حقوق و مراحم امام زمان نسبت به ما
حقوق آن بزرگوار بر ما بسیار و الطاف و مراحمش بیرون از شمار است، بلکه همچون دریای خروشان و موّاجی است که غوّاصی در آن نتوانم کرد، ولی به مقدار کف دستی از آن برمیگیریم و در پی تقرّب درگاهش ره میپوییم.
حق وجود و هستی
خداوند به برکت وجود آن حضرتعلیه السلام تو و هر موجودی را آفرید و اگر او نبود هیچ کس نبود، بلکه اگر او نبود نه زمین وجود مییافت و نه فلک، بر این معنی روایاتی دلالت دارد از جمله:
از توقیعات شریفه آن حضرت در کتاب الاحتجاج آمده است که فرمود: «وَنَحْنُ صَنائِعِ رَبِّنا وَالخَلْقُ بَعْدُ صَنائِعُنا...» (الاحتجاج: 284:2)
البته معنی این سخن بر دو وجه وارد است: یکی همان است که در توقیع دیگری در همان کتاب آمده: جماعتی از شیعیان اختلاف کردند در اینکه آیا خداوند، آفرینش و روزی دادن مخلوق را به ائمهعلیهم السلام واگذار کرده؟ پس عدّهای گفتند: این محال است، زیرا که اجسام را کسی جز خدای نمیتواند خلق کند. ولی عدّهای دیگر گفتند: خداوند قدرت خلق را به ائمهعلیهم السلام واگذار نموده است و آنان را آفریده و روزی بخشیدهاند و در این مسأله اختلاف شدیدی بین آنها درگرفت، تا اینکه از طرف امام عصر - عجّل اللَّه فرجه الشریف - توقیع آمد که: خداوند تعالی خود اجسام را آفریده و روزیها را تقسیم کرد، زیرا که نه جسم است و نه در جسمی حلول کرده، هیچ چیز مثل او نیست و او است شنوای بینا، و امّا امامان؛ از خداوند تعالی درخواست میکنند و او میآفریند و او روزی میدهد به خاطر اجابت درخواست آنها و تعظیم حقّ ایشان. (الاحتجاج: 278:2).
حاصل این وجه اینکه: امام زمان و پدران بزرگوارشعلیهم السلام واسطه هستند در رساندن فیضهای الهی به سایر مخلوقات و به همین معنی در دعای ندبه اشاره شده که: کجاست آن وسیلهای که فیوضات آسمان را به اهل زمین میرساند. البته نسبت دادن فعل به سبب و واسطه در لغت و عرف بسیار است.
وجه دوم اینکه: مقصود از آفرینش تمام آنچه خداوند متعال آفریده، آن حضرت و پدران طاهرینش میباشند، یعنی اینها علّتغایی آفرینش هستند و آنچه هست به خاطر اینها آفریده شده است. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «از بركت وجود او (یعنى حجت و نماینده الهى) مردم روزى مىخورند و به خاطر هستى او آسمان و زمین برپاست».(بحار، ج23، ص19)
حق بقاء در دنیا
باید توجه داشته باشی که اگر امام زمان - عجّل اللَّه فرجه الشریف - نبود، یک ساعت هم زنده نمیماندی و بلکه هیچ چیز در این دنیا برقرار نمیبود، دلیل بر این معنی روایتی است که ثقة الاسلام کلینی در کافی به سند صحیحی از حسن بن علی الوشّاء آورده است که گفت: از حضرت ابوالحسن امام رضا علیه السلام پرسیدم که: آیا زمین به غیر امام باقی میماند؟ فرمود: نه. گفتم: اینطور روایت کردهاند که در حالی زمین [بدون امام] باقی بماند که خداوند بر بندگان خشم گرفته باشد؟ فرمود: خیر، باقی نماند، در این صورت درهم فرو ریزد. (اصول کافی: 179:1).
در بینش اسلامى، امام، جان جهان است و جهان به وجود او بستگى دارد. امام قلب عالم وجود، و «واسطه فیض» بین عالم و آفریدگار عالم است و از این جهت حضور و غیبت او تفاوتى ندارد. و اگر او - ولو به صورت ناشناس - در جهان نباشد، جهان هستى در هم فرو مى ریزد. چنانكه امام صادق(علیه السلام) فرمود: «لو بقیت الأرض بغیر أَمام لساخت»؛ (اگر زمین بدون وجود امام بماند، ساكنان خود را در كام خود فرو مى برد).( اصول کافی، ج 1، ص 179)
حق قرابت و خویشاوندی پیغمبر
در سوره حمعسق [شوری] آمده: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْراً إِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُرْبی»؛ (سوره شوری: آیه 23) بگو که من از شما بر تبلیغ رسالت توقع مزدی ندارم جز اینکه در مورد خویشاوندانم مودّت ورزید. از حضرت ابوجعفر امام محمد باقر علیه السلام روایت شده که منظور از (القربی) در این آیه امامان هستند. (تفسیر برهان، سید هاشم بحرانی: 121:2). و در حدیث ندای حضرت قائم - عجّل اللَّه فرجه الشریف - هنگام ظهورش آمده است: و از شما میخواهم شما را به خدا و حقّ رسول خدا و حقّ خودم بر شما - که مرا بر شما حقّ قرابت و خویشاوندی پیغمبر هست -. (الغیبة، ابن ابی زینب، نعمانی: 149).
حق منعم بر متنعم و حق واسطه نعمت
در روایتی از پیغمبر اکرمصلی الله علیه و آله آمده که: هر آنکه نسبت به شما کار نیکی انجام داد، به او پاداش دهید، اگر نمیتوانستید برای او دعا کنید تا اطمینان یابید که کار نیک آن شخص را جبران کردهاید. و این دو حقّ برای مولایمان حضرت صاحب الزمان - عجّل اللَّه فرجه الشریف - جمع شده است، زیرا که تمام بهرهها و استفادههایی که به مردم میرسد به برکت وجود امام آن زمان است.
حق آقا و ارباب بر بنده
در زیارت جامعه آمده است: «وَالسَّادَةُ الوُلاةُ»؛ و سروران سرپرست. و در حدیثی از رسول اکرمصلی الله علیه و آله از طریق مخالفین وارد شده: ما فرزندان عبد المطلب سروران اهل بهشت هستیم؛ من و علی و جعفر و حسن و حسین و مهدیعلیهم السلام. میگویم: بیان سیادت و آقایی امامانعلیهم السلام نسبت به ما، از آنچه گذشت ظاهر و ثابت میشود. و معنی سیادت آن بزرگواران اینکه: ایشان از خود ما در تمام امور اولی و شایستهتر هستند، چنانکه خداوند متعال فرموده: «اَلنَّبِیُّ أَوْلی بِالمُۆْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ...»؛ (سوره احزاب، آیه 6) پیامبر نسبت به مۆمنان از خودشان سزاوارتر است.
حق عالم بر متعلم
امام زمان و پدران طاهرینش راسخین در علم هستند، چنانکه در چند روایت از امام صادقعلیه السلام آمده، و نیز خداوند متعال دستور فرموده تا مردم هر چه میخواهند از خاندان وحی بپرسند که ایشان (اهل الذکر)اند که: «فَاسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»؛ (سوره انبیاء، آیه 7) پس از اهل ذکر سۆال کنید اگر نمیدانید.
حق امام بر رعیت
در کافی به سند خود از ابوحمزه روایت کرده که گفت: از حضرت ابوجعفر امام باقر علیه السلام پرسیدم که حقّ امام بر مردم چیست؟ فرمود: حقّ او بر آنها این است که آنچه میگوید بشنوند و او را اطاعت کنند. (اصول کافی: 405:1). و در خطبهای که در روضه کافی از امیر المۆمنینعلیه السلام روایت شده، آمده است که: اما بعد، به تحقیق خداوند متعال برای من بر شما حقّی قرار داد به اینکه مرا ولیّ امر و سرپرست شما ساخته، و منزلتی که خداوند - عزّ ذکره - مرا در آن منزلت برتر از شما جای داده...؛ پس مهمترین چیزی که خداوند از آن حقوق فرض کرده حقّ والی و زمامدار بر رعیت است. (روضه کافی: 35).
و آن وقت چه گمراهند کسانی که حق امام را نادیده می گیرند و این بی حرمتی را به جایی می رسانند که حتی چنان از مخالفان ائمه اطهار یاد می کنند که امر را بر امثال خود مشتبه می سازند، و این گونه حقوق حضرت ولی عصر روحی لک الفداء را نادید می گیرند. از خداوند رحمن و رحیم و رب العالمین خواستاریم تا ظهور حجت و ولی خود را نزدیک سازد و ما را از یاران و انصار حضرت قرار دهد. امین یا رب العالیمن.
فرآوری: محمدی
بخش مهدویت تبیان
منابع:
1) مکیال المکارم، محمد تقی اصفهانی
2) سایت اندیشه قم
3) پایگاه تخصصی معارف حضرت صاحب الزمان
4) پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله مکارم شیرازی
مطالب مرتبط:
