کسانی که دوباره زنده می شوند!
رجعت یا بازگشت مردگان از موضوعاتی است که در ارتباط با آن سخن بسیار گفته شده. در این مقاله از ماهیت این موضوع و اینکه چه کسانی به دنیا برمی گردند و به حیات مادی خود دوباره ادامه می دهند و آیا شهدای جنگ تحمیلی نیز جزء این رجعت کنندگان هستند؟ می خواهیم سخن بگوئیم.
ماهیت رجعت
رجعت مسئله مهم و یکی از اعتقادات شیعه است. آیات فراوانی از قرآن دلالت بر رجعت دارد از جمله:
"و یوم نحشر کل أمه فوجا ممن یکذب آیاتنا فهم یوزعون" روزی که ما از هر امتی یک گروه و یک فوجی را محشور می کنیم و آنها برمی گردند.
این زمان روز قیامت نیست چون در روز قیامت بخشی از مردم محشور نمی شوند بلکه همه محشور می شوند، در حالی که در آیه به گروه محدودی اشاره می کند.
در ذیل این آیه روایات متعددی نقل شده که مراد از این حشر و این بازگشت، رجعت و قبل از قیامت است. از جمله امام صادق(علیه السلام) فرمود: آیه فوق در باره رجعت است و این آیه در باره قیامت است "و حشرناهم فلم نقادر منهم أحدا" همه را محشور می کنیم، هیچ کس را باقی نمی گذاریم.
در قیامت همه محشور می شوند اما در رجعت برخی برمی گردند اما این ها چه کسانی هستند؟
در این رابطه آیات فراوان است. بیش از ده آیه از آیات قرآن به رجعت تفسیر شده. روایات هم در این زمینه خیلی زیاد است. علامه مجلسی حدود 200 روایت در زمینه رجعت را مطرح کردند. یعنی تقریباً یک امر اتفاقی است که روایات در زمینه رجعت متواترند.
بدون تردید در اصل رجعت روایات شیعه قطعاً متواتر هستند که بیش از 160 مورد آن را علامه مجلسی در بحارالانوار نقل کرده است.
یکی از آن روایات به نقل از امام صادق(علیه السلام) است که فرمودند: اولین کسی که زمین برایش شکافته می شود و به دنیا برمی گردد امام حسین(علیه السلام) است و فرمودند که رجعت، عام و عمومی نیست بلکه اختصاصی است. کسانی در رجعت بر می گردند که یا ایمان محض داشته باشند یعنی مومن محض و مومن خالص باشند یا مشرک خالص و گروه دیگری در رجعت بر نمی گردند.
رجعت چیست؟
رجعت به این معناست که قبل از قیام قیامت و بعد از ظهور امام زمان(علیه السلام) گروهی از کسانی که از دنیا رفتند یعنی مرده اند به دنیا برمی گردند و در دنیا مدت دیگری زندگی می کنند و دوباره از دنیا می روند تا قیامت که به اعمال رسیدگی بشود.
اگر این افراد در زندگی قبلی کشته شده اند با مرگ طبیعی از دنیا می روند و اگر با مرگ غیر شهادت از دنیا رفته باشند با شهادت از دنیا می روند. این بازگشت به دنیا را رجعت می گویند و این واقعه در زمان ظهور امام زمان(علیه السلام) اتفاق خواهد افتاد.
رجعت اختصاص به شیعه ندارد و در امت های گذشته نیز اتفاق افتاده. آیات فراوانی در قرآن به رجعت گروه هایی که از دنیا رفتند اشاره دارد از جمله آیه 259 سوره بقره که در رابطه با عزیر پیغمبر است که از قریه ای عبور می کرد در آنجا مرده هایی را دید تعجب کرد که اینها چطور زنده می شوند؟ خداوند نیز جان او را گرفت و او صد سال مرد. بعد از 100 سال دوباره خداوند او و حیوانی که همراهش بود را زنده کرد، و به او نشان داد که چطور زنده می شود؟ عزیر پیغمبر بعد از صد سال به دنیا رجعت کرد.
سوره بقره آیه 242 از زنده شدن گروهی که از طاعون فرار می کردند و از شهرشان بیرون رفتند و همگی یک جا مردند حکایت می کند "ألم تر إلی الذین خرجوا من دیارهم و هم ألوف" خداوند اینها را به دعای یکی از پیامبران الهی به نام ارمیا یا حزقیل زنده کرد و آنها دوباره به زندگی برگشتند و با همان پیغمبر مدتی زندگی کردند.
