ابوجعفر، دومین سفیر یار مهربان

نائبان خاص حضرت مهدی (عج) در عصر غیبت (2)

«محمد بن عثمان بن سعید عَمری»

نام وی «محمد بن عثمان», کنیه اش «ابا جعفر» است.[1] محمد بن عثمان نایب دوم حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف در غیبت صغری بود, نیابت ایشان مصادف با ایام خلافت معتمد عباسی, معتضد عباسی, مکتفی عباسی, و ده سال از خلافت مقتدر عباسی مصادف شد و در حدود چهل سال مقام والای نیابت خاصه را به عهده داشت. [2] ایشان با نص امام حسن عسگری علیه السلام و نص عثمان بن سعید به امر حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف پس از درگذشت پدرش به مقام والای نیابت امام زمان عجل الله فرجه الشریف نایل آمدند. [3]

تأییدات ولیّ زمان

محمد بن عثمان، قبری برای خود حفر نموده و آن را به وسیله ی چوب ساج هم سطح زمین کرده بود. وقتی علت این امر را سوال می کردند, می فرمود: «برای مردن اسبابی هست و من مأمور شدم که خود را جمع و جور کنم». سپس دو ماه بعد وفات می کنند. [4]

در نامه ای که به عنوان تسلیت از ناحیه مقدسه حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف برای محمد بن عثمان صادر شده است, علاوه بر آنکه نشانگر حزن و اندوه زیاد حضرتش در فقدان نائب گرامیش و نیز موقعیت او نزد امامش می باشد؛ متضمن بشارت بر جانشینی محمد بن عثمان عمری به جای پدر نیز بوده است, و امام عجل الله فرجه الشریف چنین مرقوم فرمودند:

«خداوند به تو اجر جزیل و صبر جمیل مرحمت فرماید, ما و شما در این حادثه دچار غم و اندوه شدیم. از جدایی و فراق او احساس وحشت نمودیم, خدایش او را شاد و مسرور گرداند. از کمال سعادت او این بود که خدای تبارک و تعالی فرزندی چون تو به او عنایت فرموده است که در جای او بنشینی و منصب او را به عهده بگیری و از خدا برایش رحمت و مغفرت بطلبی».[5]

و در توقیع دیگری امام عجل الله فرجه الشریف فرمودند:

« ..... و اما محمد بن عثمان عمری, پس خداوند از او و پدرش خشنود و راضی باشد, همانا او مورد وثوق من و نوشته او نوشته من است». [6]

علائم و کرامات بسیاری از وی ظاهر می شد؛ و معجزات امام زمان عجل الله فرجه الشریف به دست او آشکار می گردید و امور بسیاری را از جانب امام مهدی عجل الله فرجه الشریف به شیعیان خبر می داد که باعث بصیرت شیعیان در خصوص وجود امام دوازدهم می گردید

مقاومتی ستوده

محمد بن عثمان, به رغم مخالفت هایی که از طرف مدعیان دروغین نیابت, با وی صورت می گرفت و با وجود فشارهایی که از طرف حکام و خلفای آن دوران اعمال می شد, توانست جایگاه سفارت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف را در کارهای واگذاشته ی خود, به گونه ای شایسته حفظ نماید و نگذاشت غالیان با ترفندهای دروغین خود, شیعیان را متوجه خود سازند و نیابت او را متزلزل کنند. از این رو دوستداران ائمه اطهار علیهم السلام هیچ گاه درباره نیابت و وثاقت ایشان دچار شک و تردید نگشتند.

دست امام در آستین سفیر

نایب دوم بیشترین مدت را از جهت بقا در سمت نمایندگی امام زمان عجل الله فرجه الشریف به خود اختصاص داد و حدود چهل سال به عنوان نایب و رابط بین امام و شیعیان بود. لذا توفیق یافت مشکلات و مسائل فقهی, کلامی اجتماعی و ... بیشتری از محضر مبارک حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف استفسار کند و در اختیار عموم مردم قرار دهد.[7]

توقیعات (نامه های) مبارک حضرت با همان خطی که در زمان پدر محمد بن عثمان [= عثمان بن سعید] صادر می شد, به دست او صادر می گشت و به شیعیان می رسید و شیعیان جواب سوالات خویش را از طریق ایشان از امام عصر عجل الله فرجه الشریف می گرفتند و بدین گونه واسطه ی بین آن حضرت و مردم بود.

در مسیر سفری طولانی تر

ابو جعفر محمد بن عثمان طبق قول مشهور در سال 305 ه.ق [9] در آخر ماه جمادی الاولی وفات یافت. قبر او در کنار مادرش, بر سر راه کوفه و در محلی که خانه اش آنجا بود, واقع است. این محل در سمت غربی بغداد واقع است.[10]

پی نوشت:

1. علامه حلى، رجال العلامة الحلی، قم، دار الذخائر قم، 1411ق ص149

2. طسوجی, محمد حسین, مهدی (عج) معجزه جاودان, قم, لاهیجی, چاپ اول, 1382ش, ص96

3. الطوسى, محمد بن حسن, الغیبة، قم، مۆسسه معارف اسلامى قم، 1411ق, ص359

4. علامه حلى، رجال العلامة الحلی، پیشین، ص149 و نیز: الطوسى, الغیبة، پیشین, ص365؛ طسوجی, مهدی (عج) معجزه جاودان, پیشین, ص97

5. الطوسى, الغیبة، پیشین, ص361, و نیز: طسوجی, مهدی (عج) معجزه جاودان, پیشین, ص95

6. همان, ص362؛ و نیز: مجلسى، محمد باقر, بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت, مۆسسة الوفاء، 1404ه, ج51, صص350 و 349

7. سلیمیان, خدامراد, پرسمان مهدویت, قم: شباب الجنه, چاپ دوم, 1385ش, ص105 و106؛ ر.ک : الطوسى, الغیبة، پیشین, ص366

8. طسوجی, مهدی (عج) معجزه جاودان, پیشین, ص97

9. بنابر نقل دیگر وی در سال 304 ه.ق رحلت نموده اند.

10. الطوسى, الغیبة، پیشین,ص 366

شهربانو زندلشنی