سرنوشت قیمت ها با اجرای هدفمندی یارانه ها
امسال قرار است فاز دوم هدفمندی یارانه ها اجرا شود و هنوز هیچ کس نمی داند قرار است چه اتفاقی برای قیمت ها بیفتد. در تاریخ 28 بهمن سال گذشته و پس از کشوقوسهای البته نهچندان طولانی میان دولت، مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، تبصره 21 لایحه بودجه 1393 که مربوط به اجرای فاز دوم قانون هدفمند کردن یارانهها است با 118 رأی موافق در صحن علنی مجلس، به تصویب رسید.
این تبصره با کاهش رقم آن از 51 هزار میلیارد تومان به 48 هزار میلیارد تومان تصویب شد و میتوان گفت که دولت به رقم مورد نظر خود در اجرا رسید. براساس این مصوبه یارانه نقدی فقط به سرپرستان خانوارهای متقاضی که به تشخیص دولت نیازمند دریافت یارانه باشند، پرداخت و افراد متقاضی دریافت یارانه نقدی باید در زمان تعیینشده به مراکز ثبتنام مراجعه کنند. در مصوبه مجلس 48 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت از محل اصلاح قیمت کالاها و خدمات موضوع مواد 1 و 3 قانون هدفمندی در نظر گرفته شده که این مبلغ با اضافه شدن 11 هزار و 300 میلیارد تومان یارانه نان و کالاهای اساسی، به بیش از 59 هزار میلیارد تومان میرسد. اما درآمدهای حاصل از اجرای گام دوم هدفمندی یارانهها نیز در چند محور اصلی به کار گرفته خواهند شد. طوریکه دولت موظف است مبلغ 10 هزار میلیارد تومان را صرف کمک به بخش تولید، بهبود حمل و نقل عمومی و بهینهسازی مصرف انرژی در واحدهای تولیدی، خدماتی و مسکونی (ماده 8 قانون هدفمندی یارانهها) کند. همچنین مبلغ 4 هزار و 800 میلیارد تومان نیز به تقویت نظام سلامت و 2 هزار میلیارد تومان نیز به بیمه بیکاری و حمایت از بیکاران اختصاص دهد. اما طبق پیشبینیها اصلیترین محور هزینهای دولت بحث پرداختهای نقدی و غیرنقدی یارانهها است که مجلس به این منظور 42 هزار و 500 میلیارد تومان را در اختیار دولت قرار داده تا در این بخش هزینه کند.
قیمتها در فاز دوم؛ چرا و چگونه؟
به اقرار وزرای اقتصادی دولت یازدهم از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گرفته تا وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر نفت و وزیر صنعت، معدن وتجارت از افزایش آرام قیمت حاملهای انرژی در فازدوم هدفمندی خبر دادهاند. آنها تأکید میکنند دولت با حساسیت تمام کنترل تورم را در برنامه خودش دارد و شیب افزایش قیمتها در فاز دوم بسیار آرام است، طوری که همه تعجب خواهند کرد.
جالب ترین اتفاق در دولت روحانی گرانی آب و برق در اسفند ماه 92 بود. در حالی که همه منتظر گرانی حامل های انرژی از جمله برق در سال 93 بودند وزارت نیرو نتوانست این مدت را تحمل کند و در همان اول اسفند قیمت برق را 25 و آب را 20 درصد گران کرد. مشخص شد که افزایش تدریجی نرخ ها که دولت همواره از آن دم می زند همان گرانی چندباره در سال است. یعنی دولت قرار است هر چند ماه یک بار نرخ ها را افزایش دهد و برق اولین حامل انرژی بود که مسوولان نتوانستند ثبات قیمت آن را حداقل تا پایان سال ببینند
در همین حال معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، افزایش قیمت حاملهای انرژی بر اساس تبصره پیشنهادی دولت برای هدفمندی یارانهها را 63 درصد اعلام کرده بود. به گفته محمد باقر نوبخت، سال گذشته از محل افزایش قیمت سوخت،30 هزار میلیارد تومان به دست آمد در صورتیکه برای تحقق درآمد 38 هزار و 800 میلیارد تومانی باید 38 درصد افزایش قیمت در بودجه 1392 نیز اعمال می شد ولی دولت این 38 درصد را افزایش نداد. بنابراین اگر افزایش 38 درصدی انجام میشد، میزان افزایش در سال جاری (93) فقط 24 الی 25 میبود که در مجموع این رقم به حدود 63 درصد میرسید.
از سوی دیگر تصمیم دولت برای بازنگری در قیمت گندم، آرد و نان جدی است. چراکه اکنون دولت گندم را کیلویی 850 تومان(با احتساب هزینه حمل و نقل و ... به یکهزار تومان میرسد) و امسال با توجه به افزایش قیمت خرید تضمینی، با قیمت 1050 تومان از کشاورز میخرد. اما این گندم با قیمت هر کیلوگرم 465 تومان به کارخانجات آردسازی فروخته و آنها آرد تولیدی خود را با قیمت هر کیلوگرم حدود 600 تومان به نانوایان میفروشند. بررسی این اعداد نشان میدهد که میان قیمت واقعی گندم تا آرد و نان تفاوت از زمین تا آسمان است. این مابهالتفاوت سبب فعال شدن دوباره بازار سیاه آرد و نقل و انتقال سودهای کلان میان دلالان و برخی نانوایان شده است.
هماکنون دولت در دو مرحله بابت گندم، آرد و نان، یارانه پرداخت میکند و باعث میشود تا فشار سنگینی به دولت تحمیل شود؛ یک مرحله پرداخت یارانه نقدی 4 هزار و 500 تومانی بابت نان و مرحله دیگر مابهالتفاوت قیمت خرید گندم از کشاورز، فروش گندم به کارخانجات آردسازی و فروش آرد به نانوایان است. یعنی دولت برای خرید هر کیلوگرم گندم حدود یکهزار تومان پرداخت میکند، آن را حدود 465 به کارخانجات آردسازی میفروشد و از آن طرف هم هرکیلوگرم آرد به قیمت حدود 600 تومان به دست نانوا میرسد. تا اینجای کار رقمی حدود 500 تومان در هر کیلوگرم گندم تا آرد، سود ایجاد میشود که بهطور قطع نصیب مردم نمیشود. این اعداد گویای آن است که حداقل 30 تا 40 درصد به قیمت نان در سال 93 افزوده خواهد شد تا بساط سودهای طلایی آردفروشان برچیده شود.
برق همه را گرفت
جالب ترین اتفاق در دولت روحانی گرانی آب و برق در اسفند ماه 92 بود. در حالی که همه منتظر گرانی حامل های انرژی از جمله برق در سال 93 بودند وزارت نیرو نتوانست این مدت را تحمل کند و در همان اول اسفند قیمت برق را 25 و آب را 20 درصد گران کرد. مشخص شد که افزایش تدریجی نرخ ها که دولت همواره از آن دم می زند همان گرانی چندباره در سال است. یعنی دولت قرار است هر چند ماه یک بار نرخ ها را افزایش دهد و برق اولین حامل انرژی بود که مسوولان نتوانستند ثبات قیمت آن را حداقل تا پایان سال ببینند. جالب اینکه قرار بود بنزین هم از اول اسفند 92، 1050 تومان شوند و حتی وزارت نفت، جایگاهداران را در آماده باش قرار داده بود اما با انتشار این خبر و تکذیب های مکرر که در دولت قبل هم سابقه داشته دولت پشیمان شد و گرانی بنزین را به سال 93 موکول کرد.
پیشبینی قیمت برخی حاملهای انرژی در سال 1393
(برمبنای افزایش 63 درصدی به اظهار نوبخت)
نوع حامل | قیمت فعلی | قیمت در سال 93 |
انواع سوخت |
بنزین معمولی سهمیهای | 400 | 652 |
بنزین سوپر سهمیهای | 500 | 515 |
بنزین معمولی آزاد | 700 | 1141 |
بنزین سوپر آزاد | 800 | 1304 |
گازوئیل سهمیهای | 150 | 244 |
گازوئیل آزاد | 350 | 570 |
سوخت جت | 700 | 1141 |
نفت کوره | 200 | 326 |
نفت سفید | 100 | 163 |
گاز طبیعی | 70 | 114 |
سی ان جی | 300 | 489 |
ال پی جی خانگی | 100 | 163 |
ال پی جی جایگاه سوخت | 300 | 489 |
آب |
خانگی - شهری | 250 | 407 |
خانگی روستایی | 95 | 160 |
اماکن آموزشی و مذهبی | 200 | 326 |
اماکن عمومی و اداری | 540 | 880 |
اماکن تجاری | 690 | 1124 |
برق |
خانگی - عادی | 48.5 | 80 |
خانگی - گرمسیری | 15 | 24 |
دولتی | 130 | 211 |
کشاورزی | 9 | 15 |
صنعت و معدن | 40 | 65 |
آموزشی،بهداشتیومذهبی | 25 | 37 |
دیگر مصارف | 120 | 195 |
محسن جندقی بخش اقتصاد تبیان