دانشگاهیان تشنه ISI!
سال هاست که مسوولان وزارت علوم با ارایه آماری از پیشرفت قابل توجه ایران در ارسال مقالات علمی به پایگاه علمی ISI و سایر پایگاه های علمی و سهم بالای تولید علم ایران در جهان خبر می دهند. گرچه تعداد مقالات ایران در پایگاه های علمی افزایش قابل توجهی داشته است و باعث بهبود وضعیت ایران در تعداد مقالات ارسالی شده است اما اشاره و مانور بر این موضوع تحت عنوان سهم بالای ایران در تولید علم جهان نه تنها واقعیت ندارد، بلکه اشاره به بخش اندکی از واقعیت است. از طرف دیگر، رونق گرفتن بازار خرید و فروش مقالات ISI در کشورنیز، باعث شده، مخالفان افزایش تعداد مقالات نیز، دست پری برای انتقاد داشته باشند.
برای نمونه چندی پیش حجت الاسلام حسن روحانی، رییس جمهور در جمع دانشگاهیان به گرایش استادان و دانشجویان به تولید مقاله معترض شد و گفت: "امروز بیاید در هر استان‌تان جهانی بیاندیشید و ملّی و محلّی حل کنید. در استان خودتان، دانشگاه خودتان، دانشگاه استان نمی‌خواهد به مسایل استان بپردازد. برایش راه‌حل پیشنهاد کند، تحقیقاتش را در آن مسیر قرار دهد. مدام به فکر ISI نباشیم، به فکر امتیاز نباشیم؛ رها کنیم این شرکت‌ها را و به فکر کشورمان و ملتمان باشیم."
اعتراض او به توروم علمی بود که تنها باعث افزایش آمار های کمی می شود و کمکی به کیفیت و تولید علم نافع در کشور نمی کند.
هم اکنون ایران از پنج شاخص عمده در سنجش تولید علم تنها در زمینه ارسال مقالات پیشرفت قابل توجهی داشته است و در سایر شاخص ها همچون رتبه کشور در میزان ارجاع به مقالات، سهم تولیدات علمی در مقایسه با سایر تولیدات، نسبت تولیدعلم به تولید ناخالص ملی و تعداد محققان به ازای یک میلیون نفر از موقعیت مناسبی برخوردار نیست.
هم اکنون براساس آخرین اطلاعات ارایه شده از سوی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) وابسته به وزارت علوم، آمار تولیدات علمی تا یک ماه ونیم پیش یعنی تا 16 اردیبهشت 1392 نشان می داد که ایران از اول سال میلادی تا این بازه زمانی برابر با ششم می 2013 در پایگاه استنادی «اسکوپوس» با تولید 11 هزار و 703 مقاله همچنان رتبه 16 را حفظ کرده و درپایگاه ISI با تولید شش هزار و 442 مقاله در جایگاه 18 تولید علم جهان قرار دارد.
درصد تولید علم ایران در مقایسه با کل تولیدات کشور
انتقاد دیگری که مخالفان در رابطه با افزایش کمیت مقالات علمی در ایران مطرح می شود، این است که، یکی از معیار های سنجش تولید علم هر کشور که از سوی مجامع علمی معتبر در دنیا همواره به آن تاکید می شود، سهم تولید علم هر کشور از کل تولیدات آن است.
براساس اطلاعات مندرج در گزارش توسعه انسانی برنامه توسعه ملل متحد در سال 2013، ایران در زمینه درصد تولید علم ایران در مقایسه با کل تولیدات کشور با 0.12 درصد در جایگاهی پایین تر از کشورهایی همچون عربستان سعودی، ترکیه و مصر، قرار دارد. (نمودار شماره 2) همچنین کشور هایی همچون آمریکا با 32 درصد، انگلستان با 7.8 درصد، آلمان با 6.9 درصد، ژاپن با 6.8 درصد، فرانسه با 4.8 درصد پنج کشور اول دنیا در زمینه بیشترین سهم تولید علم از کل تولیدات هستند.
نکته مغفول درباره رشد قارچ وار مقاله های علمی
فارغ از مسایل مطرح شده ، انچه که کمتر در رابطه با افزایش قارچ وار مقاله های علمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، این است که افزایش تعداد مقالات علمی در ایران، رابطه نزدیکی با سیاست های وزارت علوم در این رابطه دارد. به طوریکه، وزارت علوم طی سال های اخیر،با تنظیم سیاست های تشویقی برای چاپ مقالات علمی، خواسته و یا ناخواسته به عطش موجود برای چاپ مقاله ISI، دامن زده است. در جدول های زیر، مزایای چاپ مقالات ISI، و نظر موافقان و مخالفان در این رابطه را بخوانید.
مزایای انتشار مقاله ISI برای اساتید
افزایش رتبه علمی
افزایش حقوق و مزایای شغلی
امکان عضویت در بنیاد ملی نخبگان
شناخته شدن به عنوان متخصص و صاحب نظر در موضوع
امکان گرفتن پروژه های تحقیقاتی با درآمدهایی بسیار بالا
ایجاد شدن احساس افتخار و اعتماد به نفس در نویسندگان مقالات
نظریه پردازی و بیان دیدگاه های نویسندگان در زمینه های تخصصی
ثبت کردن تحقیقات و مطالعات انجام شده به نام نویسندگان و حفظ دائمی آنها
عرضه پژوهش و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به افراد زیادی در تمامی نقاط جهان
مزایای انتشار مقاله ISI برای دانشجویان
پذیرش راحت تر در مقطع دکتری
گرفتن بورس تحصیلی از دانشگاه های معتبر بین المللی در سراسر جهان
استخدام راحت تر در کلیه ادارات و سایر مراکز دولتی و خصوصی
پذیرفته شدن بسیار راحت تر به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی
امکان ادامه تحصیل در مقطع، رشته و دانشگاه دلخواه در تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بدون آزمون ورودی
امکان عضویت در بنیاد ملی نخبگان
شناخته شدن به عنوان متخصص و صاحب نظر در موضوع
امکان گرفتن پروژه های تحقیقاتی با درآمدهایی بسیار بالا
ایجاد شدن احساس افتخار و اعتماد به نفس در نویسندگان مقالات
نظریه پردازی و بیان دیدگاه های نویسندگان در زمینه های تخصصی
ثبت کردن تحقیقات و مطالعات انجام شده به نام نویسندگان و حفظ دائمی آنها
عرضه پژوهش و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به افراد زیادی در تمامی نقاط جهان
مخالفان
عماد افروغ، استاد دانشگاه، نماینده مجلس هفتم | وابسته شدن به آی اس آی از بعد علمی باعث می شود اندیشمندان کشور از رسالت فرهنگی و اجتماعی خود محروم شوند. برخی با بها دادن به آی اس آی دارند کشور را به عقب می برند این افراد چون درک درستی ازعلم ندارند چنین می کنند و حتی شورای عالی انقلاب فرهنگی هم که باید ترمز این سیاست ها و اشتباهات باشد نقش شتاب دهنده در گرایش به آی اس آی پیدا کرده است. این یک بلا و درد خانمان سوز است که توسط کسانی به جان کشور افتاده که مباحث نرم افزاری علم را نمی شناسند و با نگاهی اثبات گرایانه دارند به انقلاب و فرهنگ این کشور خیانت می کنند. |
حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور | امروز بیاید در هر استان‌تان جهانی بیاندیشید و ملّی و محلّی حل کنید. در استان خودتان، دانشگاه خودتان، دانشگاه استان نمی‌خواهد به مسایل استان بپردازد. برایش راه‌حل پیشنهاد کند، تحقیقاتش را در آن مسیر قرار دهد. مدام به فکر ISI نباشیم، به فکر امتیاز نباشیم؛ رها کنیم این شرکت‌ها را و به فکر کشورمان و ملتمان باشیم |
رضا داوری‌اردکانی، چهره ماندگار فلسفه | مقاله‌نویسى در مجله‌هاى ISIرا تشویق کنیم، اما الزام دانشمندان به این کار و موکول کردن ارتقا در مراتب دانشگاهى به داشتن مقاله در ISIنشانه خوبى نیست و شاید با روح علم ناسازگار باشد |
موافقان
مهدی‌نژاد معاون سابق پژوهشی وزارت‌علوم | این مجلات هر مقاله ای را منتشر نمی کنند و ملاک ما هستند.از سوی دیگر ممکن است یک نفر برای ورود به هیات علمی دانشگاه،10 مقاله بیاورد اما ما یک هیات ممیزه در وزارت علوم و تحقیقات داریم که صحت و جدید بودن این مقالات در مجله ها را بررسی می کند و اگر معتبر نباشند امتیاز نمی دهند . اگرهم خدای نکرده تقلبی باشند حتما برخورد می شود. ما برای این مجلات معیارهایی داریم و هر چند وقت یکبار هم آیین نامه های مربوط به آنها تغییر می کند تا از مجله های معتبر در بخش پژوهش و پایان نامه استفاده کنیم. |
محمدعلی زلفی گل، رئیس دانشگاه بوعلی‌سینا | محمدعلی زلفی گل، رئیس دانشگاه بوعلی‌سینا توسعه علمی کشور، نه تنها توهم نیست، بلکه واقعیتی انکارناپذیر است. فرآیند پژوهش در مرزهای دانش، علاوه بر رشد تعداد مقاله‌های علمی کشور، پیامد‌های بسیار با ارزش‌تری به همراه داشته است. در این سال‌ها، نسل جدیدی از پژوهشگران کشور تربیت‌شده‌اند که علاوه بر آشنایی به روش تحقیق در مرزهای دانش، نگاهی جدی به حل مسائل و موضوعات مورد نیاز کشور دارند و در این زمینه به موفقیت‌های بزرگی نیز دست‌یافته‌اند.پیشرفت‌های اخیر علمی ایران در زمینه‌های پزشکی، صنایع دفاعی و هسته‌ای، از جمله بارزترین این دستاوردهای علمی است. |
بخش اجتماعی تبیان
منبع: خبرآنلاین
