تفسیر موضوعی با گرایش کاملاً عرفانی
تفسیر موضوعی قرآن مجید که با گرایش کاملاً عرفانی نوشته شده، سبک تفسیرى آن بر مبناى قرآن به قرآن است و در عین حال براى تتمیم و تکمیل هر بحث از روایات معصومان نیز استفاده شده است. و سرشار از معارف اسلامی به شیوه عرفان حقیقى است. که توسط عبدالله جوادی آملی فیلسوف، مفسر قرآن، و یکی از مراجع تقلید شیعه ایرانی نوشته شده است.
تفسیر موضوعی قرآن مجید
این تفسیر همان طور که از نام آن پیداست به صورت موضوعی و به زبان فارسی توسط مفسر معاصر شیعه حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی تنظیم شده است و تاکنون 17 جلد از آن نشر یافته است و محصول گفتارهای تفسیری از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران است که از سال 1360 شروع شده و پس از آن از نوار پیاده شده و به طبع رسیده است. مباحث هر جلد متفاوت با دیگر جلدها است.
زندگینامه نویسنده
آیت الله عبدالله جوادی آملی در سال 1312 هـ.ش در شهر آمل به دنیا آمد. پدر و جد ایشان از مبلغین اسلام و ارادتمندان به آستان ولایت بوده اند. آیت اله جوادی آملی پس از به پایان رساندن دوره ابتدایی در سال 1325 وارد حوزه علمیه آمل شد و تا سال 1329 در آن شهر به تحصیل علم پرداخت و پس از آن عازم حوزه علمیه مشهد شد ولی چون طلاب آنجا نسبت به علمای بزرگ مشهد تکریمی نداشتند، آنجا را ترک گفته و وارد حوزه علمیه تهران شد.
ایشان با ورود به مدرسه مروی به خواندن رسائل و مکاسب اشتغال یافتند و پس از آن به فراگیری کفایة الاصول و علوم عقلی و نقلی پرداختند و پس از 5 سال عازم حوزه علمیه قم شدند و تاکنون در آنجا حضور داشتند.
یکی از خدمات فرهنگی ایشان تاسیس موسسه تحقیقاتی و نشر اسراء در سال 1372 است. ایشان در مجلس خبرگان قانون اساسی و مجلس خبرگان رهبری در دوره های اول و دوم عضویت داشتند و همچنین یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بوده اند و هم اکنون امامت نماز جمعه شهر مقدس قم را برعهده دارند.
ساختار بندی کتاب
مفسر در آغاز جلد نخست، مقدمه ای مبسوط در عظمت قرآن به نگارش درآورده و وعده بحث درباره اصل تفسیر، تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر موضوعی را به نوشتار دیگر احاطه داده است.
ترتیب مباحث هر جلد به شرح زیر می باشد:
1- جلد اول: قرآن در قرآن: این جلد در فصول 5 گانه خود به مباحث حقیقت قرآن، اعجاز قرآن، رسالت قرآن و جاودانگی قرآن و فهم قرآن می پردازد، در حقیقت این جلد در معرفی و شناخت قرآن است.
2- جلد دوم: توحید در قرآن: در این جلد پس از طرح مباحث کلی توحید در سه بخش و طی فصول متعدد مباحث قرآن و راه های شناخت و براهین توحیدی قرآن، مراتب توحید، موحدان در قرآن و... را مورد ملامت قرار می دهد.
3- جلد سوم: وحی و نبوت در قرآن: مقدمه مشتمل بر مباحث ضرورت نبوت و راه های شناخت نبوت است و کتاب شامل سه بخش به شرح زیر می باشد:
1. بخش اول: وحی 2. بخش دوم: نبوت عام 3. بخش سوم: نبوت خاص
4- جلد چهارم و پنجم: معاد در قرآن: این جلد شامل 12 بخش به شرح زیر است:
1. بخش اول: یاد معاد 2. بخش دوم: دنیا و آخرت 3. بخش سوم: منکران معاد 4. بخش چهارم: امکان معاد 5. بخش پنجم: ضرورت وقوع معاد 6. بخش ششم: مرگ و قبر و برزخ 7. بخش هفتم: شهید و شهادت 8. بخش هشتم: نشانه های قیامت 9. بخش نهم: نام ها و حوادث قیامت 10. بخش دهم: سوال در قیامت 11. بخش یازدهم: گواهان رستاخیز 12. بخش دوازدهم: نامه اعمال
5- جلد ششم و هفتم: سیره پیامبران در قرآن: این جلد شامل 10 بخش به شرح زیر است:
1. بخش اول: سیره مشترک پیامبران 2. بخش دوم: سیره حضرت آدم 3. بخش سوم: سیره حضرت ادریس 4. بخش چهارم: سیره حضرت نوح 5. بخش پنجم: سیره حضرت هود 6. بخش ششم: سیره حضرت صالح 7. بخش هفتم: سیره حضرت ابراهیم 8. بخش هشتم: سیره حضرت لوط 9. بخش نهم: سیره حضرت اسحاق 10. بخش دهم: سیره حضرت یعقوب
6- جلد هشتم و نهم: سیره رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در قرآن: شامل یک مقدمه و 4 بخش به شرح زیر است:
مقدمه: اصل ثابت و حاکم بر جهان هستی
1. بخش اول: شاخصه های برتری رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) بر پیامبران
2. بخش دوم: احتجاج های توحیدی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله)
3. بخش سوم: سیره توحیدی و شئون رسول اکرم (صلی الله علیه و آله)
4. بخش چهارم: سیره رسالتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)
7- جلد دهم: مبادی اخلاق در قرآن: این کتاب عهده دار تبیین برخی از مبادی اخلاق از منظر وحی است و در بخش یکم از رابطه جهان بینی و اخلاق و در بخش دوم از رابطه انسان و اخلاق و در بخش سوم درباره اهمیت و آثار اخلاق بحث می کند. بخش پایانی کتاب نیز عنایت علمی و عملی فرزانگان بشری به اخلاق را مورد ارزیابی قرار می دهد.
8- جلد یازدهم: مراحل اخلاق در قرآن: این جلد شامل سه بخش به شرح زیر است:
1. بخش اول: موانع نظری و عملی سیر و سلوک
2. بخش دوم: مراحل مانع زدایی از سیر و سلوک
3. بخش سوم: مقامات عارفان و مراحل سیر و سلوک
9- جلد دوازدهم: فطرت در قرآن: در این جلد مباحث فطرت از منظر قرآن، راه های شکوفایی و رشد فطرت، راه های از بین بردن موانع رشد فطرت و تبیین فطرت از اره محبت در اختیار علاقه مندان به معارف قرآنی قرار گرفته است.
10- جلد سیزدهم: معرفت شناسی در قرآن: استاد جوادی آملی محور مغفول (معلم و عامل معرفت) را به طور محوری و اصل، در عین پرداختن به سایر محور های مطالعاتی در حوزه معرفت شناسی تبیین نموده است.
11- جلد چهاردهم: صورت و سیرت انسان در قرآن: بخش اول: صورت آدمی در کتاب الهی (مبادی سه گانه انسان در قرآن)، بخش دوم: سیرت الهی انسان در قرآن کریم.
12- جلد پانزدهم: حیات حقیقی انسان در قرآن: بخش اول: ترسم نهایی انسان بر اساس حکمت نظری و عملی قرآن، بخش دوم: سیری کوتاه در برخی از نظرات انسان شناختی.
13- جلد شانزدهم: هدایت در قرآن: بخش اول: کلیاتی درباره هدایت، بخش دوم: منشا و مظاهر هدایت خداوند، بخش سوم: انواع رسالت ها و هدایت های قرآن، بخش چهارم: راهیابی انسان به هدایت قرآن، بخش پنجم: مبدا و مظاهر ضلالت و راه گریز از آن.
14- جلد هفدهم: جامعه در قرآن: این جلد در شش بخش که هر یک مشتمل بر چندین فصل است زیربنای شکل گیری جامعه اسلامی و الهی را مورد بررسی قرار داده و به واکاوی گوشه هایی از فرهنگ اصیل دینی آنگونه که باید باشد پرداخته است.
این تفسیر در سال 1363 توسط مرکز نشر فرهنگی رجاء به چاپ رسیده و منتشر گردیده است و همچنین با نظم بهتری توسط دارالصفوه بیروت ترجمه شده و سپس چاپ گردیده است. این کتاب توسط ناشرین متفاوت در سالهای مختلف به چاپ رسیده است.
آمنه اسفندیاری
بخش قرآن تبیان
منابع:
کتابخانه طهور
ویکی فقه (دانشنامه حوزوی)
ویکی پدیا (دانشنامه آزاد)