یا زنده شدن 70 نفر از برگزیدگان بنی اسرائیل که همگی مردند و حضرت موسی(علیه السلام) دعا کرد و آنها دوباره زنده شدند یا اصحاب کهف و افرادی از این قبیل که بعد از مردنشان دوباره زنده شدند. بنابراین رجعت اختصاص به ما ندارد که بگوئیم اعتقادی است و اتفاق نیفتاده.
اصل رجعت از نظر شیعه و از نظر اعتقادات شیعی قطعی و روایاتش هم همان طور که گفته شد متواتر است. اگر چه در جزئیاتش به حد تواتر نمی رسد مثل رجعت امام حسین(علیه السلام) که تقریباً به حد تواتر رسیده. روایاتی که حکایت از این دارند که اولین کسی که رجعت می کند امام حسین(علیه السلام) است یا جزئیات حکومت ایشان که چقدر طول می کشد؟ چطور حکومت می کند؟ و ... .
کسانی که برمی گردند
در حدیث امام صادق(علیه السلام) نقل شده که وقتی که امام زمان(علیه السلام) قیام می کنند خداوند از پشت کعبه 27 نفر را بیرون می آورد که 15 نفر آنها از قوم حضرت موسی(علیه السلام) هستند و 7 نفر اصحاب کهف، یوشع بن نون وصی حضرت موسی(علیه السلام)، مومن آل فرعون، سلمان فارسی، ابا دجّانه انصاری و مالک اشتر هستند که این روایت در بحارالانوار و تفسیر عیاشی نقل شده و اینها کسانی هستند که رجعت می کنند.
در روایت دیگری هم مقداد به این جمع اضافه شده. در روایات فراوانی از امام صادق(علیه السلام) با سندهای بسیار عالی نقل شده که هر کس چهل صبح دعای معروف عهد را بخواند از یاوران حضرت مهدی(علیه السلام) خواهد بود و اگر قبل از ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) از دنیا برود خداوند او را دوباره زنده می کند و او به دنیا برمی گردد و جزء یاوران حضرت مهدی (علیه السلام) خواهد بود و مضمون همین مطلب در همان دعا هست که می فرماید:
"خدایا اگر من قبل از اینکه حضرت ظهور بکند از دنیا رفتم می خواهم که مرا دوباره زنده کنی در حالی که کفن را به خودم پیچیدم، شمشیر در دستم هست و آماده هستم و با این مشخصات می خواهم بر گردم و در رکاب حضرت بجنگم."
این دعا سندش بسیار محکم است.
چند حدیث از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که یک اصل کلی را بیان فرمودند "لیس أحد من المومنین قتل إلا سیرجع حتی یموت" هیچ مومنی نیست که کشته بشود مگر اینکه به زودی در دوران رجعت بر می گردد تا با مرگ طبیعی از دنیا برود و برعکس.
از این روایت چنین فهمیده می شود، کسانی که در راه خدا به شهادت می رسند، کشته می شوند قطعاً در دوران رجعت بر می گردند تا با مرگ طبیعی از دنیا بروند. البته قید مومن در اینجا قابل توجه است و بار مفهومی عمیقی دارد که در اینجا به آن نمی پردازیم ولی در روایات دارد که هر مومنی که کشته می شود بر می گردد تا دوباره در دوران رجعت با مرگ طبیعی از دنیا برود.
در روایتی وارد شده که امام علی(علیه السلام)، امام حسین(علیه السلام)، بقیه ائمه(علیهم السلام) و پیامبران رجعت خواهند داشت. در این زمینه روایات نیز فراوان است اگر چه به حد تواتر نرسیده اند. بنابراین در مباحث کلامی مفید نیست. برای اثبات یک بحث کلامی خبر باید متواتر باشد. برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید به کتاب بحار الانوار، باب الرجعة تالیف مرحوم علامه مجلسی.
اما شهدایی که در جنگ تحمیلی یا در جاهای دیگر به شهادت رسیدند اگر از مومنین باشند، که هستند در دوران رجعت برمی گردند.
خلاصه
رجعت به این معناست که قبل از قیام قیامت و بعد از ظهور امام زمان(علیه السلام) عده ای از کسانی که مرده اند به دنیا برمی گردند و در دنیا مدت دیگری زندگی می کنند. اصل رجعت از نظر شیعه و از نظر اعتقادات شیعی قطعی و روایاتش هم گفته شده متواتر است اما در جزییاتش متواتر نیست. ضمن این که آیات قرآن هم موید محکم تری هستند. رجعت اختصاص به شیعه ندارد و در امت های گذشته نیز اتفاق افتاده.
مریم جعفری
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: پاسخ به سوالات اعتقادی استاد محمدی، موجود در سایت رادیو معارف
مطالب مرتبط:
