مهدویت در سیمای قرآن
![مهدویت](https://img.tebyan.net/big/1391/04/128177516250236302301658820317214231219113.gif)
گذشته از اخبار و روایات فراوانی که از ناحیهی رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و حضرات ائمه معصومین علیهمالسلام پیرامون حضرت حجة بن الحسن علیهالسلام در منابع روایی (شیعه و سنی) وجود دارد و مسئله مهدویت و نشانهها و علائم ظهور و ویژگیهای مهدی موعود علیهالسلام و وضعیت زمان ظهور آن حضرت را توضیح میدهند، تعدادی از آیات کریمهی قرآن هم با تأویل و تفسیر ائمهی معصومین علیهماالسلام بر این حقیقت دلالت دارد و برای بشریت آیندهای درخشان و سرشار از سعادت و خوشبختی را پیشبینی مینماید و قاطعانه بر این مسئله تکیه دارد که اگرچه اکنون جامعه بشری بر محور استکبار و استضعاف و خودخواهی قدرتمندان و ثروتمندان زورگو قرار گرفته اما دوامی ندارد و اساس و پایهی آن متزلزل است و فرو خواهد ریخت و سرانجام بشریت از آیندهای درخشان برخوردار خواهد گردید و زمام امور به دست کسی خواهد افتاد که دست قدرت های زورگو و مستکبران خودخواه را از سر جامعهی انسانی کوتاه و حکومتی بر پایه عدل و قسط در جهان برقرار میسازد و نظام جامعه را اصلاح و ظلم و ستم را از میان برمیدارد. در نوشتاری که پیش رو دارید به تعدادی از این آیات اشاره خواهیم داشت.
سوره قصص، آیه 5
و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین.
«و ما اراده کردهایم که بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.» در این آیه خداوند بر سه مسئله تکیه نموده است که عبارتند از:
1- میخواهیم مستضعفان را مشمول نعمت های خود سازیم.
2- آنان را پیشوایان قرار دهیم.
3- میخواهیم آنان را وارثان حکومت روی زمین مقرر داریم. و این بشارتی است در زمینهی پیروزی حق بر باطل و ایمان بر کفر و این بشارتی است برای همهی انسان های آزاده و خواهان حکومت عدل و داد و برچیده شدن بساط ظلم و جور. و لذا در روایات و اخبار حضرات ائمهی معصومین علیهمالسلام این آیه درباره ظهور و بروز چنین حکومتی تفسیر شده است. امام امیرالمومنین علیهالسلام در جملهای چنین میفرماید: دنیا پس از چموشی و سرکشی. هم چون شتری که از دادن شیر به بچهاش خودداری میکند به ما روی میآورد و سپس همین آیه مورد بحث را تلاوت فرمود. (نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 209)
سوره نور، آیه 55
وعد الله الذین امنوا منکم و عملوا الصالحات، لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امنا یعبدوننی لا یشرکون بی شیئا و من کفر بعد ذلک فاولئک هم الفاسقون.
«خداوند به کسانی که از شما ایمان آوردهاند و اعمال صالح انجام دادهاند وعده داده که حتما آنها را خلیفه روی زمین خواهد کرد، همانگونه که پیشینیان را خلافت روی زمین بخشید و دین و آیینی را که برای آنها پسندیده پا برجا و ریشهدار خواهد ساخت و خوف و ترس آنها را به امنیت و آرامش مبدل میکند. آنچنان که تنها مرا میپرستند و چیزی را برای من شریک نخواهد ساخت و کسانی که بعد از آن کافر شوند فاسقند.»
از آنجا که در آیات گذشته سخن از اطاعت و تسلیم در برابر فرمان خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بوده آیه مورد بحث همین موضوع را ادامه داده و نتیجه این اطاعت را که همان حکومت جهانی است بیان میکند. از مجموع این آیه چنین برمیآید که خداوند به گروهی از مسلمانان که دارای این دو صفت هستند (ایمان و عمل صالح) سه نوید میدهد.
1- حکومت و خلافت روی زمین
2- نشر آیین حق به طور اساسی و ریشهدار در همه جا (که این مطلب از کلمه تمکین استفاده میشود).
3- از میان رفتن تمام اسباب خوف و ترس و وحشت و ناامنی که نتیجه این سه برنامه این خواهد شد که با نهایت آزادی خدا را بپرستند و فرمان های او را گردن نهند و هیچ شریک و شبیهی برای او قائل نشوند و توحید خالص را در همه جا بگسترانند.
![منتظرین](https://img.tebyan.net/big/1391/03/8920173219134132134258573107441888668156.jpg)
سوره نمل، آیه 62
أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَیَكْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الأْرْضِ
«چه کسی است که پاسخ مضطری را که او را بخواند می دهد و رنج از او دور می کند و شما را در زمین جانشین پیشینیان سازد.» امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه شریفه فرمود: آیه شریفه درباره حضرت قائم آل محمد علیهم السلام نازل شده و به خداوند سوگند اوست مظطر هنگامی که در مقام ابراهیم علیه السلام دو رکعت نماز خواند و خداوند را صدا زند و خداوند دعایش را مستجاب گرداند و رنج را از وی دور کند و او را خلیفه زمین قرار دهد. (بحار ج 51 ص 48؛ ومنتخب الأثر ص 294)
سوره توبه، آیه 33
لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ
«او را با دینی درست و بر حق فرستاد تا او را بر همه این ها پیروز گرداند هر چند مشرکان را خوش نیاید». روایت ابن عباس رحمه الله در تفسیر آیه شریفه (او را با دینی درست و بر حق فرستاد تا او را بر همه این ها پیروز گرداند هر چند مشرکان را خوش نیاید) فرمود: این امر تحقق نمی یابد تا اینکه نه یهودیی و نه نصرانی و یا صاحب ملت و کیش دیگری در روی زمین نباشد مگر اینکه داخل در اسلام گردند تا اینکه گوسفند و گرگ و گاو و شیر و انسان و مار در امنیت با هم زندگی نمایند و تا اینکه موش از انبان چیزی برندارد و جزیه بر اهل ذمه نهاده شود و دیگر جزیه نگیرند و صلیب شکسته گردد و خوک ها کشته گردند و این است مصداق آیه شریفه (با دینی حق او را پیروز گرداند بر همه مشرکان). (منتخب الأثر ص 295)
سوره حج، آیه 39
أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ
«به کسانی که با جنگ بر سرشان تاخت آورده اند و مورد ستم قرار گرفته اند اجازه داده شد و خدا بر پیروز ساختنشان توانا است». به روایت عبد الله بن عجلان از امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه شریفه فرمود: او حضرت قائم عجل الله تعالى فرجه الشریف و یارانش می باشد. (إثبات الهداة ج 3 ص 563)
سوره ابراهیم، آیه 5
وَلَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآیاتِنا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ
«و بتحقیق ما موسى را با آیات و معجزاتی به رسالت فرستادیم و فرمان دادیم که قوم خود را از تاریکی به روشنایی بیرون آور و روزهای خدا را یادآوریشان کن». خدای تعالى می فرماید: (و بتحقیق ما موسى را با آیات و معجزاتی به رسالت فرستادیم و فرمان دادیم که قوم خود را از تاریکی به روشنایی بیرون آور و روزهای خدا را یادآوریشان کن) فرمود: روزهای خداوند سه روز است روزی که قائم آل محمد علیه السلام قیام کند و روزی که آدمی از دنیا برود و روز قیامت (که همگان برای حساب حاضرانند).(بحار ج 51 ص 45)
در پایان به این نکته می بایست توجه نمود که قرآن کریم در زمینهی ظهور و قیام حضرت مهدی موعود علیهالسلام مانند بسیاری از زمینههای دیگر (بدون اینکه به جزئیات بپردازد) به صورت کلی و اصولی بحث نموده. یعنی از تشکیل حکومت عدل جهانی و پیروزی نهایی صالحان در روی زمین سخن گفته است. این گونه آیات را که بیش از صد آیه میباشد، مفسران عالیقدر اسلامی به استناد روایات و اخبار معصومین علیهمالسلام مربوط به مهدی موعود علیهالسلام و ظهور و قیام او دانستهاند.
فرآوری: محمدی
بخش مهدویت تبیان
منابع:
1) سیمای مهدویت در قرآن ، محمد جواد مولوی نیا
2) آثار الصادقین، ج29، صادق احسان بخش
مطالب مرتبط:
![مشاوره](https://img.tebyan.net/ts/persian/QuestionArticle.png)