پاداش های باور نکردنی برای عیادت از بیمار
بیمارى از مشكلاتى است كه ممكن است هر كسى به آن دچار شود. در چنین وضعیّتى، فرد بیمار به تقویت جسمى و روحى نیازمند است، تا سلامت واقعى خویش را بازیافته، به عنوان عضوى مفید در جامعه به زندگى و فعّالیّتش ادامه دهد. كسى كه مۆمنى را عیادت كند، خدا را عیادت كرده است.
در مكتب انسان‌ساز اسلام، عیادت بیمار و دیدار او از اهمّیّت و ارزش ویژه‌اى برخوردار است؛ چرا كه این رفتار نیك اخلاقى مورد رضایت خداوند بوده، نقش به‌سزایى را در تحكیم روابط انسانى و صمیمیّت و اخوّت، ایفا مى‌كند.
امام صادق علیه السلام جایگاه عیادت را در پیشگاه خداى متعال، چنین بازگو مى‌كند: روز قیامت بنده مۆمنى به سوى خداى تعالى خوانده مى‌شود و حسابش به آسانى انجام مى‌پذیرد. آنگاه خداوند خطاب به او مى‌فرماید: اى مۆمن، چه چیز تو را مانع شد، هنگامى كه بیمار بودم به عیادتم بیایى؟ او مى‌گوید: تو پروردگار من هستى و من بنده تو هستم، تو زنده و پایدارى و درد و ناراحتى به تو اصابت نمى‌كند، خداى عزّوجلّ مى‌فرماید: كسى كه مۆمنى را عیادت كند، مرا عیادت كرده است، سپس مى‌فرماید: آیا فلانى پسر فلانى را مى‌شناسى؟ مى‌گوید: بلى! خداوند مى‌فرماید: چه چیز تو را مانع شد كه او را در هنگام بیمارى‌اش عیادت كنى؟ همانا اگر او را عیادت مى‌كردى مرا عیادت كرده‌بودى و مرا نزد وى مى‌یافتى. آنگاه اگر از من درخواست برآوردن حاجتى را داشتى، برایت برآورده ساخته، آن را ردّ نمى‌كردم. «1»
پاداش یک ساعت عیادت از بیمار
رسول خدا صلى الله علیه و آله با تأكید بر عیادت بیمار، پاداش آن را در پیشگاه خداى متعال چنین یادآور مى‌شود: مَنْ عادَ مَریضاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ ساعَةً، أَجْرَى اللَّهُ عَمَلَ أَلْفِ سَنَةٍ لا یَعْصَى اللَّهَ فیها طَرْفَةَ عَیْنٍ «2» كسى كه بیمارى را عیادت كرده، ساعتى نزد او بنشیند، خداوند پاداش عمل هزار سال را كه لحظه‌اى در آن معصیت نكرده باشد، به او ارزانى مى‌دارد. امام صادق علیه السلام : أَیُّما مُۆْمِنٍ عادَ أَخاهُ فى مَرَضِهِ فَانْ كانَ حینَ یُصْبِحُ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ فَإِذاقَعَدَ عِنْدَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ وَاسْتَغْفَرُوا لَهُ حَتَّى یُمْسِىَ وَ إِنْ كانَ مَساءاً كانَ لَهُ مِثْلُ ذلِكَ حَتَّى یُصْبِحَ «3» هر مۆمنى كه برادر دینى‌اش را در هنگام بیمارى، عیادت كند، اگر صبح باشد؛ هفتادهزار فرشته او را همراهى مى‌كنند و هنگامى كه كنار بیمار بنشیند، رحمت الهى او را فرا گرفته، تمامى آن فرشتگان تا شب برایش طلب آمرزش مى‌كنند و اگر شب باشد همین پاداش (رحمت و استغفار) تا صبح ادامه خواهد داشت.
وظایف عیادت‌كننده
كسى كه به عیادت بیمار مى‌رود، مى‌تواند با گفتار و رفتارش تأثیر به‌سزایى در بهبودى و سلامتى او داشته باشد. برخى از وظایف عیادت‌كننده به اختصار عبارت است از:
1. دل‌جویى: نشستن در كنار بیمار، پرسیدن حال او و این كه شب و روز را چگونه گذرانده، موجب آرامش خاطر و تسكین دردش خواهد شد. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌فرماید: تَمامُ عِیادَةِ الْمَریضِ انْ یَضَعَ أَحَدُكُمْ یَدَهُ عَلَیْهِ وَ یَسْأَلَهُ كَیْفَ أَنْتَ؟ كَیْفَ أَصْبَحْتَ؟ وَ كَیْفَ أَمْسَیْتَ؟ «4»كمال عیادت بیمار در آن‌است كه دست بر [سر] او نهاده، حالش‌را بپرسى و از این‌كه شب و روز خود را چگونه مى گذراند سۆال كنى.
2. همدردى: پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله، ضمن اشاره به جامعه اسلامى و تشبیه آن به یك‌پیكر، همدردى با بیمار را مورد تأكید قرار داده است: أِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ فى تَراحُمِهِمْ وَ تَعاطُفِهِمْ بِمَنْزَلَةِ الْجَسَدِ الْواحِدِ، اذَا اشْتَكى مِنْهُ عُضْوٌ واحِدٌ تَداعى لَهُ سائِرُ الْجَسَدِ بِالْحُمَّى وَ السَّهَرِ» «5» همانا مۆمنان در مهربانى و عطوفت به یكدیگر همانند یك پیكرند كه وقتى عضوى از آن به درد آید، سایر اعضا در تب‌دارى و بیدارى با او همراهى و همدردى مى‌كنند.
3.هدیّه‌دادن: امام صادق علیه السلام در سخنى با یارانش كه قصد عیادت بیمارى را داشتند؛ اهمّیّت هدیّه و تأثیر آن را بازگو مى‌كند: یكى از یاران امام مى‌گوید: ما به عیادت فردى از دوستان ایشان كه بیمار بود، مى‌رفتیم در بین راه، آن حضرت به ما برخورد و فرمود: كجا مى‌روید؟ گفتیم: به عیادت فلانى. فرمود: بایستید! چون ایستادیم، فرمود: آیا قدرى سیب، گلابى، بالنگ یا اندكى عطر و عود به همراه دارید؟گفتیم: خیر، چیزى از این‌ها را با خود نداریم، فرمود: آیا نمى‌دانید كه بیمار به خاطر آنچه كه برایش مى‌آورند، خوشحال مى‌شود؟ «6»
5.اطعام بیمار: مرض و بیمارى از سویى سبب ضعف و ناتوانى فرد در انجام كارهاى شخصى‌اش مى‌شود و از سوى دیگر دست او را از فعّالیّت و امرار معاش كوتاه مى‌كند، در چنین وضعیّتى غذادادن به بیمار و خوددارى از خوردن چیزى در نزد او از جمله وظایف و رفتارهاى پسندیده‌اى است كه در پیشگاه خداى تعالى پاداش بزرگى دارد. رسول خدا صلى الله علیه و آله در این باره مى‌فرماید: مَنْ أَطْعَمَ مَریضاً شَهْوَتَهُ، أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمارِ الجَنَّةِ «9» هر كس، بیمارى را طبق خواسته‌اش اطعام كند، خداوند با میوه‌هاى بهشت او را پذیرایى خواهد كرد.امام على علیه السلام، ضمن تأكید بر خوددارى از چیزخوردن در نزد بیمار، سخن پیامبر صلى الله علیه و آله در این زمینه را بازگو مى‌كند: نَهى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله أَنْ یَأْكُلَ الْعائِدُ عِنْدَ الْعَلیلِ، فَیُحْبِطُ اللَّهُ أَجْرَ عِیادَتِهِ «10» رسول خدا صلی الله علیه و آله، عیادت‌كننده را از خوردن چیزى (به ویژه اگر براى بیمار ضرر داشته باشد) در نزد بیمار نهى فرمود؛ زیرا این كار موجب ازمیان‌رفتن پاداش عیادتش مى‌شود.
6.رعایت زمان عیادت: استراحت و آرامش از جمله نیازهاى اساسى و نخستین یك بیمار بوده، در بهبودى‌اش تأثیر قابل توجّه و شایانى دارد. پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله با اشاره به سنگینى و سبكى بیمارى، زمان عیادت را مشخّص كرده است: أَغِبُّوا فِى الْعِیادَةِ وَ أَرْبَعُوا «11» یك روز در میان (در صورتى كه بیمارى سخت و سنگین باشد) یا هر سه روز، یك بار، بیمار را عیادت كنید. امیر مۆمنان على علیه السلام نیز بیش‌ترین پاداش را براى كسى مى‌داند كه زمان عیادتش كوتاه باشد، مگر آن كه خود بیمار از او درخواست ماندن كند: أِنَّ مِنْ أَعْظَمِ الْعُوَّادِ أَجْراً عِنْدَ اللَّهِ لَمَنْ اذا عادَ أَخاهُ خَفَّفَ الْجُلُوسَ إِلَّا أَنْ یَكُونَ‌الْمَریضُ یُحِبُّ ذلِكَ وَ یُریدُهُ وَ یَسْأَلُهُ ذلِكَ «12» همانا پاداش عیادت‌كننده‌اى در پیشگاه خدا بیش‌تر است كه هنگام عیادت از برادر دینى‌اش، تنها اندكى نزد او بنشیند، مگر آن كه خود بیمار آن را دوست داشته، از او بخواهد (كه زمان بیش‌ترى را در كنارش باشد.
خداوندا! به روان مقدس محمد و آل محمد رحمت فرست و مرا در ادای حقوق همسایگان و دوستانم كه شناسای حق مایند و با دشمنان ما در ستیز هستند به برترین وجه یاری ده و توفیقشان عطا كن تا سنّتهای مقدس تو را بر پای دارند و به آداب پسندیده تربیت شوند و به آنان توفیق ده تا دست حمایت به سوی مستمندان پیش آورند و قوّت خویش را در راه كمك ضعفا به كار برند، به دوستی تیره بختان برخیزند و از بیمارانشان عیادت كنند. «13»
پی نوشت ها:
1. محجة البیضاء ، ج 3 ، ص 410 و 411
2.مستدرك الوسائل ، ج 2 ، ص 79
3. مكارم الاخلاق ، ص 361
4. همان ، ص 359 و 360
5.سفینة البحار ، ج 1 ، ص 56
6.محجة البیضاء ، ج 3 ، ص 411
7. فروع كافى ، ج 3 ، ص 117
8. بحارالانوار ، ج 95 ، ص 16
9.مستدرك الوسائل ، ج 3 ، ص 93
10. بحارالانوار ، ج 81 ، ص 228
11. محجّة البیضاء ، ج 3 ، ص 410
12. فروع كافى ، ج 3 ، ص 118 ، 119
13. صحیفه سجادیه، دعای 26
فاطمه سرفرازی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
مطالب مرتبط:
