد که یک طرف آن شکل سربازی را در حال تیراندازی با کمان نشان می‌دهد که این رسوم به دلیل افزایش مشکلات اقتصادی مردم آرام آرام جای خود را به هدایای سنتی و کشاورزی داد. عیدی دادن در ایران باستان یکی از رسوم متداولی بود که طی آن بزرگترها به کوچکترها عیدی می‌دادند و کوچکترها برای دستبوسی نزد بزرگترها می‌رفتند. البته عیدی های آن دوره بیشتر اقلام غیر نقدی بود در سالهای حکومت پهلوی و پس از آن معادلهای جدیدی جای خود را به وجوه نقدی عیدی داد که در قالب سکه و اسکناس به عیدی گیرنده های، اهدا می شد و دیگر یکی از رویای کودکان این بود که روز عید به خانه فامیل می رفتند و از آنها مبالغی را تحت عنوان عیدی دریافت می کردند. شاید یکی از کارکرد های اصلی قلک هم این بود که اسکناس های عیدی را در خود جای می داد و در نهایت بعد از عید و با شکسته شدن قلک ها، معلوم می شد که چقدر عیدی در روزهای نوروز نصیب بچه های خانه شده است و با این مبلغ چه چیزی می توان خرید.
آیین عیدی دادن علاوه بر عیدی هایی که به اعضای خانواده می دهیم و از آنها می گیریم، گستره وسیع تری هم دارد. همه ما می دانیم که اگر در اسفند ما گذرمان به آرایشگاه های سطح شهر بیفتد، باید علاوه بر هزینه های معلوم، مبالغی را هم تحت عنوان عیدی به آرایشگر بپردازیم. همین اتفاق در فروشگاه ها و مغازه های بسیاری می افتد و خیلی ها حتی صندوقی که رویش جمله "عیدی یادت نره" را در کنار صندوق اصلی خود قرار داده اند
عیدی ورژن جدید
اگر چه در دهه های اخیر عیدی را تنها به کودکان فامیل می دادند، اما این روزها دیگر این کودکان و نوجوانان نیستند که در فهرست عیدی گیرنده های قرار دارند، از تازه عروس خانواده گرفته تا دامادی که به تازگی وارد خانه شده و فرزندان بدون توجه به سن و سالشان همه و همه در لیست عیدی گیرنده ها قرار دارند.
از طرف دیگر بر عکس گذشته ها که تنها بزرگترها به کوچکترهای عیدی می دادند، این روزها فرزندان هم به پدر و مادرها عیدی می دهند و دیگر قرار نیست که بزرگ ترها تنها عیدی دهنده باشند. از اسکناس تا کادو و کارت هدیه
اگر در روزگار نه چندان دور اسکناس تانخورده نماد عیدی بود اما این روزها دیگر جایگزین های تازه ای جای اسکناس های تازه را گرفته اند که یکی از آنها کارت هدیه است، از آنجایی بسیاری نمی خواهند مبلغ عیدی شان با دادن مبلغ مشخصی اسکناس برای همه عیان باشد و ترجیح می دهند جایگزین شیک تری را برای عیدی دادن انتخاب کنند و از طرف دیگر در کنار کارت هدیه ، لباس هم از دیگر نمونه های عیدی است که در عیدهای این سالها در میان مردم رد و بدل می شود.
عیدی هایی برای ترویج مهربانی
شاید مبلغی که تحت عنوان عیدی داده می شود یا جایگزین دیگری که به همین نام در روزهای عید میان اهالی خانواده رد و بدل می گردد، ارزش مالی چندانی نداشته باشد، اما همین رسم عیدی دادن و اینکه اعضای خانواده به فکر هم هستند و با وجود همه هزینه های کمرشکن زندگی باز هم گوشه ای از در آمدشان را برای خرید عیدی برای کسانی که دوستشان دارند، کنار می گذارند به خودی خود می تواند نشانه خوبی باشد برای اینکه در این روزگار امپراطوری روزمرگی به یاد بیاوریم هنوزهم کسانی هستند که دوستمان دارند و در لحظه های زیبای زندگی شان به فکر ما هستند.
عیدی دادن به آرایشگر تا رفتگر
البته آیین عیدی دادن علاوه بر عیدی هایی که به اعضای خانواده می دهیم و از آنها می گیریم، گستره وسیع تری هم دارد. همه ما می دانیم که اگر در اسفند ماه گذرمان به آرایشگاه های سطح شهر بیفتد، باید علاوه بر هزینه های معلوم، مبالغی را هم تحت عنوان عیدی به آرایشگر بپردازیم. همین اتفاق در فروشگاه ها و مغازه های بسیاری می افتد و خیلی ها حتی صندوقی که رویش جمله "عیدی یادت نره" را در کنار صندوق اصلی خود قرار داده اند. البته عیدی طلب کردن در روزهای ماه اسفند، نه تنها به ارایشگر که به تمامی افرادی که خدماتی را به مردم ارائه می کنند صدق می کند مانند کارگرانی که برای نظافت یا خانه تکانی می آیند، رفتگر محل و راننده وانتی که خریدهای عید را به خانه آورده و راننده آژانس و فروشنده مغازه و همه و همه از کسانی هستند که اگر در اسفند ماه گذرتان به آنها بیفتد، نمی توانید از عیدی دادن به آنها فرار کنید.
بر اساس کتب تاریخی ایران باستان داریوش دوم به مناسبت نوروز، در سال 416 پیش از میلاد سکه زرین ویژه‌ای ضرب کرد که یک طرف آن شکل سربازی را در حال تیراندازی با کمان نشان می‌دهد که این رسوم به دلیل افزایش مشکلات اقتصادی مردم آرام آرام جای خود را به هدایای سنتی و کشاورزی داد
با اینکه با گرانی هزینه های زندگی در این دوره و زمانه اکثر ما دخل و خرجمان هم به هم نمی خورد و هزار جور چاله مختلف در زندگی همه مان هست، اما هزینه های خرید عیدی ، باعث می شود به آدم هایی که دوستشان داریم ، نشان بدهیم به رغم اینکه جیب های پر پولی نداریم اما در لحظات زیبای زندگی به یاد آدم هایی هستیم که دوستشان داریم . پس در چنین روزهایی که در نزدیکی تعطیلات عید به سر می بریم بهتر است فهرستی از آدم های مهم زندگیمان تهیه کنیم با تهیه هدیه کوچک به آنها نشان دهیم که چقدر دوستشان داریم و تا به چه اندازه حضورشان در کنار خود را ارج می نهیم.
سپیده اماده بخش اجتماعی تبیان
مقالات مرتبط:
