تبیان، دستیار زندگی
براى گناه كتمان، همچون سایر گناهان، راه توبه و بازگشت باز است. امّا توبه‏ى واقعى، با پشیمانى قلبى و اصلاح عمل و بیان موارد كتمان صورت مى‏گیرد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

لطف خدا به توبه‏كنندگان، دائمى، قطعى و همراه با محبّت

توبه، موفقیت زندگی

بازگشت لطف خداوند به توبه‏كنندگان، دائمى، قطعى و همراه با محبّت است. او، امكان توبه و بازگشت را براى خطاكاران، در هر شرایطى فراهم نموده است. امّا توبه‏ى واقعى، با پشیمانى قلبى و اصلاح عمل صورت مى‏گیرد و توبه‏ى هر گناه، متناسب با آن است.


إِلاَّ الَّذِینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ بَیَّنُوا فَأُولئِكَ أَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ (بقره ـ 160)

مگر آنها كه توبه كردند و (اعمال بد خود را با اعمال نیك) اصلاح نمودند و (آنچه را كتمان كرده بودند) آشكار ساختند، كه من (لطف خود را) بر آنان بازمى‏گردانم، زیرا من توبه پذیر مهربانم.

از آنجا كه قرآن به عنوان یك كتاب هدایت هیچ گاه روزنه امید و راه بازگشت را به روى مردم نمى‏بندد و آنها را هر قدر آلوده به گناه باشند از رحمت خدا مأیوس نمى‏كند، در این آیه خداوند متعال در واقع راه نجات و جبران در برابر گناه بزرگ کتمان حق را بیان مى‏كند.

می گوید: براى گناه كتمان، همچون سایر گناهان، راه توبه و بازگشت باز است امّا توبه‏ى واقعى، با پشیمانى قلبى و اصلاح عمل و بیان موارد كتمان صورت مى‏گیرد.

توبه‏ى كسى كه نماز نخوانده آن است كه نمازهاى خود را قضا كند. توبه كسى كه مال مردم را تلف كرده آن است كه باید همان مقدار را به صاحبش برگرداند و نیز كسى كه با كتمان حقایق، به دنیاى علم، اندیشه و نسل‏ها، خیانت كرده، فقط با تبیین حقایق و بازگویى آنهاست كه مى‏تواند گذشته را جبران نماید.

تعبیر" انا" كه ضمیر متكلم وحده است در مواردى به كار مى‏رود كه گوینده در مقام بیان رابطه مستقیم خود با شنونده مى‏باشد، مخصوصا اگر شخص بزرگى بگوید: من خودم این كار را براى شما مى‏كنم بسیار فرق دارد تا بگوید ما چنین خواهیم كرد، لطف و محبتى كه در تعبیر اول نهفته است بر هیچكس پوشیده نیست

یک نکته مهم:

جمله" أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ" مخصوصاً با توجه به این كه بعد از جمله" فَأُولئِكَ أَتُوبُ عَلَیْهِمْ" قرار گرفته ، دلالت بر نهایت محبت و كمال مهربانى پروردگار نسبت به توبه‏كاران مى‏كند، مى‏گوید: اگر آنها بازگردند من هم باز مى‏گردم، آنها بازگشت به اطاعت و بندگى كنند و حق را افشا نمایند، من نیز بازگشت به رحمت مى‏كنم و مواهبى را كه قطع كرده بودم ، مجدّداً به آنها مى‏بخشم.

جالب اینكه نمى‏گوید شما توبه كنید تا توبه شما را پذیرا شوم ، مى‏گوید : "شما بازگردید من نیز باز مى‏گردم" و فرق میان این دو تعبیر روشن است.

بعلاوه هر یك از كلمات جمله" وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ" آنچنان مهرافشانى مى‏كند كه حسابى براى آن نیست.

توضیح اینكه تعبیر"انا" كه ضمیر متكلم وحده است در مواردى به كار مى‏رود كه گوینده در مقام بیان رابطه مستقیم خود با شنونده مى‏باشد، مخصوصاً اگر شخص بزرگى بگوید: من خودم این كار را براى شما مى‏كنم بسیار فرق دارد تا بگوید ما چنین خواهیم كرد، لطف و محبتى كه در تعبیر اول نهفته است بر هیچ كس پوشیده نیست.

كتمان حقایق دینى، فساد است، زیرا به توبه كننده، فرمان اصلاح و جبران داده شده است. «تابُوا وَ أَصْلَحُوا» 3ـ توبه‏ى هر گناه، متناسب با آن است. توبه‏ى كتمان، بیان حقایق است. «تابُوا» «وَ بَیَّنُوا»

كلمه" تواب" نیز صیغه مبالغه است و به معنى كسى است كه بسیار بازگشت كننده مى‏باشد، این تعبیر آنچنان روح امید در انسان مى‏دمد كه پرده‏هاى یأس و نومیدى را از آسمان جان او به كلى كنار مى‏زند، به خصوص اینكه با كلمه "رحیم" كه اشاره به رحمت ویژه پروردگار است ، همراه شده است.

پیام‏های آیه:

1ـ خداوند، امكان توبه و بازگشت را براى خطاكاران، در هر شرایطى فراهم نموده است. «یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ» ، «إِلَّا الَّذِینَ تابُوا»

2ـ كتمان حقایق دینى، فساد است، زیرا به توبه كننده، فرمان اصلاح و جبران داده شده است. «تابُوا وَ أَصْلَحُوا»

3ـ توبه‏ى هر گناه، متناسب با آن است. توبه‏ى كتمان، بیان حقایق است. «تابُوا» ، «وَ بَیَّنُوا»

4ـ چون در مقام تهدید و توبیخ، لعنت خداوند شامل حال كتمان كنندگان شد، در مقام مهربانى نیز كلمات «أَنَا» و «التَّوَّابُ» و «الرَّحِیمُ» بكار رفته تا بگوید: من خودم با مهربانى مخصوصم، به شما باز مى‏گردم. «یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ» ، «أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»

تهدید گنهكار و بشارت نیكوكار، دو ركن اساسى براى تربیت فرد و جامعه است. «یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ» ، «أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»

6ـ بازگشت لطف خداوند به توبه‏كنندگان، دائمى، قطعى و همراه با محبّت است. «أَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان


منابع:

تفسیر نور ج 1

تفسیر نمونه ج1

مطالب مرتبط:

چرا خداوند توبه قوم حضرت یونس را پذیرفت ولی فرعون را نبخشید؟

توبه چه زمانی قبول می‌شود؟

توبه خاص و اخص